Przejdź do zawartości

Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki”
19 Szwadron Kawalerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1925

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

„Olkieniki”

Dowódcy
Pierwszy

rtm. Stanisław Hejnich

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 41[a]

Dyslokacja

Olkieniki

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

6 Brygada OP
Brygada KOP „Grodno”
33 Dywizja Piechoty

Szwadron Kawalerii KOP „Olkieniki”pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. W 1925 został sformowany 19 szwadron kawalerii. 25 marca 1925 dowódca 23 puł ppłk Aleksander Zielo z upoważnienia dowódcy OK III przekazał sformowany przez siebie szwadron dowódcy szwadronu występującego w imieniu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Przekazaniu podlegało 3 oficerów, 2 podoficerów zawodowych, 4 kapitulantów (nadterminowych), 1 podoficer niezawodowy, 66 szeregowców. Do etatu brakowało 10 żołnierzy[4]. W marcu 1926 szwadron został podporządkowany dowódcy 6 Brygady Ochrony Pogranicza. Stany szwadronu były zbliżone do stanów szwadronów formowanych w 1924[5]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu[6]. Jednostką formującą był 23 pułk ułanów[7]. Z dniem 7 kwietnia 1925 na stanowisko dowódcy szwadronu został przeniesiony rotmistrz 3 pułku szwoleżerów Stanisław Hejnich[8].

W marcu 1926 szwadron przegrupowano na pogranicze polsko-łotewskie i użyto do bezpośredniej ochrony granicy[9]. Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[10]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[11].

W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[12]. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[13]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[13]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 stosowano również numer szwadronu[14].

W 1934(?)1932[b] dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[17]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Orany”[19].

W 1938 nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[c]. Szwadron zakwalifikowano do grupy I[21]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[d], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[20] po cztery sekcje[22], w tym sekcję rkm[11]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 8 podoficerów zawodowych, 2 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[23]. Szwadron wchodził w skład Brygady KOP „Grodno”[21].

Rozwijany w mobilizacji alarmowej od 23 sierpnia 1939[24] szwadron wszedł w skład 33 Dywizji Piechoty jako jej kawaleria dywizyjna[25].

Żołnierze szwadronu

[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy szwadronu
Obsada personalna szwadronu kawalerii dywizyjnej nr 44[31]
  • dowódca szwadronu – rtm. Stanisław Marian Kowalewski †1940 Charków[32]
  • zastępca dowódcy szwadronu – por. Jarosław Suchorski z 2 psk (niemiecka niewola[33], VM[34])
  • dowódca I plutonu – por. rez. Witold Niczyperowicz z 9 szwadronu pionierów †1940 Charków[35]
  • dowódca II plutonu – ppor. rez. Henryk Morman z 23 puł. (niemiecka niewola[33])
  • dowódca III plutonu – ppor. rez. Ildefons Houwalt z 23 puł.
  1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1]
  2. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934[15][16][17].
    Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932[18].
  3. W 1938 nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron „Nowe Świeciany”[20].
  4. Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki[11]
  5. Kowalewski Stanisław Marian (1903-1940), rtm., w KOP od 1937. Do mobilizacji dca szwadronu kawalerii KOP „Olkieniki”. We wrześniu 1939 d-ca kawalerii dywizyjnej 33 Dywizji Piechoty. Wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną 2 października 1939 w m. Bukowo koło Biłgoraja. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD[30].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
  2. Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
  3. Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  4. Protokół zdawczo-odbiorczy ↓.
  5. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 26.
  6. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
  7. Zarządzenie nr L.1600/o.de B./25 ↓.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 21 VII 1925, s. 400.
  9. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 28.
  10. Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
  11. a b c Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
  12. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
  13. a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  14. Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  15. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156.
  16. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
  17. a b Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
  18. Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15.
  19. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
  20. a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
  21. a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
  22. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 158.
  23. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 149.
  24. Prochwicz 2003 ↓, s. 72.
  25. a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 78.
  26. Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
  27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 120.
  28. a b c Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
  29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 118.
  30. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 726.
  31. a b Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 17.
  32. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 252.
  33. a b Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-04-12].
  34. Cmentarz komunalny w Skwierzynie : Suchorski Jarosław. BlowHD Technology. [dostęp 2024-04-12].
  35. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 368.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Grodno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
  • Protokół zdawczo-odbiorczy przekazania przez Ministerstwo Spraw Wojskowych szwadronu kawalerii „Okleniki” Ministerstwu Spraw Wewnętrznych → Archiwum Straży Granicznej. Zespół „Brygada KOP «Grodno»”
  • Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/287.)
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie sformowania dowództw 4 i 5 brygady OP, 12-20 baonów i 12-20 szwadronów Ochrony Pogranicza nr L.1600/o.de B./25 z lutego 1925.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937. (sygn.177/132.)