Rozalia Jeziorkowska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
| |
Rozalia Jeziorkowska (ur. 23 stycznia 1911 w Chudku, zm. 23 sierpnia 2002)[1] – wycinankarka z Puszczy Zielonej, laureatka Nagrody im. Oskara Kolberga.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Była córką Józefa i Katarzyny z Mrozów małżonków Grzybów. Po wyjściu za mąż w 1928 wraz z mężem Janem prowadziła w Tatarach gospodarstwo rolne[1].
Wycinankarstwa nauczyła się w domu od matki. Pomagała jej dekorować izby wycinankami, wykonywać pająki zawieszane u sufitu oraz firanki z bibuły w oknach. Zetknięcie się z innymi twórczyniami w Tatarach pozwoliło jej rozwinąć zdolności. W końcu lat 30. XX wieku jej wycinanki były sprzedawane odbiorcom spoza wsi. Jej prace charakteryzowały archaiczne i proste ornamenty. Specjalizowała się w wycinaniu ptaków[2], szczególnie kogutów i pawi, które charakteryzowały niepowtarzalne kształty i bogata kolorystyka[3]. Zachowała archaiczny kształt wycinanki, uzupełniony jednak drobną ornamentyką, na co wpływały jej własne gusta i zapotrzebowanie, tj. zamówienia z ośrodków miejskich, dla których głównie wykonywała prace[4].
Po II wojnie światowej działała na rzecz rozkwitu sztuki ludowej na Kurpiach. W 1948, na pierwszym po wojnie konkursie sztuki ludowej w Kadzidle, zdobyła I nagrodę. Sukces powtórzyła rok później, biorąc udział w kadzidlańskim konkursie na zdobienie chat oraz w konkursie na wycinankę w Myszyńcu w 1953. Jej prace prezentowano na ogólnopolskiej wystawie sztuki ludowej w Warszawie w 1955 w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów. Brała udział w konkursach i wystawach ogólnopolskich (Łowicz, Warszawa, Toruń, Płock). Od 1970 regularnie uczestniczyła w konkursach na palmy wielkanocne w Łysych i Lipnikach. Pojawiała się na licznych imprezach folklorystycznych w Ostrołęce, Pułtusku, Myszyńcu, Kadzidle, Nowogrodzie oraz Łomży. Reprezentowała Spółdzielnię Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Kurpianka” w Kadzidle, którą współzakładała i była jej wieloletnią współpracowniczką, na Cepeliadach i targach sztuki ludowej w Warszawie, Krakowie, Kazimierzu Dolnym, Płocku, Ostrołęce i Białymstoku[2].
W 1974 otrzymała brązowy medal z okazji XXV-lecia Cepelii. Była stypendystką Ministerstwa Kultury i Sztuki. W 1981 została laureatką Nagrody im. Oskara Kolberga[2]. Otrzymała Medal 40-lecia PRL[5].
Była członkinią Stowarzyszenia Twórców Ludowych[2].
Jej prace mają w zbiorach Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Północno-Mazowieckie w Łomży, Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Muzeum Mazowieckie w Płocku, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie[2], Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie i Centrum Kultury Kurpiowskiej im. ks. Mieczysława Mieszki w Kadzidle[6]. Dzieła Rozalii Jeziorkowskiej można znaleźć w kolekcjach prywatnych w Polsce i za granicą[2].
W 1986 przeszła na emeryturę[1]. Od 1994 mieszkała w Ostrołęce[5]. Umiejętności przekazała dzieciom (Józef, Maria, Jan, Czesław, Wacław[1]) i wnukom[3].
Została pochowana na cmentarzu parafialnym w Kadzidle[1].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W 2020 była jedną z bohaterek wystawy pt. Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej przygotowanej przez Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, ISBN 83-916349-2-2, OCLC 711874552 [dostęp 2022-03-07].
- ↑ a b c d e f Marian Pokropek, Rozalia Jeziorkowska – laureatka Nagrody Kolberga 1981 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-03-28].
- ↑ a b c Maria Samsel, Robert Andrzej Dul, Alicja Mironiuk Nikolska, Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej. Wystawa planszowa, Ostrołęka 2020.
- ↑ Czesław Czubak, Juliusz Głowacki, Magdalena Chaciśska (red.), Laureaci Nagrody Oskara Kolberga 1974–1984, Warszawa 1984.
- ↑ a b Bernard Kielak, Kurpiowscy laureaci Nagrody im. Oskara Kolberga, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 8, 1994, s. 290–302.
- ↑ Tradycje pogrzebowe na Kurpiach: Gmina Kadzidło. Cz. 1.. Jacek Jackowski, Olga Stopińska, Magdalena Bill-Kunce, Stefan Madrak, Zespół Śpiewaczy z Krobi, Zespół Śpiewaczy z Golanki, Zespół Śpiewaczy z Klimek Instytut Sztuki PAN. © 2021. [dostęp 2022-07-22].