Przekaźnik statyczny

Przekaźnik statyczny^[1] (potocznie przekaźnik półprzewodnikowy, przekaźnik elektroniczny lub przekaźnik SSR ang. Solid State Relay) – przekaźnik, którego działanie jest oparte na wykorzystaniu elementów elektronicznych, magnetycznych, optycznych lub innych, z wykluczeniem elementów ruchomych.

Elementami łączeniowymi obwodów mocy w przekaźnikach statycznych są elementy elektroniczne takie jak triaki, tranzystory lub tyrystory.

Od strony zasilania rozróżnia się dwa rodzaje przekaźników statycznych:

• jednofazowe
• trójfazowe

Od strony sterowania dzieli się je na:

• sterowane prądem stałym
• sterowane prądem przemiennym

Przekaźnik statyczny nie może być używany jako element zapewniający skuteczną przerwę izolacyjną (np. przy okazji naprawy napędu, wymiany grzałki itp.). W takim przypadku konieczne jest stosowanie dodatkowego osprzętu łączeniowego (odłącznik).

Zalety:

• mała moc sygnału sterującego
• załączanie synchroniczne (w zerze) lub asynchroniczne
• brak zakłóceń przy załączaniu w zerze
• długa żywotność (niezawodność)
• krótki czas odpowiedzi (szybkie przełączanie)
• brak ruchomych części
• kompatybilność z układami logicznymi (mikroprocesorami)
• odporność na wstrząsy i wibracje
• cicha praca
• brak odbić styków
• brak iskrzenia styków
• wytrzymują duże udary prądowe
• odporność na zapylenie

Wady:

• spadek napięcia (1 do 1,6V)
• przekaźniki dużej mocy wymagają radiatora ze względu na wydzielanie się znacznych ilości ciepła
• obciążenie tylko na prąd przemienny lub tylko na prąd stały
• prąd upływu
• skończona odporność na przepięcia

• piece elektryczne
• suszarki
• piece indukcyjne
• systemy lutowania
• systemy przetwarzania tworzyw sztucznych (termoformowanie, wtryskarki)
• systemy wywoływania filmów (w tym RTG)
• maszyny pakujące
• przemysł gumowy
• kąpiele galwaniczne
• urządzenia do gotowania
• inkubatory
• kserokopiarki
• urządzenia pralnicze
• sterowanie oświetleniem ulicznym
• urządzenia spawalnicze
• sterowanie solenoidów/elektrozaworów
• włączanie transformatorów
• urządzenia do automatycznej sprzedaży
• przemysłowe wentylatory i dmuchawy

Stycznik elektroniczny jest potoczną^[a] nazwą przekaźnika statycznego wyposażonego w radiator (czasami również w wentylator), mocowanie do szyny DIN oraz, w przypadku tzw. „inteligentnych” styczników elektronicznych, układy informujące użytkownika o zdarzeniach takich jak odłączenie obciążenia, uszkodzenie bezpiecznika czy zbyt wysoka temperatura^[2]. Stycznik elektroniczny jest w skrócie nazywany SSC (ang. Solid State Contactor).