Theo van Gogh (reżyser)

Theo van Gogh
	; Theo van Gogh, 2004
Data i miejsce urodzenia	23 lipca 1957 ; Haga
Data i miejsce śmierci	2 listopada 2004 ; Amsterdam
Zawód	reżyser; publicysta; aktor
	Multimedia w Wikimedia Commons

Theo van Gogh (wym. /ˈ t e j o v ɑ n ˈ ɣ ɔ x /; ur. 23 lipca 1957 w Hadze, zm. 2 listopada 2004 w Amsterdamie) – holenderski reżyser, publicysta i aktor, znany z krytyki świata islamskiego, prawnuk handlarza dzieł sztuki Theo van Gogha (brata malarza Vincenta van Gogha).

Życiorys

Van Gogh ukończył prawo i rozpoczął pracę jako kierownik sceniczny. Jako reżyser debiutował filmem Luger. Za filmy Blind Date i In het belang van de staat otrzymał nagrodę Gouden Kalf, holenderski odpowiednik Oscarów. Jako aktor pojawił się w produkcji De noorderlingen („Ludzie z północy”) z 1992, potem pracował dla telewizji, prowadząc prowokujące rubryki dla „Metro International’ i innych gazet. Jego ostatnia książka, Allah weet het beter („Allah wie lepiej”), w której użył typowego dla siebie kpiącego i cynicznego tonu, zawierała jego poglądy na islam.

Razem z urodzoną w Somalii aktywistką polityczną Ayaan Hirsi Ali, członkinią parlamentu holenderskiego, nakręcił film Submission (Podporządkowanie), w którym przedstawił praktykę przymusowego obrzezania kobiet w społeczeństwach islamskich oraz prześladowania ich w inny sposób. Przedstawia w nim historię trzech kobiet, z których jedna jest skazana na chłostę za romans, kolejna maltretowana jest przez męża poślubionego z woli rodziny, a trzecia ma być ukarana za urodzenie nieślubnego dziecka, którego ojcem jest jej krewny – gwałcący ją brat ojca. Po ukazaniu się filmu zarówno van Gogh, jak i Ayaan Hirsi Ali, spotkali się z groźbami śmierci, prawdopodobnie ze strony fundamentalistów muzułmańskich. Reżyser nie brał ich poważnie i odmówił ochrony ze strony policji.

Theo van Gogh był członkiem holenderskiego stowarzyszenia o republikańskim, antymonarchistycznym charakterze i wspierał kandydaturę Ayaan Hirsi Ali do parlamentu.

Van Gogh został zamordowany wczesnym rankiem, we wtorek 2 listopada 2004 w Amsterdamie, gdy jechał rowerem do pracy, naprzeciwko biura okręgu wyborczego, we wschodniej części miasta. Został przeszyty siedmioma kulami, ginąc na miejscu. Jego zabójca, 26-letni Holender marokańskiego pochodzenia Mohammed Bouyeri, który podciął reżyserowi gardło^[1], został zaraz potem schwytany przez policję, po postrzeleniu w nogę. Zabójca przybił nożem do torsu ofiary 5-stronicowy list, grożący zachodnim rządom, Żydom oraz Ayaan Hirsi Ali. Zabójstwo miało miejsce 911 dni po śmierci Pima Fortuyna, na temat którego reżyser tuż przed śmiercią kręcił film.

18 marca 2007, w Amsterdamie odsłonięto pomnik poświęcony reżyserowi, De Schreeuw (Krzyk). Znajduje się on w Oosterparku, niedaleko miejsca gdzie van Gogh został zamordowany^[2].

