Romuald Sidorski

Romuald Sidorski

pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	5 lutego 1895 Wierzbica
Data i miejsce śmierci	28 lutego 1956 Łódź
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	14 Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Romuald Sidorski (ur. 5 lutego 1895 w Wierzbicy, zm. 28 lutego 1956 w Łodzi) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 5 lutego 1895 we wsi Wierzbica, w ówczesnym powiecie rawskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Karola, artysty malarza (zm. 1904) i Agrypiny Marii z domu Zinko^[1][2][3][4]. W 1910 rozpoczął naukę w c. k. Seminarium Nauczycielskim Męskim w Sokalu^[1]. W następnym roku wstąpił do Tajnego Skautingu i Polskich Drużyn Strzeleckich^[1]. W 1914 ukończył naukę w seminarium i zdał egzamin maturalny z odznaczeniem^[5].

W 1914 we Lwowie wstąpił do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu został 3 października 1914 wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii^[1]. Szkołę oficerów rezerwy ukończył w 1 tyrolskim pułku strzelców cesarskich w Innsbrucku^[1][6][7]. Od 13 maja 1915 do połowy października walczył na froncie włoskim, dowodząc plutonem i kompanią^[1]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1916^[8][9][10]. Później został przeniesiony do 29 pułku piechoty^[11]. 1 listopada 1918 w Samborze zgłosił się do Polskiej Organizacji Wojskowej^[1]. Po zajęciu miasta przez Ukraińców przedarł się przez front do Przemyśla^[1].

15 listopada 1918 w Przemyślu wstąpił do Legii Oficerskiej i w jej szeregach walczył w bitwie o Lwów^[1]. Od 23 grudnia tego roku dowodził kompanią 3 batalionu strzelców sanockich, a od 24 kwietnia do 17 lipca 1919 był dowódcą II batalionu 10 pułku piechoty^[1]. Wyróżnił się szczególnie 23 maja 1919 w walkach z Ukraińcami o wsie Borynicze i Iłów^[1]. 22 maja 1921 pułkownik Teodor Obraczay, były dowódca 10 pp, sporządził wniosek o odznaczenie Romualda Sidorskiego Orderem Virtuti Militari^[1].

1 listopada 1919, po przejściu tyfusu plamistego, został przydzielony do 9 Dywizji Piechoty na stanowisko komendanta szkoły podoficerskiej karabinów maszynowych i kursu szturmowego w Łunińcu^[1]. 9 listopada tego roku ponownie zachorował na tyfus plamisty i został skierowany do szpitala. Później został przeniesiony w stan nieczynny na podstawie przeprowadzonego postępowania superrewizyjnego^[1]. 10 marca 1920 został przywrócony do służby czynnej i przydzielony do Oddziału IV Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego^[1]. 25 października 1921, na własną prośbę, został przeniesiony do rezerwy w celu ukończenia studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie^[1].

23 października 1922 jako oficer rezerwy został ponownie powołany do służby czynnej i przydzielony do Korpusu Kadetów Nr 2 w Modlinie^[1], pozostając oficerem nadetatowym 10 pułku piechoty w Łowiczu^[12][13]. W następnym roku uzyskał absolutorium na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie^[1]. W Korpusie Kadetów Nr 2 pełnił służbę na stanowisku wychowawcy i nauczyciela rysunków^[14]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1001. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[15]. 23 sierpnia 1924, w tym samym stopniu i starszeństwie, został przemianowany z dniem 1 lipca 1924 na oficera zawodowego^[16][17]. Od 20 maja do 17 lipca 1926 był przydzielony do Komisji Likwidacyjnej generała Lucjana Żeligowskiego, a następnie pełnił obowiązki dowódcy batalionu w 32 pułku piechoty w Modlinie^[1]. Od 2 do 8 stycznia uczestniczył w egzaminie przedwstępnym do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie^[18]. 15 stycznia tego roku został przydzielony do 8 Dywizji Piechoty w Modlinie na stanowisko oficera sztabu^[1]. Od 17 maja 1927 ponownie pełnił obowiązki dowódcy batalionu w 32 pp^[1].

