Rutwica lekarska

Rutwica lekarska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	rutwica
Gatunek	rutwica lekarska
	Nazwa systematyczna
	Galega officinalis L.; Sp. pl. 2:714. 1753
Synonimy
	Galega bicolor Boiss. & Hausskn. ex Regel; Galega patula Steven;
	Galega bicolor Boiss. & Hausskn. ex Regel; Galega patula Steven;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rutwica lekarska (Galega officinalis L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). Rodzimym obszarem jego występowania jest Afryka Północna (Algieria, Maroko), Pakistan w Azji oraz wschodnia, południowa i środkowa Europa, ale rozprzestrzenia się też w innych regionach^[3]. W Polsce występuje rzadko, tylko w południowej części kraju jako gatunek zawleczony, kenofit, efemerofit^[4].

Morfologia

Pokrój: Ma rozgałęzione łodygi, wysokie do 60 cm, żywozielone.
Liście: Krótkoogonkowe, nieparzystopierzaste o 11-17 lancetowatych listkach. Przylistki duże, wolne zaostrzone.
Kwiaty: Motylkowe, niebieskawe, rzadziej białe, zebrane w grona. Wszystkie pręciki zrośnięte w rurkę wokół słupka.
Owoc: Wzniesiony, nagi strąk z kilkunastoma brunatnymi nasionami.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na mokrych łąkach, brzegach wód i w wilgotnych zaroślach. Kwitnie od lipca do sierpnia.

Zastosowanie

Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski: ziele (Herba galegae). Zawiera: pochodne guanidyny (galegina i hydroksy-4-galegina), pochodną chinazoliny – peganinę, gorycze, garbniki, czterocukier stachyoza, sole mineralne^[5]
- Zbiór i suszenie: W lipcu lub w sierpniu zbiera się zakwitające, górne części pędów i suszy w suszarniach naturalnych w cieniu i przewiewie.
- Działanie: Obniża stężenie glukozy we krwi w cukrzycy, pobudza także wydzielanie mleka u kobiet karmiących i w nieznacznym stopniu działa moczopędnie i napotnie^[6]. Używane jest pomocniczo przy leczeniu cukrzycy oraz do pobudzania laktacji u kobiet^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-25].
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989, ISBN 83-202-0472-0
↑ ^a ^b Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-25].

[4] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[5] A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989, ISBN 83-202-0472-0

[A-6] Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.

[1]