Van Gogh jako autor

Van Gogh pisał dla rozmaitych gazet i magazynów, niekiedy rezygnując ze współpracy w atmosferze konfliktu. Napisał też cztery książki:

Engel (1990) – nider. Anioł
Er gebeurt nooit iets (1993) – nider. Nic się nigdy nie wydarza
Sla ik mijn vrouw wel hard genoeg? (1996) – nider. Czy biję moją żonę wystarczająco mocno?
Allah weet het beter (2003) – nider. Allach wie najlepiej

Filmografia

Luger (1982)
Een dagje naar het strand (1984) – nider. Dzień na plaży
Charley (1986)
Terug naar Oegstgeest (1987) – nider. Powrót do Oegstgeest
Loos (1989) – nider. Luźne
Vals licht (1993) – nider. Poświata
Ilse verandert de geschiedenis (1993) – nider. Ilse zmienia historię
06 (1994)
Reunie (1994) – nider. Pojednanie
Eva (1994) – nider. Ewa
Een galerij: De wanhoop van de sirene (1994) – nider. Galeria: desperacja syreny
De Eenzame Oorlog Van Koos Tak (1995) – nider. Samotna wojna Koosa Taka
Blind Date (1996) – nider. Randka w ciemno
Hoe ik mijn moeder vermoordde (1996) – nider. Jak zamordowałem swoją matkę
In het belang van de staat (1997) – nider. W imię państwa
Au (1997) – nider. Auu
De Pijnbank (1998) – nider. Torturowanie
Baby Blue (2001)
De nacht van Aalbers (2001) – nider. Noc Aalbersa
Najib en Julia (2002) – nider. Najib i Julia
Interview (2003) – nider. Wywiad
Zien (2004) – nider. Widziane
2004 – Wizje Europy (Visions of Europe) – fragment „Euroquiz”
Submission (2004) – nider. Poddanie
Cool (2004) – nider. Spokojny
0605 (planowany na 2004)
Medea (planowany na 2005)
Bad (planowany na 2005) – nider. Zły

Przypisy

Linki zewnętrzne

New York Times – „Submission”. theovangogh.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-14)].
De Gezonde Roker – Website Theo van Gogh

[1] Trial of Theo van Gogh’s killer (..) (ang.).

[2] ttp://www.canada.com/topics/entertainment/story.html?id=b12096ee-336a-4712-8bc1-12d79ae502b0&k=61389

[1]

