Stanisław Gepner

Stanisław Gepner
Kostka
	; Rotmistrz Stanisław Gepner (z prawej); w historycznym mundurze 20 Pułku Ułanów, 1936
	major
Data i miejsce urodzenia	26 maja 1889 ; Nietulisko
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1965 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1929
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; Armia Krajowa
Jednostki	20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego
Stanowiska	szef archiwum Wydziału Wywiadowczego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Armii Krajowej
Późniejsza praca	muzealnik, malarz, rysownik, medalier
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Gepner, pseud. „Kowal”, „Kostka” (ur. 26 maja 1889 w Nietulisku, zm. 26 listopada 1965 w Warszawie)^[1] – major kawalerii Wojska Polskiego, muzealnik, malarz, rysownik, znawca historycznego umundurowania i uzbrojenia.

Zarys kariery wojskowej

Urodził się 26 maja 1889 w Nietulisku, w rodzinie Kazimierza i Antoniny z Galińskich^[2]. Uczył się w VI gimnazjum w Warszawie, skąd został wydalony za udział w strajku szkolnym^[2]. Następnie uczęszczał do szkoły gen. Chrzanowskiego, szkoły Górskiego i gimnazjum w Jałcie, gdzie w 1910 zdał maturę^[2]. W czasie I wojny światowej pełnił służbę w kawalerii rosyjskiej.

W latach 20. XX wieku był oficerem 20 pułku ułanów w Rzeszowie i autorem projektu odznaki pamiątkowej pułku. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 211. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)^[3]. W maju 1926 został przeniesiony na stanowisko dowódcy 3. szwadronu w Dębicy^[4]. W 1929 przeszedł w stan spoczynku.

Następnie wraz z Bronisławem Gembarzewskim współorganizował Muzeum Wojska Polskiego. W czasie II wojny światowej był oficerem Komendy Głównej Armii Krajowej. Kierował archiwum Wydziału Wywiadowczego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego.

Zarys działalności artystycznej i muzealnej

Był autorem ilustracji do Albumu Wojska Polskiego (E. Wedel, 1934) i Zarysu dziejów uzbrojenia w Polsce (W. Dziewanowski, 1935) oraz konsultantem wojskowym w filmach polskich: Ułan księcia Józefa (1937), Kościuszko pod Racławicami (1938) i Warszawska premiera (1950). Współprojektował także Medal za Warszawę 1939-1945, którym następnie sam został odznaczony.

W latach 1932–1946 był kustoszem i współtwórcą Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (wraz z Bronisławem Gembarzewskim), w latach 1946–1948 kustoszem Muzeum Narodowego w Warszawie, oddziału w Wilanowie, a w latach 1948–1950 dyrektorem Państwowego Ośrodka Muzealnego w Łańcucie^[5]. W 2005 roku w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie zorganizowano wystawę Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski, poświęconą Stanisławowi Gepnerowi i Andrzejowi Grzybowskiemu^[5].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[6]
Krzyż Walecznych (1921)^[7]
Złoty Krzyż Zasługi^[8]
Medal Niepodległości – 13 września 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[9]
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami^[10]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[11]
Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
Krzyż Waleczności Armii gen. Bułak-Bałachowicza^[12]
Medal za Warszawę 1939–1945
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Odznaka I Korpusu Polskiego gen. Dowbora-Muśnickiego^[13]
Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”
Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Order Świętej Anny IV klasy – dwukrotnie (Imperium Rosyjskie)

Przypisy

↑ Powstańcze biogramy – Stanisław Gepner. 1944.pl. [dostęp 2021-07-27].
↑ ^a ^b ^c StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 199 .
↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 162.
↑ Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 39 z 19 maja 1926 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 601. ISBN 978-83-63050-46-7..
↑ ^a ^b Aldona Cholewianka-Kruszyńska: Stanisław Gepner. pcbj.pl. [dostęp 2021-07-27].
↑ Rozkaz Pers. Nacz W.P nr. 780 z 5.9.1945
↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2027 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1533)
↑ Broń i Barwa nr. 1 1939 s.11 "O odznaczeniu Złoty Krzyż Zasługi przez Prezydenta RP"
↑ M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238.
↑ 2.10.1944 rozkaz 498/BP Komendanta Sił Zbrojnych AK
↑ Rozkaz Dzienny 20 p. ułanów nr. 333/28
↑ 29.8.1931
↑ Odznaka 1. Korpusu Polskiego. muzeumwp.pl. [dostęp 2021-07-24].

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.

Linki zewnętrzne

Aldona Cholewianka-Kruszyńska (tekst), Hanna Łysakowska (katalog i red.): Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski. Warszawa: Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa; Łańcut: Muzeum – Zamek, 2005. ISBN 83-87238-25-2. [dostęp 2021-07-27].

[KML-1] Powstańcze biogramy – Stanisław Gepner. 1944.pl. [dostęp 2021-07-27].

[kto199-2] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 199 .

[CITEREFLista_starszeństwa1922162-3] Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 162.

[4] Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 39 z 19 maja 1926 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 601. ISBN 978-83-63050-46-7..

[pcbj.pl-5] Aldona Cholewianka-Kruszyńska: Stanisław Gepner. pcbj.pl. [dostęp 2021-07-27].

[6] Rozkaz Pers. Nacz W.P nr. 780 z 5.9.1945

[7] Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2027 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1533)

[8] Broń i Barwa nr. 1 1939 s.11 "O odznaczeniu Złoty Krzyż Zasługi przez Prezydenta RP"

[9] M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238.

[10] 2.10.1944 rozkaz 498/BP Komendanta Sił Zbrojnych AK

[11] Rozkaz Dzienny 20 p. ułanów nr. 333/28

[12] 29.8.1931

[13] Odznaka 1. Korpusu Polskiego. muzeumwp.pl. [dostęp 2021-07-24].

[1]