Przejdź do zawartości

Stanisław Biały (1868–1932)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Biały
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 lub 19 kwietnia 1868
Korniaktów

Data i miejsce śmierci

4 sierpnia 1932
Brzozów

Poseł do Rady Państwa XI i XII kadencji
Okres

od 17 lutego 1907
do 28 października 1918

Przynależność polityczna

Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne od 1908 Polskie Stronnictwo Ludowe od 1913 Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"

Poseł na Sejm Krajowy Galicji X kadencji
Okres

od 5 grudnia 1913
do 14 marca 1914

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"

Senator I kadencji (II RP)
Okres

od 28 listopada 1922
do 13 lipca 1927

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"

Odznaczenia
Medal Niepodległości Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii 1898 (Austro-Węgry) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Biały (ur. 18 lub 19 kwietnia 1868 w Korniaktowie, zm. 4 sierpnia 1932 w Brzozowie) – polski prawnik, polityk ludowy i działacz społeczny, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa, senator RP

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Grobowiec rodziny Biały w Brzozowie

W 1887 został absolwentem I Gimnazjum w Rzeszowie[1]. Przez 2,5 roku prowadził studia teologiczne w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Następnie podjął i ukończył studia prawa, prowadzone na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Czerniowieckiego. W tym ostatnim uzyskał tytuł naukowy doktora praw i złożył egzamin sędziowski[2]. W trakcie studiów był zatrudniony w charakterze pomocnika kancelaryjnego, pracował w sądzie okręgowym w Kołomyi oraz dziale notarialnym w Brzozowie. Od 1891 do 1891 odbył roczną służbę wojskową w c. i k. armii jako ochotnik, awansując do stopnia podporucznika artylerii. Od 1897 rozpoczął pracę w sądownictwie galicyjskim[3], najpierw jako auskultant c.k. Sądzie Obwodowym w Sanoku (1897-1898)[4]. Następnie był adiunktem w Sądzie Powiatowym w Wiśniowczyku (1899-1900)[5] i Sądzie Powiatowym w Brzozowie (1901-1904)[6]. Sekretarz Sądu Powiatowego w Kulikowie (1905)[7]. Był sędzią i od 1910 naczelnikiem (od 1911 w randze radcy sądu krajowego) c. k. Sądu Powiatowego w Brzozowie (1905-1914)[8] w tym podczas I wojny światowej do 1918[9][10][11][12].

Był aktywny w życiu społecznym i politycznym. Początkowo związany ze Stronnictwem Narodowo-Demokratycznym. Od 1908 należał do Polskiego Stronnictwa Ludowego, m.in. był członkiem Rady Naczelnej (1911-1913). Współzałożyciel tygodnika "Piast" (1913)[13]. Po rozłamie w 1913 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”[14].

Członek Rady Powiatowej i Wydziału Powiatowego w Brzozowie, z kurii gmin wiejskich (1911-1914)[15]. Jako delegat rady powiatowej był członkiem Rady Szkolnej Powiatowej w Brzozowie (1911-1914)[16]. W Brzozowie pełnił funkcję prezesa gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[17] i był założycielem Polskich Drużyn Strzeleckich w Brzozowie i został tam prezesem LXIX PDS (jego następcą w tej funkcji był ks. Józef Bielawski)[18]. W latach 1910–1914 był prezesem zarządu powiatowego w Brzozowie Towarzystwa Kółek Rolniczych we Lwowie[19][20].

Był posłem do austriackiej Rady Państwa kadencji XI (17 lutego 1907 – 30 marca 1911) kadencji XII (17 lipca 1911 – 28 października 1918) wybieranym w okręgu wyborczym nr 52 (Brzozów - Tyczyn). W latach 1910–1911 i 1912–1914 członkiem delegacji dla spraw wspólnych parlamentu austriackiego[21]. Był członkiem Koła Polskiego w Wiedniu, w latach 1907-1908 należał do grupy posłów narodowo-demokratycznych[22], od 1908 do grupy posłów PSL, od 19013 PSL "Piast"[23]. Był także posłem do Sejmu Krajowego Galicji X kadencji (1913–1914), wybranym w kurii IV - gmin wiejskich w okręgu wyborczym nr (Brzozów)[24].

Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii austriackiej na stanowisko audytora sądu polowego 36 Dywizji Piechoty i w tej funkcji odbywał służbę na froncie rosyjskim i włoskim. U kresu wojny w październiku 1918 wszedł do składu Polskiej Komisji Likwidacyjnej, sprawując stanowisko naczelnika Wydziału Sprawiedliwości. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości działał jako komendant ochotniczej Legii Obywatelskiej w Brzozowie podczas wojny polsko-bolszewickiej[14]. Został awansowany do stopnia kapitana rezerwy artylerii Wojska Polskiego ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[25]. W 1923 był przydzielony jako oficer rezerwowy 2 pułku artylerii górskiej w garnizonie Przemyśl[26]. W 1924 był zweryfikowany jako oficer pospolitego ruszenia artylerii w tej jednostce[27].

