Radojewo

Radojewo^[1] – część miasta Poznania w osiedlu Morasko-Radojewo położona na północnym krańcu miasta, na lewym brzegu Warty.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. obszar Radojewa, Nowej Wsi Dolnej, Nowej Wsi Górnej zamieszkiwało łącznie 813 osób^[2].

Wieś duchowna Radujewo, własność Klasztoru Cysterek w Owińskach pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[3].

Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od „radowania się, radości”, o czym mogą świadczyć średniowieczne zapisy miejscowości Radojewo oraz Radujewo. Miejscowość pod nazwą Raduiewo wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Poznaniu w 1280 roku sygnowanym przez króla polskiego Przemysła II^[4]. Nazwa Radujewo stosowana była jeszcze w XIX wieku.

Po raz pierwszy o Radojewie, jako wsi mającej stanowić uposażenie klasztoru, wspomina dokument fundacyjny klasztoru cysterek w Owińskach wydany przez Przemysła I w 1252 roku. W rękach zakonnic wieś pozostawała do 1797 roku, kiedy to niedługo po trzecim rozbiorze, rząd pruski skonfiskował majątek zakonu. Połączenie z leżącymi po drugiej stronie Warty Owińskami zapewniał kursujący przez rzekę prom. W 1806 roku przez Radojewo przejeżdżał jadący zwiedzić owiński klasztor Napoleon Bonaparte. Wycieczkę opisał towarzyszący mu Dezydery Chłapowski: 13 grudnia 1806 r. cesarz kazał jechać, najprzód koło Winiar – tam stawał kilka razy i okolicę przepatrywał, potem polami i przez błoto, w którym ledwie że z koniem nie ugrzązł, a eskorta za nim przejechać już nie mogła. Tak z nami i z dwoma szaserami francuskimi zajechał do Radojewa, przewiózł się na promie do Owińsk i tam klasztor próżny oglądał.

Skonfiskowany majątek poklasztorny nabył świeżo uszlachcony, berliński bankier Zygmunt Otto von Treskow. W 1825 roku wybudował on dla syna Heinricha Baltazara pałac w Radojewie. Położony jest na skarpie górującej nad doliną Warty. Połączony był osią widokową z pałacem w Owińskach, główną siedzibą rodu. Wokół został urządzony piętnastohektarowy park krajobrazowy, częściowo położony na stromej skarpie i w naturalny sposób łączący się z lasami porastającymi dolinę rzeki. Został on zaprojektowany i urządzony przez królewskiego ogrodnika z Poczdamu – Piotra Lenné. W parku zbudowano na ówczesną modłę sztuczną ruinę. Znajdowała się w nim również kaplica oraz założono cmentarz rodziny. Zabudowania, liczącego 1142 hektary radojewskiego folwarku znajdowały się po drugiej stronie wsi, w jej północnej części. W rękach rodziny von Treskow Radojewo znajdowało się aż do 1945 roku.

 Osobny artykuł: Pałac w Radojewie.

W XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała Twierdzę Poznań oraz inne budynki w materiały budowlane.

W 1987 r. przyłączono do Poznania obszar wsi Radojewo o powierzchni 698,46 ha z gminy Suchy Las^[5].

Obszar Radojewa w latach 1987–1990 należał do dzielnicy Stare Miasto. W 2001 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Morasko^[6]. Połączenie wynikało z tzw. reformy funkcjonalnej jednostek pomocniczych w Poznaniu, a ponieważ Osiedle Radojewo była jednostką peryferyjną miasta, którą zamieszkiwało mniej niż 1 tys. mieszkańców połączono je z Osiedlem Morasko^[7].

Na terenie Radojewa powstają ładnie położone, niewielkie osiedla willowe (Osiedle Lubczykowa Góra, Nowa Wieś Dolna, Nowa Wieś Górna). Centrum dzielnicy zachowało podmiejski charakter. Pałac, będący aktualnie własnością miasta, zamieniono najpierw w szkołę, następnie w wielorodzinny budynek mieszkalny, a ostatecznie stoi opuszczony i popada w ruinę. W części byłego parku planowane było utworzenie rezerwatu Kokoryczowe Wzgórze.

