Przejdź do zawartości

Rohatyn

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rohatyn
Рогатин
Ilustracja
Kościół św. Mikołaja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Rejon

iwanofrankiwski

Wysokość

262 m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności


7 521[1]

Nr kierunkowy

+380 3435

Kod pocztowy

77004

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Rohatyn”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Rohatyn”
Ziemia49°24′41,30″N 24°37′13,69″E/49,411472 24,620469
Strona internetowa
Cmentarz żydowski w Rohatynie

Rohatyn (ukr. Рогатин) – miasto na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie iwanofrankiwskim.

Do czasu likwidacji rejonu rohatyńskiego jego siedziba.

Rohatyn leży nad Gniłą Lipą, w obwodzie iwanofrankowskim (stanisławowskim), dekanat halicki, 8,8 tys. mieszkańców (2001). Przemysł spożywczy[2]. Węzeł drogowy. Przez miasto przebiega ukraińska droga krajowa N09. Stacja kolejowa Rohatyn na linii TarnopolStryj.

Miasto królewskie I Rzeczypospolitej lokowane w 1390 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 15 maja 1390 z dokumentu papieża Bonifacego IX wystawionego biskupowi przemyskiemu Erykowi z Winsen. W 1415 otrzymał prawa miejskie od króla Władysława Jagiełły. W 1440 wzmianka o pierwszym kościele katolickim. W 1509 splądrowane przez hospodara mołdawskiego Bohdana, a wdowa po dziedzicu, Barbara z Pileckich, uprowadzona wraz z synami Rafałem i Piotrem[4]. W 1520 najechany przez Tatarów, którzy porwali Aleksandrę Lisowską (Roksolanę), późniejszą żonę Sulejmana Wspaniałego i matkę sułtana Selima II. W 1535 król Zygmunt Stary przekazał miasto w zarząd dożywotni królowej Bonie. W 1538 wybudowano w mieście późnogotycki kościół. W 1539 król wydał przywilej nakazujący wybudować w mieście fortyfikacje, ratusz i sukiennice. Od 1558 do 1562 roku proboszczem był tu Marcin Kromer. W 1614 Mikołaj Wysocki z Kwoczan ufundował w mieście kościół i klasztor zakonu dominikanów. W 1625 w Rohatynie na pewien czas schronił się przed zarazą Symeon z Zamościa[5]. W 1648 zajęty przez powstańców kozackich Bohdana Chmielnickiego. W 1666 ponownie konsekrowano kościół farny. W II poł. XVIII w. starostwo rohatyńskie posiadał kasztelan Józef Bielski (Bilski[6]).

Podczas I rozbioru Polski w 1772 roku Rohatyn został włączony do Austrii. W 1775 roku miasto jako odszkodowanie otrzymała księżna Zofia Lubomirska. Niedługo później wybudowano w mieście pałac. W 1784 r. władze austriackie skasowały klasztor dominikanów w Rohatynie[7]. W 1852 roku w pobliżu miasta wybudowano linię kolejową Halicz-Tarnopol. W 1914 roku podczas I wojny światowej w pobliżu miasta prowadzono ciężkie walki pozycyjne pomiędzy wojskami rosyjskimi i austriackimi.

W II Rzeczypospolitej stolica powiatu w województwie stanisławowskim. W sierpniu 1920 r. po ciężkich walkach z Rosjanami w pobliżu wsi Dytiatyn (Bitwa pod Dytiatynem) miasto zajął 37 Łęczycki Pułk Piechoty. W 1927 został wybity medal upamiętniający o treści Królewskie miasto Rohatyn, zaprojektowany przez Rudolfa Mękickiego[8].

W 1930 roku miasto liczyło 8 tys. mieszkańców. Przed 1939 wśród mieszkańców byli mennonici[9].

Po 17 września 1939 roku do Rohatyna wkroczyły wojska sowieckie. Dokonały one egzekucji polskich jeńców, mordując także ludność cywilną, w tym kobiety i dzieci. W lecie 1941 roku miasto zajęły wojska niemieckie, które w 1942 roku wymordowały tu około 3,5 tys. okolicznych Żydów. W okolicznych wsiach Potok, Zalipie, Czercze, Puków, Wierzbołowce w latach 1941–1943 Ukraińska Powstańcza Armia dokonała licznych mordów na ludności polskiej[10]. W różnych okolicznościach zamordowała też 16 mieszkańców miasta[11]. W 1945 roku ludność polską wysiedlono, a miasto włączono do ZSRR.

