Stary Cmentarz w Birczy

Stary Cmentarz w Birczy

nr rej. A-1264 z 6.09.1990
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Bircza
Typ cmentarza	komunalny
Data otwarcia	pomiędzy 1785-1793
Położenie na mapie Bircza Stary Cmentarz w Birczy
Położenie na mapie Polski Stary Cmentarz w Birczy
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Stary Cmentarz w Birczy
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Stary Cmentarz w Birczy
Położenie na mapie gminy Bircza Stary Cmentarz w Birczy
49°41′32″N 22°28′46″E/49,692222 22,479444
Multimedia w Wikimedia Commons

Stary Cmentarz w Birczy – najstarszy cmentarz komunalny w Birczy.

Przed rokiem 1783 pochówki w Birczy dokonywane były na cmentarzach znajdujących się wokół świątyń:

• starego kościoła rzymskokatolickiego (znajdował się w miejscu „starego przedszkola” koło wielkiego dębu, na działce obok obecnego kościoła)
• cerkwi prawosławnej (a później greckokatolickiej) znajdującej się „Na pagórku”
• Żydzi swoich pochówków dokonywali wcześniej przypuszczalnie również na swoim cmentarzu (chociaż najstarszy odczytany nagrobek pochodzi z 1806).

W sierpniu 1784 roku ukazał się dekret cesarski nakazujący likwidację dotychczasowych cmentarzy przy świątyniach i wytyczenie nowych, poza obrębem miast. W związku z tym również w Birczy utworzono cmentarz, usytuowany poza granicą miasta. Przeznaczony był dla ludności chrześcijańskiej wszelkich wyznań.

Najstarszy odczytany nagrobek pochodzi z roku 1793.

 Osobny artykuł: Kowalscy herbu Abdank.

Kaplica zbudowana została około 1850 przez Adama Kowalskiego. Jest już uwidoczniona na planie katastralnym z 1852 roku.

Kaplica zbudowana jest na rzucie prostokąta, z półkolistym prezbiterium. Ściany kaplicy wymurowane są z kamienia i otynkowane. Nakryta jest blaszanym dachem siodłowym z wieżyczką. Do lat 80. dach był pokryty gontem. Przed elewacją frontową do roku 1967 znajdowała się drewniana przybudówka, kryjąca zejście do krypty. W 1990 wejście do krypty zamurowano.

Wewnątrz kaplicy we wnęce ołtarzowej znajduje się malowidło ścienne Chrystusa Ukrzyżowanego. Było ono zasłonięte obrazem olejnym Pasji, zabranym w 1990 do Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Na ścianach bocznych znajduje się 8 tablic (w tym 7 z czarnego marmuru) oznaczonych herbem Abdank, upamiętniających pochowanych w krypcie członków rodziny Kowalskich:

• Maria Ludwika z Nahlików Kowalska
• Adam Anzelm Wojciech Kowalski
• Marceli Kowalski
• Innocenty Habdank Kowalski
• Augusta z Habdanków Kowalskich hr. Zedwic
• Stanisław Habdank Kowalski
• Stanisław Kaciuba Habdank Kowalski
• Stefan Głowacki.

Przypuszczalnie pochowany jest tam również Jan Ignacy Kowalski, jednak jego tablica nie została zachowana.

• Zdjęcia z Apokryfu Ruskiego