Wacław żagański
 Spiżowa płyta nagrobna (Muzeum Narodowe we Wrocławiu) | |
 Herb księstwa żagańskiego | |
| książę żagański (wraz z matką Scholastyką oraz braćmi Baltazarem, Rudolfem i Janem) | |
| Okres |
od 1439 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| książę przewoski (wraz z bratem Janem) | |
| Okres |
od 1449 |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
pomiędzy 1420 a 1434 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Baltazar, Rudolf, Jan II Szalony, Anna, Jadwiga, Małgorzata, Barbara, Scholastyka, Agnieszka |
Wacław żagański (ur. 1420–1434, zm. 29 kwietnia 1488 we Wrocławiu) – książę żagański w latach 1439–1449, sprawujący władzę wspólnie z braćmi i matką; w latach 1449–1472 książę na Przewozie wraz z młodszym bratem; w 1476 zrzekł się praw do Głogowa.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodzenie
[edytuj | edytuj kod]Wacław był trzecim pod względem starszeństwa po Baltazarze i Rudolfie synem księcia żagańskiego Jana I i Scholastyki[1], córki elektora saskiego Rudolfa III[2]. Urodził się po roku 1420, a przed 1434[3]. W chwili zgonu ojca mógł być niepełnoletni[4], jednak tylko młodszego od niego brata Jana (ur. 1435) określono w źródłach jako chłopca pozostającego pod opieką matki i braci, co sugeruje większą różnicę wieku między nimi[5]. Imię otrzymał być może na cześć stryja, księcia krośnieńskiego i świebodzińskiego Wacława[1]. Miał trzech braci i sześć sióstr[2].
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]Po śmierci ojca (zm. 1439) wraz z Baltazarem, Rudolfem i Janem oraz matką współrządził księstwem żagańskim[6]. W 1449 roku, w wyniku podziału, otrzymał razem z Janem Przewóz wraz z przyległościami[1]. Z uwagi na prawdopodobne ograniczenie umysłowe nie uczestniczył w życiu politycznym i nigdy się nie ożenił. Faktyczną władzę w księstwie przewoskim sprawował jego młodszy brat, który miał obowiązek zapewnić mu utrzymanie[7][1].
Jeszcze przed podziałem ojcowizny bracia niedzielni zmagali się z problemami finansowymi z racji niewielkich dochodów przynoszonych przez księstwo żagańskie, które nasiliły się po podziale terytorium[8]. Wacław żył niezwykle skromnie, otrzymując od braci Baltazara i Jana 28 srebrnych groszy na dzienne wydatki. Nie posiadał dworu, zadowalając się tylko jednym służącym i stołując u mieszczan żagańskich[9].
Zrzeczenie się władztwa terytorialnego
[edytuj | edytuj kod]Kiedy Jan sprzedał księstwo żagańskie, Przewóz i Nowogród Bobrzański kuzynom, władcom Saksonii Ernestowi i Albrechtowi[1][10], Wacław otrzymał 2100 florenów węgierskich z tytułu renty, która była mu wypłacana przez nowych władców Żagania po zrzeczeniu się przez niego praw do księstwa, co nastąpiło 27 grudnia 1472[11]. W 1476 roku, po śmierci krewnego Henryka XI[12], zrzekł się pretensji do księstwa głogowskiego za sumę 400 guldenów[13].
Pobyt we Wrocławiu
[edytuj | edytuj kod]Po zrzeczeniu się władzy w księstwie Wacław przeniósł się do Wrocławia[14], gdzie żył jak zwykły mieszczanin, być może z trzema niezamężnymi siostrami Barbarą, Scholastyką i Agnieszką[15]. Czynnie uczestniczył w życiu religijnym miasta, wstąpił do bractwa przy kościele św. Barbary[16]. W 1478 roku sporządził testament, w którym zapisał swój majątek na budowę i wyposażenie kościoła św. Barbary.
Pochówek
[edytuj | edytuj kod]Po śmierci, która nastąpiła 29 kwietnia 1488 roku, znalazł miejsce spoczynku w świątyni, którą wspierał – kościele św. Barbary[17]. Książę pragnął być pochowany na przykościelnym cmentarzu, co było wyrazem jego pokory, jednak wykonawcy testamentu nie wyrazili na to zgody. Ostatecznie, wybierając wyjście kompromisowe, zwłoki Wacława złożono w południowym przedsionku świątyni w kruchcie, co nadal było niegodnym pochówkiem[18][19].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Jasiński 2007 ↓, s. 413.
- ↑ a b Techmańska 2014 ↓, s. 28.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 29.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 36.
- ↑ Jasiński 2007 ↓, s. 414 przyp. 4.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 27, 36.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 27, 37.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 37–38.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 37 przyp. 8.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 60.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 30, 60, 61 przyp. 31.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 27.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 65.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 30.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 30, 31 przyp. 21.
- ↑ Techmańska 2014 ↓, s. 30 przyp. 14.
- ↑ Jasiński 2007 ↓, s. 413, 461.
- ↑ Wojcieszak 2012 ↓, s. 50.
- ↑ Jasiński 2007 ↓, s. 414 przyp. 8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Jasiński: Rodowód Piastów śląskich. Piastowie wrocławscy, legnicko-brzescy, świdniccy, ziębiccy, głogowscy, żagańscy, oleśniccy, opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy. Kraków: Avalon, 2007. ISBN 978-83-60448-28-1.
- Barbara Techmańska: Jan II żagański, niespokojny książę, sojusznik króla husyty (16 VI 1435–22 IX 1504). Kraków: Avalon, 2014. ISBN 978-83-7730-130-2.
- Magdalena Wojcieszak: Średniowieczne i nowożytne nekropole Wrocławia. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012. ISBN 978-83-61416-68-5.