Przy północnej stronie pałacu stoi kapliczka, ufundowana w okresie międzywojennym przez radojewską rodzinę Kurowskich, zawierająca figurę Matki Boskiej Różańcowej. Zbudowana jest z bloków kamiennych i zwieńczona krzyżem. Otoczenie kwiatowe^[8].

Ze względu na walory ekologiczne i kulturowe planowane jest utworzenie Cysterskiego Parku Kulturowego Owińska – Radojewo. 29 lipca 2023 r. w miejscu dawnego promu oddano do użytku betonową pieszo-rowerową kładkę przez Wartę łączącą Radojewo z Owińskami.

Na północ od Radojewa, już poza granicami miasta, leżą tereny poligonu wojskowego w Biedrusku.

Radojewskie lasy są jednym z dziewięciu miejsc, gdzie zaobserwowano w Poznaniu największego polskiego grzyba – purchawicę olbrzymią (Calvatia gigantea)^[9].

Na terenie parku występują liczne gatunki roślin (w tym zdziczałe rośliny parkowe), m.in. śnieżyczka przebiśnieg, złoć żółta, złoć łąkowa, zawilec gajowy, zawilec żółty, ziarnopłon wiosenny, kokorycz pusta i pełna, miodunka ćma, rannik zimowy, lepiężnik różowy, przylaszczka pospolita, bez lilak, porzeczka alpejska, forsycja czy jaśminowiec i wiele innych. Z drzew rosną tu (niemal na całej powierzchni w ramach łęgu zboczowego Violo odoratae-Ulmetum) głównie dąb szypułkowy i wiąz polny, a w ich podszyciu: fiołek wonny, fiołek Rivina i przytulia czepna. Wzdłuż głównej alei posadzono szpaler lip drobnolistnych, a na grobli między stawami wyrasta bardzo dorodny okaz platana klonolistnego. Z grzybów, oprócz wspomnianej wyżej purchawicy, rosną m.in.: smardz jadalny, pochwiak pochwiasty (rzadki i zagrożony w Polsce), sromotnik bezwstydny, płomiennica zimowa oraz gąsówka naga.

W sensie administracyjnym Radojewo stanowi osiedle samorządowe Miasta Poznania, z zebraniem ogólnym mieszkańców jako organem stanowiącym i wybieralnym przez nie zarządem – organem wykonawczym. Od 20 marca 2011 roku – dnia, w którym odbyły się wybory do nowej Rady Osiedla, powstało Osiedle Morasko-Radojewo, dlatego też Radę Osiedla Morasko-Radojewo stanowią mieszkańcy obu osiedli.

Tadeusz Piszczek zapisał w latach 60. XX w. legendę o dwóch głazach narzutowych, dotyczącą Radojewa. Opowiada ona o Jagnie, wiejskiej dziewczynie z Radojewa, którą matka posłała po wodę, której zabrakło jej do gotowania klusek. Po drodze spotkała Jasia – uprzejmego pasterza owiec z dworu, który począł dla Jagny pięknie grać na fujarce, tak iż dziewczyna zapomniała o przyniesienia wody. Po dwóch godzinach przybyła rozwścieczona matka i krzyknęła: Obyście zamienili się w kamienie! Natychmiast tak się stało. W Zaduszki spod kamieni dobywają się jęki młodych, niewinnych ludzi^[10].

Położona około 10 km od centrum dzielnica połączona jest z resztą miasta liniami autobusowymi miejskimi 167, 188, 198 (wybrane kursy w dni powszednie) i 214 (nocna) oraz podmiejskimi 348 (Przebędowo – Poznań) i 911 (Biedrusko – Poznań).

• podział administracyjny Poznania

• Sławomir Janyszek, Magdalena Szczepanik-Janyszek, Okolice Góry Moraskiej, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2002, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2002, ss.230-233, ISSN 0137-3552
• Dawne mapy Radojewa i okolic

Zobacz multimedia związane z tematem: Radojewo

• Radojewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 391 .