W okresie II Rzeczypospolitej nadal działał PSL „Piast”, m.in. był członkiem Rady Naczelnej (1914-1921) i prezesem zarządu powiatowego w Brzozowie (1922-1923)[13]. Z ramienia tej partii został wybrany z listy nr 1 w województwie lwowskim senatorem I kadencji (1922–1927) Senatu RP w II RP[28] (kandydował także z listy krajowej). W Senacie RP zasiadł w Komisji Prawniczej, Komisji Spraw Zagranicznych i Wojskowych, w której był zastępcą przewodniczącego, był członkiem Sądu Honorowego, zaś politycznie był członkiem[29] i prezesem grupy senatorów PSL „Piast” oraz wiceprezesem klubu parlamentarnego PSL „Piast”. Był członkiem Tymczasowego Wydziału Samorządowego we Lwowie od 1922 do 1928, członkiem Rady Gminnej i Rady Powiatowej w Brzozowie, członkiem zarządu koła Towarzystwa Szkoły Ludowej. prezesem Rady Szkolnej Miejskiej, prezesem Okręgowego Towarzystwa Zaliczkowego, nadal prezesem kółek rolniczych.

Z funkcji naczelnika sądu powiatowego w Brzozowie został przeniesiony w stan spoczynku 6 lutego 1926[30]. Po przejściu na emeryturę podjął się działalności adwokackiej w założonej w Brzozowie kancelarii. W maju 1926 został wpisany na listę adwokatów w ramach Okręgowej Izby Adwokackiej w Przemyślu[31].

Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Komunalnym w Brzozowie.

Stosunki rodzinne

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 18[32][33] lub 19 kwietnia[34] 1868 jako syn Marcina (1799–1881), kolonisty litewskiego (pełniącego stanowisko sekretarza gminnego w Korniaktowie) i Marii z domu Decowskiej. Miał rodzeństwo w liczbie 21 sióstr i braci. Wśród nich byli Marcin (1830-1923, duchowny rzymskokatolicki, proboszcz parafii Przemienienia Pańskiego w Brzozowie, prałat i dziekan), Stanisław (1891-1918, inżynier). Jego żoną była Wanda z domu Nartowska (1880-1954, córka Franciszka herbu Trzaska, powstańca styczniowego i pamiętnikarza[35]). Ich dziećmi byli Leszek (1903-1978), Danuta (1905-1986, po mężu Świątkowska), Stanisław (1907-2002), Wanda (1909-1985, po mężu Niemkiewicz).

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

austro-węgierskie

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ 1658–2008. 350 rocznica powstania I Liceum w Rzeszowie. Leksykon internetowy wybitnych nauczycieli i wychowanków. s. 1. [dostęp 2015-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  2. ↑ Zygmunt Lasocki, Biały Stanisław (1868-1932), Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 20
  3. ↑ Parlament Österreich Republik, Kurzbiografie Biały, Stanisław dr. Iur.- Parlamentarier 1848-1918 online
  4. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898, s. 71;
  5. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899, s. 104; 1900, s. 87;
  6. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901, s. 103; 1902, s. 104; 1903, s. 109;
  7. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905, s. 80,
  8. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906, s. 125; 1907, s. 125; 1908, s. 125; 1909, s. 139; 1910, s. 139; 1911, s. 143, 1912, s.141; 1913, s.144; 1914, s.145;
  9. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1915. Wiedeń: 1915, s. 997.
  10. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 949.
  11. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1917. Wiedeń: 1917, s. 982.
  12. ↑ a b c d Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1038.
  13. ↑ a b Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego (makieta), Warszawa 1989, s. 39
  14. ↑ a b Zygmunt Lasocki, Biały Stanisław (1868-1932) ..., s. 20
  15. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911, s. 370, 371; 1912, s. 279; 1913, s. 461; 1914, s. 437;
  16. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911, s. 613; 1912, s. 986; 1913, s. 1014; 1914, s. 1027;
  17. ↑ Kalendarz Przyjaciel Ludu na rok 1909, online.
  18. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 202-203, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  19. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910, s. 936; 1911, s. 1024, 1912, s. 1024, 1913, s. 1026, 1914, Lwów 1914, s. 1028
  20. ↑ Krosno. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 7 i 8, s. 355-356, 1911. 
  21. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848-1918, Warszawa 1996, s. 307, 427, 430, 436-439.
  22. ↑ Nowowybrani posłowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 24, s. 16, 15 czerwca 1907. 
  23. ↑ Zygmunt Lasocki, Biały Stanisław (1868-1932) ..., s. 20; Parlament Österreich Republik, Kurzbiografie Biały, Stanisław dr. Iur.- Parlamentarier 1848-1918 online
  24. ↑ Wybory posłów na Sejm krajowy z kuryi gmin wiejskich. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 149 z 2 lipca 1913. 
  25. ↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 837.
  26. ↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 777.
  27. ↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 794, 697.
  28. ↑ Senat I kadencji – wybrany 12 listopada 1922 r.
  29. ↑ Minister Lucjan ŻELIGOWSKI – w wojsku nic się złego nie dzieje.
  30. ↑ Ruch służbowy. Adwokatura. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”, s. 107, Nr 6 z 15 marca 1926. 
  31. ↑ Ruch służbowy. Adwokatura. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”, s. 187, Nr 10 z 15 maja 1926. 
  32. ↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 1598.
  33. ↑ Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 1429.
  34. ↑ Parlament Österreich Republik, Kurzbiografie Biały, Stanisław dr. Iur.- Parlamentarier 1848-1918 online; Stanisław Biały – profil na stronie Sejm Wielki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-05].
  35. ↑ Franciszek Nartowski h. Trzaska – profil na stronie Sejm Wielki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-05].
  36. ↑ M.P. z 1931 r. nr 218, poz. 296.
  37. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 249.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Biały_(1868–1932)&oldid=74442375”