Teresa Tuszyńska

Teresa Tuszyńska

Data i miejsce urodzenia	5 września 1942 Warszawa
Data i miejsce śmierci	19 marca 1997 Warszawa
Zawód	aktorka, modelka
Współmałżonek	1. Jan Zamoyski (1962) 2. Włodzimierz Kozłowski (1962-1972) 3. Jan Perzyna (1990-1997)
Lata aktywności	1958-1973
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Teresa Janina Tuszyńska (ur. 5 września 1942 w Warszawie, zm. 19 marca 1997 tamże) – polska aktorka niezawodowa i modelka.

Urodziła się 5 września 1942 w mieszkaniu przy ul. Bolecha 21, Warszawa-Wola^[2][3][4]. Pochodziła z zamożnej, rzemieślniczej rodziny Antoniego Tuszyńskiego i jego żony Janiny z domu Gontarek^[3][4]. Jej ojciec był masarzem, a matka zajmowała się domem^[3][4]. Miała starszego o dwa lata brata Bogdana i młodszą o dziewięć lat siostrę Wacławę (1951–1994)^[3], a także dwóch najstarszych braci, którzy zmarli niedługo po narodzinach^[5]. Została ochrzczona 13 września 1942^[2].

Okres wojny spędziła z rodziną w Dziarnowie, następnie wróciła do Warszawy^[6]. Przez półtora roku uczyła się w szkole z internatem prowadzonej przez zakonnice z Warszawy-Wawra^[7]. W 1957 roku rozpoczęła naukę w Państwowym Liceum Techniki Teatralnej przy ul. Miodowej w Warszawie, z którego rok później została relegowana, ale nie – wbrew powszechnej opinii – przez publikację jej zdjęć w czasopiśmie Kobieta i Życie, tylko przez nagminne nieobecności w szkole^[3][8].

Szesnastolatkę dostrzegł na zabawie karnawałowej w studenckim klubie Stodoła Andrzej Wiernicki, fotograf wówczas pracujący dla Expressu Wieczornego^[4]. A.Wiernicki zaproponował jej udział w sesji zdjęciowej^[9] oraz przyczynił się do publikacji jej fotografii na okładce Kobiety i Życia^[4]. W 1958 r. wygrała konkurs Film szuka młodych aktorek zorganizowany przez tygodnik Przekrój^[10][1]. W nagrodę mogła zagrać epizodyczną rolę w filmie Jana Rybkowskiego Ostatni strzał, jednak – mimo podpisanej umowy – nie wystąpiła w nim, ponieważ nagle opuściła plan zdjęciowy^[4][11].

W 1959 roku zadebiutowała główną rolą żeńską (Anny) w filmie Jerzego Zarzyckiego Biały niedźwiedź, jednak za występ zebrała chłodne recenzje^[4][12]. Do historii polskiego kina lat 60 XX w. przeszła dzięki wychwalanej przez krytyków roli Margueritte w Do widzenia, do jutra^{[13][14][15][16]}. W kolejnych latach wystąpiła m.in. w filmach: Drugi człowiek, Tarpany, Rozwodów nie będzie, Cała naprzód (zagrała pięć różnych postaci) i Poczmistrz^[1][17]. Zagrała także główne role w niewyświetlanych w Polsce czechosłowackich filmach Kieszonkowcy^[18] i Praskie noce^[19][20]. Wzięła także udział w zdjęciach próbnych do filmów Niewinni czarodzieje i Dziś w nocy umrze miasto^[21]. W 1970 r. zagrała matkę w dramacie Kto wierzy w bociany?, który był jej ostatnim filmem w karierze^[22]. Nie zdobyła wykształcenia aktorskiego i grała amatorsko.

