Tamaryna cesarska
| Saguinus imperator | |||
| (Goeldi, 1907) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek |
tamaryna cesarska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Tamaryna cesarska[3], tamaryna wąsata[4] (Saguinus imperator) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callithrichidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Tamaryna cesarska występuje w brazylijskiej części Amazonii do Peru, na wschód od górnego biegu rzeki Purús, między rzekami Purus i Acre; prawdopodobnie zasięg jest bardziej złożony niż obecnie rozumiany[5].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy formalnie opisał w 1907 roku szwajcarsko-brazylijski przyrodnik Émil August Goeldi nadając mu nazwę Midas imperator[1]. Miejsce typowe to rzeka Acré, w górnym biegu rzeki Purus, w Brazylii[1][6]. Oryginalna kolekcja obejmowała 5 skór i czaszek (jeden dorosły samiec i dwie dorosłe samica, jeden młodociany samiec i jedna młodociana samica)[1]; lektotyp został wyznaczony w 1959 roku przez de Carvalho[7], jest to zamontowana skóra dorosłej samicy (sygnatura MPEG 914) ze zbiorów Museo Paraense Emílio Goeldi[8].
S. imperator należy do grupy gatunkowej mystax[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki – imperator i subgrisescens[5] – jednak analizy z 2023 roku oparte na danych morfometrycznych i genetycznych wykazały, że subgrisescens jest odrębnym gatunkiem[8]. Obecnie (2023) gatunek monotypowy[9].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Saguinus: fr. sagouin „pazurczatka”, być może od brazylijskiej, lokalnej nazwy sahui, używanej w okolicach Bahii[10].
- imperator: łac. imperator, imperatoris „cesarz, wódz, imperator” , od imperare „rządzić”[11].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 23–26 cm, ogona 35–42 cm; masa ciała 400–550 g[12][13]. Sierść szara z domieszką rdzawobrązowego koloru, dłonie i stopy czarne, ogon brązowy. Głowa mała, charakterystyczne długie, białe wąsy (stąd nazwa wąsata). Żyje w grupach rodzinnych, prowadzi nadrzewny tryb życia, jest aktywna w dzień. Wszystkożerna - zjada głównie owady, owoce i nektar.
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[2]. W Peru znajduje się pod ochroną. Całkowita liczba okazów jest nieznana.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d É.A. Goeldi. On some new and insufficiently known Species of Marmoset Monkeys from the Amazonian Region. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1907 (1), s. 93, 1907. (ang.).
- ↑ a b A.L. Ravetta, A.M. Calouro, R.B. Wallace, J.M. Mollinedo, F. Röhe, J.C. Bicca-Marques, E.W. Heymann & R.A. Mittermeier 2021, Saguinus imperator, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 37. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.H. Reichholf & G. Steinbach (redaktorzy); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 117, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2. (pol.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus imperator. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
- ↑ C.T. de Carvalho. Lectótipos e localidades das espécies de Goeldi (Primates, Carnivora e Rodentia). „Revista Brasileira de Biologia”. 19 (4), s. 460, 1959. (hiszp.).
- ↑ a b R. Gregorin, D. Athaydes, J. E. dos Santos-Júnior & T.B. Ayoub. Taxonomic status of Tamarinus imperator subgrisescens (Lönnberg, 1940) (Cebidae, Callitrichinae). „Papéis Avulsos de Zoologia”. 63, s. 1–14, 2023. DOI: 10.11606/1807-0205/2023.63.005. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Saguinus imperator (Goeldi, 1907). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.).
- ↑ imperator, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-12] (ang.).
- ↑ A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 335. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 117. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus imperator. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
- A.L. Ravetta, A.M. Calouro, R.B. Wallace, J.M. Mollinedo, F. Röhe, J.C. Bicca-Marques, E.W. Heymann & R.A. Mittermeier 2021, Saguinus imperator, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).