Ogólne	Biografia Chronologia Listy Postimpresjonizm
Rodzina	brat Theo siostra Willemina szwagierka Johanna Andries Bonger reżyser Theo van Gogh
Przyjaciele	Anthon van Rappard Paul Gachet Paul Gauguin Émile Bernard John Peter Russell Eugène Boch Anna Boch Anton Mauve Albert Aurier
Znawcy twórczości	Jacob Baart de la Faille Jan Hulsker
Grupy obrazów	Autoportrety Dwa krzesła Japońszczyzna Słoneczniki Tkacz Wiejskie chaty Wieża starego kościoła w Nuenen
Obrazy	Agostina Segatori siedząca w kawiarni du Tambourin Alejka w Ogrodzie Luksemburskim Alyscamps Arlezjanka Arlezjanka (Pani Ginoux) Autoportret (F 345) Autoportret (F 626) Autoportret (F 627) Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi) Autoportret przed sztalugą Autoportret z zabandażowanym uchem Barki z węglem Biały dom w nocy Bzy Chaty kryte strzechą Chaty kryte strzechą pod wzgórzem Cyprysy Cyprysy z dwoma postaciami kobiet Czaszka z palącym się papierosem Czerwona winnica Ćma pawica Dobry Samarytanin Dolina z oraczem widzianym z góry Dom publiczny Dom Vincenta w Arles Domy w Auvers Droga w Auvers po deszczu Droga z cyprysem i gwiazdą Drzewa i poszycie Drzewa oliwne z Alpilles w tle Dwa ścięte słoneczniki Dziecko Marcelle Roulin Dziedziniec szpitala w Arles Dziecko z pomarańczą Fotel Paula Gauguina Gaj oliwny Głowa kobiety z rozpiętymi włosami Gwiaździsta noc Gwiaździsta noc nad Rodanem Irys Irysy Jedzący kartofle Kobieta siedząca przy kołysce Kościół w Auvers Krajobraz górski za szpitalem świętego Pawła Krzesło Vincenta z jego fajką Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe Kwitnący migdałowiec Kwitnący ogród Kwitnący sad otoczony cyprysami Kwitnący sad z widokiem na Arles La Mousmé Le Moulin de la Galette Łąka w górach: Le Mas de Saint Paul Łodzie rybackie na plaży w Saintes-Maries-de-la-Mer Malarz w drodze do pracy Marguerite Gachet przy pianinie Marguerite Gachet w ogrodzie Martwa natura: deska kreślarska, fajka, cebule i wosk pieczątkarski Martwa natura: wazon z irysami Martwa natura: wazon z pięcioma słonecznikami Martwa natura: wazon ze słonecznikami Martwa natura: wazon z różami Martwa natura z Biblią Martwa natura z francuskimi powieściami i różą Martwa natura z niebieskim emaliowanym dzbankiem do kawy, ceramiką i owocami Matka Roulin ze swym dzieckiem Młyn wodny w Gennep Most Langlois w Arles Most nad Sekwaną w Asnières Naga kobieta leżąca na łóżku Naprawiający drogę Nocna kawiarnia Oddział w szpitalu w Arles Ogrodzone pole ze wschodzącym słońcem Ogród Daubigny’ego Ogród poetów Ogród Szpitala Świętego Pawła Para butów Para zakochanych Pejzaż Auvers w deszczu Pejzaż o zmierzchu Pejzaż wieczorny ze wschodzącym księżycem Pejzaż z przechadzającą się parą i półksiężycem Pejzaż ze śniegiem Piastunka (Augustine Roulin) Pierwsze kroki Pietà Pokój van Gogha w Arles Pole pszenicy przed burzą Pole pszenicy w deszczu Pole pszenicy z białym domem w Auvers Pole pszenicy z cyprysami Pole pszenicy z krukami Pole pszenicy ze skowronkiem Pole pszenicy ze żniwiarzem i słońcem Południe – Odpoczynek od pracy Portret Adeline Ravoux Portret doktora Félixa Reya Portret doktora Gacheta Portret Eugène’a Bocha Portret kobiety z czerwoną wstążką Portret listonosza Józefa Roulina Portret matki artysty Portret Millieta, podporucznika żuawów Portret „Ojca” Tanguy Ratusz w Auvers 14 lipca 1890 Restauracja de la Sirène w Asnières Sala taneczna w Arles Siewca Snopy pszenicy Sosny i mlecze w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Sosny z postacią w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Spacer więźniów Stara wieża pośród pól Stary człowiek w smutku Szachownice cesarskie w miedzianym wazonie Śnieżny krajobraz z Arles w tle Taras kawiarni w nocy Ulica w Saintes-Maries Wazon z cyniami i innymi kwiatami Wejście do parku publicznego w Arles Widok morza w Saintes-Maries Widok morza w Scheveningen Widok na Arles z irysami na pierwszym planie Widok na Vessenots nieopodal Auvers Widok Saintes-Maries Widzowie na arenie w Arles Wierzby o zachodzie słońca Włoszka Wskrzeszenie Łazarza Wspomnienie ogrodu w Etten Zachód słońca koło Montmajour Zachód słońca: pola pszenicy w pobliżu Arles Zielona winnica Zielone pole pszenicy z cyprysem Żniwa w La Crau z Montmajour w tle Żuaw
Akwarele	Dom Vincenta w Arles (Żółty Dom) Łodzie rybackie na plaży Most Langlois w Arles Nocna kawiarnia Żniwa w Prowansji, po lewej Montmajour Żuaw
Rysunki	Dziedziniec szpitala w Arles Gwiaździsta noc Jedzący kartofle Kobieta szyjąca, z dziewczynką La Mousmé Most Langlois w Arles Pole pszenicy z cyprysami Sien Smutek Ulica w Saintes-Maries Żuaw
Akwaforty	Portret doktora Gacheta: mężczyzna z fajką
Obrazy przypisywane van Goghowi	Martwa natura z kuflem piwa i owocami Autoportret z okaleczonym uchem
Kolekcje publiczne	Muzeum Vincenta van Gogha Kröller-Müller Museum Musée d’Orsay
Van Gogh w sztuce	filmy: Pasja życia (1956) Vincent. Życie i twórczość Vincenta van Gogha (1987) Vincent i Theo (1990) Sny (1990) Van Gogh (1991) Twój Vincent (2017) Van Gogh. U bram wieczności (2019)