Powożenie

Powożenie – jedna z najstarszych konkurencji jeździeckich, obecnie jest jedną z 7 dyscyplin wspieranych przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI). W dyscyplinie tej powożący siedzi w pojeździe zaprzęgowym i kieruje koniem, parą lub czwórką koni^[1].

Konie zaprzęgnięte w dwukołowe wozy obecne były już w starożytnym Egipcie, o czym świadczą datowane na XI w. p.n.e. płaskorzeźby, przedstawiające sceny z uroczystości, igrzysk oraz bojów. Wyścigi zaprzęgów były także popularne w starożytnej Grecji, począwszy od 680 roku p.n.e. Już podczas XXV olimpiady greckiej rozgrywano wyścigi kwadryg. Wyścigi zaprzęgów stanowiły bardzo atrakcyjną część programu olimpiad. Ich kontynuacją w czasach późniejszych były rzymskie wyścigi rydwanów^[2][3].

W XVIII wieku powożenie zostało uznane za sport w Anglii, dzięki działaniom ówczesnego księcia Walii, późniejszego króla Jerzego IV. W XX wieku ważnym propagatorem tej dyscypliny był Filip, książę Edynburga, który w latach 70.- 80. był zawodnikiem powożenia (zaprzęgi czterokonne) oraz przewodniczącym FEI^[2][3].

Organizacja FEI rozpoczęła rozgrywanie zawodów w powożeniu w roku 1970. Powożenie było w kolejności czwartą dyscypliną uznaną przez tę organizację. W rozwój i uznanie dyscypliny przez FEI ważny wkład mieli członkowie Polskiego Związku Jeździeckiego: Eryk Brabec i Czesław Matławski. Pierwsze przepisy utworzono wcześniej na podstawie przepisów dla dyscypliny wszechstronnego konkursu konia wierzchowego (WKKW)^[2][3][1].

Początki ważniejszych imprez datują się na lata^[2][3]:

• 1971 – Mistrzostwa Europy w zaprzęgach czterokonnych (do 1981 roku w lata nieparzyste),
• 1972 – Mistrzostwa Świata w zaprzęgach czterokonnych (kolejne w lata parzyste),
• 1983 – Mistrzostwa Europy w zaprzęgach parokonnych (jedyne),
• 1985 – Mistrzostwa Świata w zaprzęgach parokonnych (kolejne rozgrywane w lata nieparzyste),
• 1998 – Mistrzostwa Świata w zaprzęgach jednokonnych (kolejne planowane w lata parzyste).

Zawody rozgrywane są w 3 kategoriach: zaprzęgów czterokonnych, parokonnych i jednokonnych. Kobiety współzawodniczą z mężczyznami. Celem zawodów jest sprawdzenie wartości użytkowej koni oraz kultywacja kultury. Zawody trwają zazwyczaj 3 dni i składają się z 3 konkursów – każdy w kolejnym dniu. Wygrywa ten, kto zdobędzie najmniejszą ilość punktów karnych. Czas przebiegu w konkursach B i C przeliczany jest na punkty karne, podobnie „pozytywną” punktację konkursu A przelicza się tak, by dostosować wpływ wyniku na całe zawody. Powożącemu w zawodach towarzyszy tzw. luzak (w zaprzęgach czterokonnych – 2 luzaków), którego rola polega na nawigowaniu w maratonie i pomocy przy obsłudze koni i zaprzęgu. Dopuszczalne działania luzaków regulowane są przepisami, których nieprzestrzeganie skutkuje punktami karnymi lub nawet eliminacją zaprzęgu^{[2][3][4][5][6]}.

Celem tego konkursu jest ocena regularności, swobody, harmonii, impulsu i prawidłowości ruchu koni. Ważna jest również dokładność, precyzja oraz wygląd zawodnika i jego zaprzęgu (strój, uprząż, prezencja). Konkurs ten rozgrywany jest na placu (czworoboku) o wymiarach 100 × 40 m. Zaprzęg wykonuje określony program składający się z figur w stępie i w kłusie^[2][3].

Celem tego konkursu jest ocena stanu wytrenowania, zwinności i wytrzymałości koni, ocena wyczucia tempa, odległości oraz zręczności powożenia zawodnika. Trasa pełnego maratonu składa się z pięciu odcinków i nie przekracza 22 km. W ostatnim etapie oznaczonym literą E, należy w dowolnym tempie pokonać od 5 do 8 przeszkód. O zwycięstwie w konkursie B decyduje szybkość, precyzja i prawidłowość jazdy. Używa się bryczki o specjalnej konstrukcji, typu „maratonowego” (tzw. maratonówki), innej niż w konkursie A i C^[2][3].

Celem jest ocena kondycji, posłuszeństwa i elastyczności koni po maratonie (konkursie B) oraz precyzji powożącego. Konkurs ten jest rozgrywany na placu, gdzie ustawione są przeszkody o ściśle określonych wymiarach. Obowiązuje ten sam pojazd i ubiór zawodnika i luzaka, jak w konkursie A. Z powodu rozmiaru przeszkód tego konkursu, obowiązują przepisowe wymiary powozu^[2][3].

Od 2006 roku organizacja FEI zarządza także zawodami w powożeniu dla osób niepełnosprawnych i jest jedyną międzynarodową federacją sportową, która nadzoruje obie odmiany konkurencji. Obywają się parajeździeckie imprezy sportowe o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Podobnie jak w dyscyplinie ujeżdżenia, ogólne zasady rozgrywania konkursów pozostają niezmienione, a w określonych sytuacjach dopuszcza się używanie sprzętu pomocniczego. Grupy współzawodników są dobierane w zależności od ich sprawności fizycznej, dzięki czemu możliwe jest ocenianie przebiegu koni bez względu na niepełnosprawność powożących^[7].