Równolegle z karierą aktorską kontynuowała działalność w modelingu^[23]. Na początku lat 60 XX w. była najpopularniejszą modelką Mody Polskiej Jadwigi Grabowskiej^{[24][25][26][27][28][29][30][31][32]}. Portretowali ją najwybitniejsi polscy fotografowie, m.in. Wojciech Plewiński^[33] lub Tadeusz Rolke^{[34][35][36][37]}. Jej zdjęcia ukazywały się na okładkach czasopism: Ekran, Film, Kino, Wiadomości filmowe, Przekrój^[38][39], Filipinka, Dookoła Świata, Panorama, Panorama Północy, Uroda, Ty i Ja, Zwierciadło i Żyjmy Dłużej. Karierę w modelingu zakończyła niedługo po premierze filmu Do widzenia, do jutra^[40]. W marcu 1963 r. jej portret autorstwa Marca Riboud ukazał się na okładce amerykańskiego opiniotwórczego czasopisma Show poświęconego sztuce^[3].

Od końca lat 50 XX w. zmagała się z alkoholizmem^[41][42], co poskutkowało wyrzuceniem jej z Mody Polskiej w połowie lat 60 XX w. i bojkotem w środowisku aktorskim^{[3][42][4][23][40]}. W kwietniu 1964 r. została skazana na rok więzienia i karę grzywny za napaść na milicjanta (będąc pijaną), kary nie wykonano^[43].

Pozostawała w nieformalnym związku z Tusikiem Strumiłłą i aktorem Adamem Pawlikowskim^[44]. W 1961 poślubiła plastyka, Jana Rafała Floriana Zamoyskiego^[45], z którym rozwiodła się już w następnym roku^[46]. W 1962 wyszła za aktora dubbingu i reżysera dźwięku Włodzimierza Kozłowskiego, z którym rozwiodła się w 1972^[3][47]. W 1990 wzięła ślub z robotnikiem Janem Perzyną^[48].

W latach 90 XX w. pogłębił się alkoholizm, brała udział w regularnych, kilkudniowych libacjach alkoholowych^[48]. Mocno zaniedbała wygląd, miała problemy finansowe^[48]. Zmarła 19 marca 1997 r., najprawdopodobniej na skutek wylewu krwi do mózgu lub zawału serca^[42][23][48]. Została pochowana na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie.

19 września 2013 r. premierę miała książka biograficzna pt. „Tetetka. Wspomnienia o Teresie Tuszyńskiej”, powstała na podstawie filmu biograficznego Teresa Tuszyńska Movie w reżyserii Mirosława J. Nowika^[49].

W 2017 r. Telewizja Polska zrealizowała o niej pełnometrażowy film biograficzny autorstwa Andrzeja Ciecierskiego Dziewczyna z ekranu^[50][51].

• 1958: Ostatni strzał – wczasowiczka
• 1959: Biały niedźwiedź – Ania, córka profesora
• 1960: Do widzenia, do jutra – Margueritte, córka francuskiego konsula
• 1961: Drugi człowiek – Krystyna, ajentka zakładu rzemieślniczego w Sopocie
• 1961: Tarpany – Basia, zootechniczka
• 1963: Rozwodów nie będzie – Joanna Kaliszewska, studentka ASP
• 1966: Cała naprzód – milcząca dziewczyna oraz aktorka Gloria, tancerka Dolores, podróżniczka Sabina i Wanda ze Skarżyska, ósma żona ekscelencji
• 1967: Poczmistrz – Dunia, córka poczmistrza
• 1967: Vreckári (Kieszonkowcy) – Stella
• 1968: Pražské noci – Chlebové střevíčky (Praskie noce, nowela Chlebowe trzewiczki) – hrabianka
• 1970: Kto wierzy w bociany? – Teresa Nowina, matka Filipa
• 1973: Die Schlüssel (Klucze) – inżynierowa Kędzierska

• IwonaI. Kienzler IwonaI., Uwodzicielki, skandalistki i seksbomby PRL, Bellona SA, 2015, ISBN 978-83-11-13845-2 .

• Teresa Tuszyńska w bazie filmpolski.pl
• Teresa Tuszyńska w bazie IMDb (ang.)
• Teresa Tuszyńska w bazie Filmweb
• Teresa Tuszyńska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Teresa Tuszyńska o swoich rolach, wirtualny album