Polikarp ze Smyrny

Święty
Polikarp
Πολύκαρπος
	Ojciec apostolski; Czcigodny Starzec
Data urodzenia	ok. 69– 82
Data i miejsce śmierci	22 lutego 156 ; Smyrna
Czczony przez	Kościół katolicki,; Kościół prawosławny
Wspomnienie	23 lutego; 8 marca
Atrybuty	paliusz z krzyżami, książka lub List do Filipian
	Multimedia w Wikimedia Commons

Polikarp ze Smyrny (gr. Πολύκαρπος, Polýkarpos; łac. Polycarpus; ur. ok. 69–82, zm. 22 lutego 156^[b]) – biskup Smyrny (obecnie Izmir w Turcji), święty katolicki i prawosławny (jako święty męczennik, cs. священномученик Полика́рп Сми́рнский), zaliczany do ojców apostolskich.

Życiorys

Polikarp urodził się prawdopodobnie około roku 70^[a] w zamożnej, chrześcijańskiej rodzinie. Według tradycji znał osobiście kilku apostołów i miał być uczniem apostoła Jana Teologa (Ewangelisty). Przez niego został też ok. 100 roku mianowany biskupem Smyrny. Podczas postoju w Smyrnie konwoju z aresztowanym, wiezionym do Rzymu Ignacym Antiocheńskim, obaj biskupi spotkali się^[2]. Ignacy skierował później do Polikarpa list napisany w Troadzie^[2]^[3].

Za pontyfikatu papieża Aniceta (154/155–165) Polikarp przybył do Rzymu w sprawie ustalenia jednolitej daty świętowania Wielkanocy. Chrześcijanie na Wschodzie świętowali w 14 dzień żydowskiego miesiąca nisan, zaś członkowie gminy w Rzymie obchodzili Paschę w pierwszą niedzielę po 14 nisana. Biskup i papież nie doszli do porozumienia^[2]:

Anicet bowiem nie zdołał skłonić Polikarpa do zarzucenia zwyczaju, jakiego zawsze przestrzegał razem z Janem, uczniem Pańskim, i z innymi apostołami, z którymi obcował. Ani również Polikarp nie przekonał Aniceta, który twierdził, że należy się trzymać zwyczaju prezbiterów, swych poprzedników. Mimo to zachowali między sobą jedność, a w kościele Anicet, w dowód swego szacunku, pozwolił Polikarpowi na sprawowanie Eucharystii. (Ireneusz, List do papieża Wiktora; por. Euzebiusz, Historia Kościelna (Historia Ecclesiastica) V 24,16–17)^[2]

Polikarp zginął jako ok. stuletni^[a] starzec w czasie prześladowań chrześcijan za cesarza Marka Aureliusza^[1] (121–180). Sędzia skazał go na spalenie na stosie. Współczesny opis męczeństwa podaje, że płomienie utworzyły jakby pokój lub jakby żagiel wypełniony wiatrem, który ze wszystkich stron otoczył ciało Polikarpa:

Ciało pośrodku nie wyglądało jak palące się zwłoki, lecz raczej jak wypiekany chleb, lub jak złoto lub srebro oczyszczane w piecu. Poczuliśmy też piękny zapach, jakby kadzidła lub jakiejś innej drogocennej wonności. (List Kościoła Smyrny o męczeństwie św. Polikarpa, 15,3)

W związku z tym, że płomienie nie chciały objąć Polikarpa, jeden z wykonujących wyrok podszedł i przebił go mieczem^[1] lub sztyletem^[2].

Akta jego męczeństwa podają, że stało się to 22 lutego 156 r., choć podaje się także rok 155 i 167^[b].

Po męczeńskiej śmierci św. Polikarpa naoczni jej świadkowie sporządzili opis jego męczeństwa i jako list Kościoła smyrneńskiego przesłali do wiernych w Filomelium (obecnie: Akşehir) w Frygii. Opis zachował się do czasów współczesnych i jest znany jako „Martyrium Polycarpi”. Jest to najstarszy znany dokument opisujący śmierć pojedynczego męczennika^[2].

Osobny artykuł: Męczeństwo Polikarpa.