Pierwsze Mistrzostwa Polski w Powożeniu datują się na lata^[2]:

• 1979 w zaprzęgach czterokonnych,
• 1985 w zaprzęgach parokonnych,
• 1998 w zaprzęgach jednokonnych.

W Polsce odbyło się również kilka imprez międzynarodowych w latach^[3][6]:

• 1975 – Mistrzostwa Europy w Powożeniu Zaprzęgami Czterokonnymi w Sopocie,
• 1995 – Mistrzostwa Świata w Powożeniu Zaprzęgami Parokonnymi w Poznaniu,
• 2007 – Mistrzostwa Świata w Powożeniu Zaprzęgami Parokonnymi w Warce,
• 2008 – Mistrzostwa Świata w Powożeniu Zaprzęgami Jednokonnymi w Jarantowie.

Polskie zaprzęgi w dyscyplinie powożenia przez wiele lat zajmowały silną pozycję na arenie międzynarodowej, na co wskazują wysokie pozycje rankingowe Mistrzostw Świata dla wszystkich trzech rodzajów zaprzęgów^[2][8][6]. Polską rasą odnoszącą sukcesy w powożeniu są konie śląskie.

Zaprzęgi czterokonne – Mistrzostwa Świata:

	Medale	Druż./ind.	Zawodnicy	Data i miejsce
1	Brązowy	Drużynowo	Zygmunt Szymoniak, Tadeusz Czermiński	1974 – Frauenfeld
2	Brązowy	Indywidualnie	Zygmunt Waliszewski	1976 – Apeldoorn
3	Brązowy	Drużynowo	Zygmunt Waliszewski, Tadeusz Czemiński, Antoni Musiał	1976 – Apeldoorn
4	Brązowy	Drużynowo	Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Władysław Adamczak	1980 – Windsor

Zaprzęgi czterokonne – Mistrzostwa Europy:

	Medale	Druż./ind.	Zawodnicy	Data i miejsce
1	Srebrny	Drużynowo	Zygmunt Waliszewski, Tadeusz Czemiński, Zygmunt Szymoniak	1975 – Sopot
2	Srebrny	Drużynowo	Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Zygmunt Szymoniak	1977 – Donaueschingen
3	Srebrny	Drużynowo	Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Władysław Adamczak	1981 – Zug
4	Brązowy	Drużynowo	Zygmunt Waliszewski, Antoni Musiał, Władysław Adamczak	1979 – Haras du Pin
5	Brązowy	Indywidualnie	Zygmunt Waliszewski	1979 – Haras du Pin
6	Brązowy	Indywidualnie	Władysław Adamczak	1981 – Zug

Zaprzęgi parokonne – Mistrzostwa Świata:

	Medale	Druż./ind.	Zawodnicy	Data i miejsce
1	Srebrny	Indywidualnie	Rajmund Wodkowski	1987 – Riesenbeck
2	Srebrny	Drużynowo	Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Czesław Konieczny	1995 – Poznań
3	Srebrny	Drużynowo	Roman Kusz, Jacek Kozłowski, Ireneusz Kozłowski	2003 – Wersal
4	Brązowy	Drużynowo	Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Czesław Konieczny	1987 – Riesenbeck
5	Brązowy	Drużynowo	Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Marek Pawelec	1989 – Balaton Fenyves
6	Brązowy	Drużynowo	Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Marek Pawelec	1991 – Zwettl
7	Brązowy	Indywidualnie	Roman Kusz	1991 – Zwettl
8	Brązowy	Drużynowo	Roman Kusz, Zbigniew Brzoskowski, Marek Pawelec	1993 – Gladstone
9	Brązowy	Indywidualnie	Roman Kusz	2003 – Wersal

Zaprzęgi jednokonne – Mistrzostwa Świata:

	Medale	Druż./ind.	Zawodnicy	Data i miejsce
1	Złoty	Indywidualnie	Bartłomiej Kwiatek	2018 – Kronenberg
2	Srebrny	Indywidualnie	Bartłomiej Kwiatek	2010 – Pratoni del Vivaro
3	Srebrny	Drużynowo	Marcin Kilańczyk, Bartłomiej Kwiatek, Weronika Kwiatek	2016 – Piber
4	Srebrny	Indywidualnie	Weronika Kwiatek	2016 – Piber
5	Brązowy	Drużynowo	Agnieszka Chwastek, Wiktor Pietrowski, Przemysław Zabłocki	2004 – Åstorp
6	Brązowy	Drużynowo	Bartłomiej Kwiatek, Katarzyna Kuryś, Sebastian Bogacz	2018 - Kronenberg
7	Brązowy	Indywidualnie	Bartłomiej Kwiatek	2020 – Pau
8	Brązowy	Drużynowo	Bartłomiej Kwiatek, Weronika Kwiatek	2020 - Pau

Zobacz multimedia związane z tematem: Powożenie

• Polski Związek Jeździecki
• Mistrzostwa Polski w powożeniu

• Equito.pl – Portal Jeździecki – Powożenie: aktualności
• Serwis Polskiego Związku Jeździeckiego – Powożenie. pzj.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-06)].
• Fédération Equestre Internationale (FEI) – Międzynarodowa Federacja Jeździecka – Driving (powożenie) (ang.)
• FEI World Cup Driving – FEI Puchar Świata w Powożeniu (ang.)