Václav Benda

Václav Benda

Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1946 Praga
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1999 Praga
Zawód, zajęcie	programista
Alma Mater	Uniwersytet Karola
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Václav Benda (ur. 8 sierpnia 1946 w Pradze, zm. 2 czerwca 1999 tamże) – czeski programista, działacz opozycji antykomunistycznej, rzecznik Karty 77, więzień polityczny, po 1989 polityk chrześcijańskiej demokracji.

Ukończył studia filozoficzne i bohemistyczne (1969), w czasie których był działaczem studenckim (m.in. założył Klub Młodzieży Katolickiej), a także cybernetykę na wydziale matematycznym (1975) Uniwersytetu Karola w Pradze. Po studiach pracował jako programista. W 1976 należał do inicjatorów Karty 77. Po jej ogłoszeniu w styczniu 1977 stracił pracę i utrzymywał się z pracy fizycznej jako palacz. W 1978 był jednym z organizatorów Komitetu Obrony Niesprawiedliwie Prześladowanych (VONS). W lutym 1979 został rzecznikiem Karty 77. W maju 1979 aresztowano go, po czym skazano za działalność opozycyjną na karę 4 lat pozbawienia wolności, którą odbył w całości. W 1984 ponownie pełnił funkcję rzecznika Karty 77. Od 1985 wydawał niezależne chrześcijańskie pismo filozoficzne „Paraf” („PARalelní Akta Filozofie”). W 1988 należał do założycieli Ruchu Swobód Obywatelskich. Jesienią 1989 został członkiem władz Forum Obywatelskiego i założył, działającą w jego ramach do 1990, Partię Chrześcijańsko-Demokratyczną (KDS), której przewodniczył do 1993.

W grudniu 1989 został dokooptowany do Zgromadzenia Federalnego (czechosłowackiego parlamentu), w którym zasiadł w styczniu 1990^[1]. Wybierany następnie do tego gremium w 1990 i 1992^[1]. W 1992 przez kilka miesięcy przewodniczył jednej z izb federalnego parlamentu. W latach 1994–1998 kierował Urzędem Dokumentacji i Ścigania Zbrodni Komunizmu. W 1996 został członkiem Senatu z ramienia Obywatelskiej Partii Demokratycznej, z którą KDS się połączyła. Zmarł po ciężkiej chorobie w trakcie kadencji.

Był ojcem polityka Marka Bendy^[2].

W 1998 wyróżniony Medalem Za Zasługi I stopnia^[3]. W 2022 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej^[4][5].

• Václav Benda. totalita.cz. [dostęp 2015-01-13]. (cz.).
• Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989. Tom I, Wyd. Ośrodek Karta, Warszawa 2007.