Od 1995 r. w parafii rzymskokatolickiej w Rohatynie i okolicznych wioskach posługę pełnią siostry prezentki[12].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew św. Ducha
  • cerkiew drewniana św. Ducha z XVII-wiecznym ikonostasem, wpisana na listę UNESCO
  • cerkiew murowana pw. Narodzenia Matki Boskiej z drugiej poł. XVI wieku[4]
  • cerkiew unicka św. Mikołaja z drewna z 1729 r.
  • cmentarz żołnierzy polskich z 1920 r.
  • kościół pw. świętego Mikołaja z 1533 r., późnogotycki, halowy, fundacji Ottona Chodeckiego. W XVI wieku dobudowano wieżę i dwie kaplice. Na początku XVII wieku proboszczem w nim był Piotr Skarga. W latach 30 XVII wieku z zewnątrz ozdobiono w duchu renesansu lubelskiego prawdopodobnie przez warsztat Jana Wolffa (analogie zdobień do kościołów w Turobinie i Uchaniach). 19 stycznia 1686 roku król Jan III Sobieski wydał w Żółkwi przywilej, potwierdzający mianowanie sekretarza królewskiego ks. Konstantego Mrozowickiego, archidiakona lwowskiego na proboszcza tutejszej parafii[13]. Konsekrowany ponownie po zniszczeniach z poł. XVII wieku. Zwieńczenie wieży z 1862 roku, przebudowane po zniszczeniach z okresu I wojny światowej. W 1944 roku uszkodzony przez trzy bomby[4]. Po 1945 roku zamieniony na magazyn zboża, potem sklep meblowy, a wyposażenie całkowicie zniszczono. W 1991 wrócił do katolików. We wnętrzu zrekonstruowany w 2000 roku ołtarz główny. Na ścianie zewnętrznej zachowała się marmurowa tablica z 1891 roku upamiętniająca setną rocznicę Konstytucji 3 Maja.
  • obelisk ku czci Adama Mickiewicza, wzniesiony przy kościele z okazji 100. rocznicy urodzin wieszcza
  • Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo (szarytek) z 1882 roku, ustanowiony dzięki zapisowi testamentowemu hrabiego Leopolda Krasińskiego. We wnętrzu krypta Krasińskich[14].
  • zamek[15]
  • cmentarz żydowski

Pobliskie miejscowości

[edytuj | edytuj kod]

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]

Miasto Rohatyn współpracuje z polskim miastem Radlin na Górnym Śląsku[16][17]

Rohatyn w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

W czasach II RP w mieście siedzibę miał klub piłkarski Polonia-Strzelec Rohatyn.

Osoby związane z Rohatynem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Rohatynem.
Honorowi obywatele

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Державний комітет статистики України. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2022 року, Київ-2022 (pdf). [dostęp 2024-06-29].
  2. Rohatyn, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-03].
  3. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 170.
  4. a b c Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski: Ukraina Zachodnia. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2009, s. 342.
  5. Skarbnica Wiedzy o Polskich Ormianach. Nota biograficzna autorstwa prof. UJ dra hab. Krzysztofa Stopki, powstała na potrzeby Polskiego Słownika Biograficznego
  6. Rohatyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 694.
  7. Rohatyn, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-08-20].
  8. Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 51. ISBN 83-919305-8-0.
  9. D. Lewandowska: Księgi metrykalne i akta parafii i gmin różnych wyznań i obrządków (Ormianie, Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna, Baptyści, Mennonici, Ewangeliczni Chrześcijanie) z terenów tzw. zabużańskich Inwentarz zespołu PL, 1 456 Opracowała D. Lewandowska. agad.gov.pl. [dostęp 2019-09-07].
  10. Lista zamordowanych w województwie stanisławowskim w latach 1939/1947 [online], www.genealogia.okiem.pl [dostęp 2017-11-26].
  11. Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 408, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
  12. Święto patronalne sióstr prezentek w Rohatynie obwodu Iwano-Frankiwskiego | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-08-20].
  13. K. Jabłoński, Podpisy i wzory pism sławnych w Polsce osób począwszy od końca XV wieku, Lwów, s. 8, 1840.
  14. Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski: Ukraina Zachodnia. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2009, s. 343.
  15. Rohatyn. [dostęp 2013-08-31].
  16. Рогатинська Міська Рада - офіційний сайт [online], rohatyncity.if.ua [dostęp 2019-06-28].
  17. Radlin podpisał umowę partnerską z miastem Rohatyn (Ukraina) [online] [dostęp 2019-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-17] (pol.).
  18. Szematyzm na rok 1895. Lwów: 1895, s. 3.
  19. Szematyzm na rok 1895. Lwów: 1895.
  20. Kronika. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 213 z 11 maja 1909. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]