Pomona (bogini)
| bogini sadów, ogrodów i owoców | |
 Pomona (mal. Nicolas Fouché, ok. 1700) | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Atrybuty |
róg obfitości, kosz z owocami i kwiatami |
| Teren kultu | |
| Rodzina | |
| Mąż | |
Pomona – nimfa uważana w wierzeniach rzymskich za boginię sadów, ogrodów i owoców[a]. Jej miano wywodzi się wprost od łac. pōmŭm (owoc, drzewo owocowe)[b].
Przypisywano jej związki z różnymi bóstwami polnymi i leśnymi, m.in. z Sylwanem, Pikusem i Wertumnusem[1]. Niekiedy uważano za małżonkę mitycznego latyńskiego króla Pikusa[2], którego miłość do niej miała uchronić od czarów Kirke pragnącej przemienić go w dzięcioła[c] [3].
Według wersji przytoczonej przez Owidiusza w Metamorfozach (np. XIV, 623n), odrzuciła zaloty Sylena i Priapa, ostatecznie zostając małżonką Wertumnusa – bóstwa także związanego z urodzajem i przemianą pór roku[4].
Jej święto u Rzymian nosiło nazwę Pomonal, a kult miał własnego kapłana[5] z kategorii mniejszych flaminów (flamen Pomonalis), który sprawował go w świętym gaju, również zwanym Pomonal, położonym przy drodze z Rzymu do Ostii[6][7].
W sztuce przedstawiana z rogiem obfitości bądź jako siedząca na koszu wypełnionym owocami i kwiatami, a w ręku trzymająca gałąź z jabłkami. Jej wyobrażenie z czasów rzymskich (tzw. Pomona z Uffizi) znajduje się we florenckiej Galerii Uffizi[8].
W sztuce późniejszych epok, od renesansu i baroku stała się częstym tematem w rzeźbie, zwłaszcza plenerowej (ogrodowej, parkowej), m.in. w Wersalu (np. posąg dłuta Étienne Le Hongre), Berlinie, Petersburgu. Akt Pomony w brązie, nawiązujący do form klasycznych, stworzył Aristide Maillol dla ogrodów w paryskich Tuileriach (1910).
Imię bogini nadano odkrytej w 1854 r. planetoidzie z pasa okrążającego Słońce.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ J. Parandowski nazywa ją lapidarnie „boginią dojrzewających jabłek” (Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, ISBN 83-210-0677-9, s. 220).
- ↑ Tak wyjaśnia je również Pompejusz Festus w swym leksykonie De verborum significatione (144,12n).
- ↑ W wersji odnotowanej przez Serwiusza (Commentarius in Vergilii Aeneida VII,190).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 1996, ISBN 83-7132-266-6, s. 254-255
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Znak, 1996, ISBN 83-7006-597-X, s. 319.
- ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1997, ISBN 83-0404-389-0, s. 299.
- ↑ Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, ISBN 978-83-04-047686, s. 305.
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon, dz. cyt., s. 319.
- ↑ Aleksander Krawczuk: Mitologia starożytnej Italii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1984, ISBN 83-221-0119-8, s. 200.
- ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, dz. cyt., s. 299.
- ↑ Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii…, dz. cyt., s. 305.
