Przewiercień cienki

Przewiercień cienki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	przewiercień
Gatunek	przewiercień cienki
	Nazwa systematyczna
	Bupleurum tenuissimum L.; Sp. Pl. 1: 238. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przewiercień cienki (Bupleurum tenuissimum L.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w północno-zachodniej Afryce (od Maroka po Tunezję) oraz w południowej i środkowej Europie od Portugalii na zachodzie po Kaukaz i Azję Mniejszą na wschodzie. Północna granica zasięgu sięga do Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji, Polski i Ukrainy^[3].

W Polsce rośnie tylko w Niecce Nidziańskiej na trzech współczesnych stanowiskach: Szczerbaków, Gadawa i Solec-Zdrój^[4]. Podawany był z wydm nadmorskich na wyspie Uznam i z okolic Jarosławca, poza tym z okolic Nowogrodu Bobrzańskiego^[5].

Morfologia

Pokrój: Sinawozielona roślina zielna z cienkim, wrzecionowatym korzeniem. Łodyga osiąga od 10 do 75 cm wysokości, rozgałęzia się od nasady, może być obła lub kanciasta^[5].
Liście: Równowąskie lub równowąsko lancetowate; osiągają 2–5 cm długości i 1–4 mm szerokości. Dolne zwężone są w krótkie ogonki, górne są siedzące. Wiązki przewodzące są prawie równoległe i jest ich od 3 do 9^[5].
Kwiaty: Zebrane po 3–5 w baldaszki, a te po 1–6 w baldachy złożone. Pokrywy i pokrywki są 3–5-listkowe, równowąskie do lancetowatych, 3-nerwowe. Płatki korony drobne – do 0,5 mm długości, są półkoliste lub nieco wydłużone, żółtawozielone lub czerwonawożółtawe^[5].
Owoce: Jajowate lub jajowato kulistawe rozłupnie o długości do 0,5 mm. Pokryte podłużnymi, ostrymi i falistymi żebrami, poza tym brodawkowane^[5].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna, halofit. Rośnie przy słonych źródłach, na słonych łąkach i na wydmach nadmorskich. Kwitnie od sierpnia do listopada^[5].

Zagrożenia i ochrona

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[6]: E (wymierający, krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[7]
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin: CR (critical, krytycznie zagrożony)^[8]

Od 2014 r. roślina podlega w Polsce ochronie gatunkowej^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ Bupleurum tenuissimum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-10] .
↑ R. Olaczek 2001. Przewiercień cienki. s. 269-271. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 49-50 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Bupleurum tenuissimum L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-10] .

[4] R. Olaczek 2001. Przewiercień cienki. s. 269-271. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[koczwara-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 49-50 .

[6] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[7] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[8] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[rozp2014-9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.

[1]