Prawa człowieka na Ukrainie

Prawa człowieka na Ukrainie zapewnia Konstytucja Ukrainy z 1996 roku (nowelizowana w 2014 roku)^[1]. Pomimo konstytucji, od czasu uzyskania przez Ukrainę niepodległości, w kraju dochodzi niekiedy do łamania praw człowieka. Masowe protesty przeciwko łamaniu praw politycznych przeprowadzono dwukrotnie: 21 listopada 2004 roku (Pomarańczowa rewolucja, które wybuchły po sfałszowaniu wyników II tury wyborów prezydenckich) oraz 21 listopada 2013 roku (Euromajdan, które wybuchły po niepodpisaniu umowy stowarzyszeniowej oraz umowy o pogłębieniu i wszechstronności wolnego handlu z Unią Europejską przez Janukowycza). 21 marca 2014 roku Unia Europejska i Ukraina podpisały polityczną część umowy o stowarzyszeniu. Umowa zobowiązała Ukrainę do przestrzegania praw człowieka^[2]. W 2015 roku Freedom House zaliczył Ukrainę do państw częściowo wolnych (w rankingu Ukrainę zaliczano do państw wolnych w 2010 roku)^[3]. Pomimo incydentów, wybory lokalne w 2015 roku zachowywały standardy demokratyczne^[4].

W wyniku wojny w Donbasie, w czerwcu 2015 roku Ukraina częściowo odstąpiła od Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na terenach objętych wojną^[5]. Na Krymie oraz terenach objętych wojną powszechnie łamie się prawa człowieka^[6].

Według Amnesty International, na Ukrainie wielokrotnie dochodziło do porywania dziennikarzy i działaczy na rzecz praw człowieka.

Na Ukrainie dochodzi do łamania wolności słowa.

Nie udało się przeprowadzić skutecznego dochodzenia w sprawie masowych tortur i innych form znęcania się^[2].

 Osobny artykuł: Femen.

W 2008 roku zarejestrowano Kobiecy Ruch Femen (ukr. Жiночий рух Фемен). Członkinie Femen walczą m.in. z przemocą wobec kobiet, naruszaniem praw obywatelskich oraz z prostytucją. Znane są z obnażania się do pasa podczas manifestacji^[7]. 15 marca 2015 roku pięć członkiń Femen żądały ukarania trójki przestępców winnych zgwałcenia i zamordowania 18-letniej Oksany Makar^[8]. Milicja zatrzymała dwie uczestniczki manifestacji^[8]. 10 kwietnia 2012 roku pięć członkiń Femen weszło na dzwonnice soboru Mądrości Bożej w Kijowie. Tam zaczęły bić w dzwony oraz rozwiesiły transparent z napisem „Stop”^[9]. Akcja ta była protestem przeciwko ustawie antyaborcyjnej, pozbawiającej kobiety prawa do aborcji^[9]. Członkinie Femen oskarżyły Kościół prawosławny o zmowę z państwem^[9]. Podczas Euromajdanu członkinie Femen publicznie oddały mocz na portrety prezydenta Wiktora Janukowycza^[10].

Amnesty International wielokrotnie apelował o poszanowanie praw osób LGBT na Ukrainie oraz mniejszości etnicznych i rasowych^[2]. Osoby LGBT nadal spotykają się z dyskryminacją. Ze względu na brak zakazu ustawowego, lesbijki i geje są atakowani zarówno przez funkcjonariuszy publicznych jak i obywateli^[2]. Rząd Ukrainy próbował wprowadzić zakaz dyskryminacji osób LGBT, ale projekt regulacji nie przeszedł głosowania^[2]. Z dyskryminacją spotykają się także Tatarzy.

 Osobny artykuł: Euromajdan.

Euromajdan wybuchł 21 listopada 2013 roku w wyniku niepodpisania przez prezydenta Wiktora Janukowycza umowy stowarzyszeniowej oraz umowy o pogłębieniu i wszechstronności wolnego handlu z Unią Europejską. Początkowo protestowano przeciwko niepodpisaniu umowy, ale wkrótce manifestowano przeciwko nadużyciom politycznym i łamaniem praw politycznych. Podczas protestów dochodziło do starć manifestantów z Berkutem w wyniku czego zginęło co najmniej 116 osób (z czego 17 nie było cywilami)^[2]. Podczas tłumienia zamieszek policja wielokrotnie i publicznie nadużywała swoich kompetencji. 9 kwietnia 2014 roku Międzynarodowy Panel Doradczy Rady Europy rozpoczął nadzorowanie śledztwa w sprawie starć między siłami bezpieczeństwa a demonstrantami^[2].

19 października 2015 roku Wiktor Janukowycz pozwał Ukrainę za „regularne łamanie praw człowieka” wobec jego osoby^[11].

Do 2014 roku Krym był republiką autonomiczną znajdującą się na terenie Ukrainy. 18 marca 2014 roku Władimir Putin podpisał ustawę, umożliwiającą aneksję Krymu przez Federację Rosyjską^[2]. Po aneksji wprowadzono rosyjskie prawo, obejmujące m.in.: surowe regulacje w sprawie prowadzenia pokojowych protestów, konieczność rejestracji organizacji pozarządowych, ustawodawstwo dyskryminujące prawa osób LGBT oraz przepisy znacząco ograniczające wolność słowa i zgromadzeń^[2]. Pomimo polityki władz Krymu i Rosji, de iure Krym nadal należy do Ukrainy. Wielu Tatarów w obawie o swoje bezpieczeństwo przeniosła się z Krymu do innych części Ukrainy.

16 marca 2014 roku przeprowadzono referendum w sprawie przyłączenia Krymu do Rosji. W Sewastopolu zagłosowało 474 tys. osób, pomimo tego, że w mieście żyje 338 tys. osób^[12]. W wyniku tego nadużycia frekwencja wyborcza w mieście wyniosła 123%^[12]. Według szefa Komitetów Wyborców Ukrainy Andrija Kriski głównym narzędziem służącym do manipulowania wynikami wyborów była uproszczona procedura dodawania obywateli do spisu wyborców w dzień referendum^[12]. W ten sposób jeden mieszkaniec Krymu mógł oddać głos w kilku punktach wyborczych.