Z dniem 2 listopada 1927, po „złożeniu egzaminu wstępnego z dobrym postępem i odbyciu przepisanego stażu liniowego”, został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs 1927/1929 z równoczesnym przeniesieniem z 32 pp do kadry oficerów piechoty^[19][20]. 18 lutego 1928 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1928 stopień majora w korpusie oficerów piechoty i 11. lokatą^[21][22]. W tym samym roku uzyskał absolutorium na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie^[1]. W sierpniu 1929, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do 28 pułku piechoty w Łodzi na stanowisko dowódcy batalionu^[23][24]. We wrześniu 1930 został przeniesiony do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisko szefa Wydziału Studiów^{[1][25][26][27]}. Z dniem 15 czerwca 1933 został przeniesiony do 48 pułku piechoty w Stanisławowie na stanowisko dowódcy batalionu^[28]. W tym czasie obowiązki służbowe łączył z działalnością społeczną w Polskim Towarzystwie Tatrzańskim i Towarzystwie Przyjaciół Huculszczyzny^[1]. W grudniu 1934 został przeniesiony do 4 Dywizji Piechoty w Toruniu na stanowisko szefa sztabu^[29]. 27 czerwca 1935 prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika z dniem 1 stycznia 1935 i 22. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[30][31]. W sierpniu tego roku został przeniesiony do 32 pułku piechoty w Modlinie na stanowisko dowódcy III batalionu, detaszowanego w Działdowie^[32]. W marcu 1939 pełnił służbę w 33 pułku piechoty w Łomży na stanowisku I zastępcy dowódcy pułku^[33].

W czasie kampanii wrześniowej początkowo dowodził III rzutem Kwatery Głównej Armii „Poznań”, który został zmobilizowany w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie pod zaszyfrowaną nazwą „kadra personalna typ II nr 8”^[34][35]. 13 września dowodzona przez niego jednostka, licząca około 120 oficerów, została ściągnięta spod Mińska Mazowieckiego do Warszawy^[34]. W stolicy pełnił funkcję dowódcy Kadry Oficerskiej i Podoficerskiej, a po przybyciu do Warszawy Sztabu Armii „Poznań”, także przewidzianą dla niego funkcję szefa Oddziału I^[36][37]. Po kapitulacji załogi obrony Warszawy dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w Oflagu II C Woldenberg^[38][39].

Po uwolnieniu z niewoli został przyjęty do ludowego Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 14 Dywizji Piechoty^[40]. Na przełomie 1945 i 1946 pełnił obowiązki dowódcy tej dywizji. 3 października 1950 został aresztowany^[41]. Przed aresztowaniem pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Przegląd Kwatermistrzowski”^[42]. 29 maja 1952 został skazany na karę dwunastu lat pozbawienia wolności^[43]. Nie przyznał się do postawionych mu zarzutów uczestnictwa w działalności konspiracyjnej w wojsku majacej na celu „obalenie organów zwierzchnich narodu” oraz szpiegostwa uprawianego rzekomo z polecenia gen. Franciszka Hermana^[42]. W marcu 1955 został zwolniony z odbywania kary^[42].

Zmarł 28 lutego 1956 w Łodzi^[44]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C, rząd 5, grób 1/2)^[45]. 25 kwietnia 1956, pośmiertnie, został uniewinniony i zrehabilitowany^[42].

Był żonaty z Heleną z Kamiańskich, z którą miał troje dzieci: Janinę Wandę, ps. „Nuna” (1921–1944), sanitariuszkę pułku „Baszta”, poległą w powstaniu warszawskim, Radosława Jerzego (1923–1943), żołnierza Armii Krajowej i Andrzeja Witolda (1927–1989)^[1][46].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8150^[1][47]
• Krzyż Walecznych dwukrotnie^[47][48]
• Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”^[49][47][50]
• Medal Niepodległości – 12 marca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[51][52][53]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]
• Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej^[11]
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej^[11]
• Krzyż Wojskowy Karola^[11]

• Pamiętnik jubileuszowy Państwowego Seminarjum Nauczycielskiego Męskiego w Sokalu : 1895-1925. Sokal: Nakładem Grona Nauczycielskiego, 1925.
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1916. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1917. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983. ISBN 83-210-0385-0.
• Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
• Korpus Kadetów Nr. 2 w dziesiątą rocznicę istnienia 1919/20 – 1929/30. Stanisław Jura (red.). Chełmno: Drukarnia Bydgoska S.A., 1930.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 1: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1968.
• Andrzej Pazda: Lista jeńców Oflagu II C Woldenberg. W: Oflag II C Woldenberg – to brzmi jak tajemnica. Wiesław Dembek (red.). Dobiegniew: Stowarzyszenie Woldenberczyków; Urząd Miejski w Dobiegniewie, 2017. ISBN 978-83-931577-1-6.
• Jerzy Poksiński: „TUN”. Tatar-Utnik-Nowicki. Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949-1956. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07980-3.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
• Piotr Stawecki: Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997. ISBN 83-04-04390-4.