Rokietta

Rokietta
	; Rokietta siewna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	rokietta
	Nazwa systematyczna
	Eruca Mill.; Gard. Dict. Abr. ed. 4: s.p. (1754)
	Typ nomenklatoryczny
	E. sativa P. Miller
Synonimy
	Euzomum Link; Velleruca Pomel;
	Euzomum Link; Velleruca Pomel;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rokietta (Eruca Mill.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Obejmuje trzy gatunki, z których dwa występują tylko w północno-zachodniej Afryce, a jeden – rokietta siewna Eruca vesicaria – w całym basenie Morza Śródziemnego, południowo-zachodniej, środkowej i wschodniej Azji^[3]. Gatunek ten jest też szeroko rozprzestrzeniony na wszystkie kontynenty (z wyjątkiem Antarktydy) jako roślina uprawiana i często dziczejąca^[3]^[5]. W Polsce jest uprawiana^[6] i według niektórych źródeł także przejściowo dziczejąca (ma status efemerofita)^[7].

Rokietta siewna jest ważną rośliną użytkową o długiej historii uprawy. W starożytności uprawiana była w basenie Morza Śródziemnego jako roślina jadalna, przyprawowa i lecznicza. Z jej nasion w krajach południowo-zachodniej Europy, w Iranie i Indiach wyrabia się musztardę. Także z nasion w różnych częściach Azji pozyskuje się olej wykorzystywany jako jadalny, oświetleniowy i do natłuszczania włosów. Dawniej wykorzystywany był także jako lek i afrodyzjak^[8]. Współcześnie liście wykorzystywane są jako jadalne w sałatkach^[9].

Nazwa naukowa rodzaju utworzona została z łacińskiego słowa uro znaczącego „palę” w nawiązaniu do ostrego smaku nasion^[10].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne, nagie lub owłosione, z włoskami prostymi^[5]. Pędy prosto wzniesione, zwykle rozgałęzione^[10].
Liście: Odziomkowe i łodygowe, ogonkowe lub siedzące, dolne czasem tworzą rozetę przyziemną^[5]^[10]. Liście odziomkowe lirowate lub pierzasto klapowane lub podzielone, rzadko dwukrotnie lub całobrzegie. Liście łodygowe całobrzegie, ząbkowane lub lirowato pierzastodzielne^[11].
Kwiaty: Zebrane w grona, przynajmniej w dolnej części z przysadkami^[5], silnie wydłużające się w czasie owocowania^[10]. Działki kielicha podługowate do równowąskich, prosto wzniesione, boczna para woreczkowato rozdęta. Płatki korony cztery, kremowe do żółtych, z ciemnobrązowymi lub fioletowymi żyłkami, jajowate do podługowatych, z paznokciem^[10]. Pręcików 6, wyraźnie czterosilnych, z podługowatymi pylnikami, u nasady strzałkowatymi^[5]^[10], ale na szczycie tępymi^[11]. Miodniki cztery lub dwa^[11]. Zalążnia górna z 10–60 zalążkami zwieńczona jest główkowatym znamieniem^[5]^[11].
Owoce: Łuszczyny równowąskie do elipsoidalnych, walcowate lub słabo czterokanciaste, zakończone szeroką, spłaszczoną szyjką słupka^[5]. Szypułki owoców tęgie, wzniesione^[10], same łuszczyny wzniesione, rzadko przytulone do osi kwiatostanu^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), a w jej obrębie do plemienia Brassiceae^[12].

Wykaz gatunków^[3]

Eruca foleyi (Batt.) Lorite, Perfectti, J.M.Gómez, Gonz.-Megías & Abdelaziz
Eruca pinnatifida (Desf.) Pomel
Eruca vesicaria (L.) Cav. – rokietta siewna

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-12-14] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-12-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Eruca Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-14].
↑ Eruca. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-14].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h KlausK. Kubitzki KlausK. (red.), Flowering plants, Dicotyledons: Malvales, Capparales, and non-betalain Caryophyllales, Berlin: Springer, 2003, s. 126, ISBN 3-540-42873-9, OCLC 49493577 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 78, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 203, ISBN 83-01-14342-8, OCLC 183208377 .
↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 75. ISBN 83-7079-779-2.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 342, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Suzanne I. Warwick: Eruca. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-14].
↑ ^a ^b ^c ^d Eruca Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-14].
↑ Genus Eruca Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-12-12].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-12-14] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-12-14] (ang.).

[powo-3] Eruca Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-14].

[ing-4] Eruca. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-14].

[kubitzki-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h KlausK. Kubitzki KlausK. (red.), Flowering plants, Dicotyledons: Malvales, Capparales, and non-betalain Caryophyllales, Berlin: Springer, 2003, s. 126, ISBN 3-540-42873-9, OCLC 49493577 .

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 78, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[7] LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 203, ISBN 83-01-14342-8, OCLC 183208377 .

[encyk-8] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 75. ISBN 83-7079-779-2.

[mabb-9] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 342, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[america-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Suzanne I. Warwick: Eruca. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-14].

[china-11] Eruca Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-14].

[grin-12] Genus Eruca Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-12-12].

[1]