Tak o świętym wspomina Martyrologium rzymskie:

Dnia 26 stycznia, w Smyrnie dzień śmierci św. Polikarpa. Był on uczniem św. Jana, Apostoła i przez niego wyświęcony na Biskupa tego miasta. Był także zwierzchnikiem całej prowincji kościelnej Małej Azji. Za czasów Marka Antoniusza i Lucjusza Aureliusza Kommodusa, był na rozkaz prokonsula wrzucony do ognia, gdy w amfiteatrze cały naród żądał jego śmierci. Ponieważ jednak płomienie mu nie zaszkodziły, więc go ścięto mieczem. Razem z nim tę samą śmierć męczeńską poniosło dwunastu mieszkańców Filadelfii.

Troska współwyznawców o szczątki zabitego Polikarpa jest odnotowywana jako jeden z pierwszych przejawów czczenia świętych oraz ich relikwii, a opis wskazuje na rodzące się przekonanie o wyjątkowej ich wartości^[4]:

Tak więc mogliśmy później zebrać jego kości, cenniejsze od klejnotów i droższe od złota, aby je złożyć w miejscu stosownym” („Męczeństwo św. Polikarpa”^[5])

Listy

Polikarp był autorem wielu listów, z których zachował się jeden, skierowany do wspólnoty chrześcijańskiej w Filippi. Pozostawione przez Polikarpa informacje odnoszące się do Ignacego Antiocheńskiego^[2] i napisanych przez niego listów mają dużą wartość historyczną. Uczniem Polikarpa miał być jeden z płodniejszych teologów II w., Ireneusz z Lyonu (140–202).

W liturgii

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 23 lutego (w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego 26 stycznia), natomiast cerkiew prawosławna wspomina męczennika 23 lutego/8(7*) marca^[e], tj. 8 marca według kalendarza gregoriańskiego.

Ikonografia

W ikonografii święty przedstawiany jest zazwyczaj jako mężczyzna z krótką, siwą brodą w liturgicznych szatach biskupich, często ozdobionych dużymi krzyżami. Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma Ewangelię. Niekiedy ma na sobie szaty męczennika i krzyż w dłoni.

Zobacz też

Uwagi

↑ ^a ^b ^c Brak pierwotnego źródła do tej informacji. Być może to spekulacja nowożytnych autorów, którzy od prawdopodobnego roku śmierci (155) odejmują 86, sugerując się, że Polikarp podczas męczeństwa mówił o swoim wieku, a nie o okresie służby, np. liturgicznej: „Osiemdziesiąt sześć lat Mu służę, a nic złego mi nie uczynił. Jakże mógłbym lżyć mojego Króla, który mnie zbawił?”.
„Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku: Podług najwiarogodniejszych źródeł wyjętych z dzieł ojców i doktorów Kościoła św” podają, że w czasie męczeństwa Polikarp „liczył wonczas może więcej, niż 100 lat”, a śmierć poniósł w 166^[1]. F. Drączkowski podaje, że urodził się „ok. 70 roku”^[2].
↑ ^a ^b ^c Rok męczeństwa jest dyskutowany; proponuje się lata: 155, 156, 167 i 177^[2].
↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
↑ podwójne datowanie.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Piotr Skarga, Prokop Leszczyński, Otto Bitschnau: Żywot świętego Polikarpa, Biskupa i Męczennika [w: Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku: Podług najwiarogodniejszych źródeł wyjętych z dzieł ojców i doktorów Kościoła św.]. Mikołów – Warszawa: Karol Miarka, 1910.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Franciszek Drączkowski: Patrologia. Pelplin – Lublin: Bernardinum, 2007, s. 445. ISBN 978-83-7380-462-3.
↑ Ignacy Antiocheński: „Do Polikarpa” w: „Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich”. Anna Świderkówna (przekł.), Marek Starowieyski (oprac.). Kraków: Wydawnictwo „M”, 1998, s. 140–142, seria: Biblioteka Ojców Kościoła 10. ISBN 83-87243-21-3.
↑ Marian Michalski: Antologia literatury patrystycznej (t. 1). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975, s. 133–137.
↑ Euzebjusz z Cezarei (tłum. Arkadiusz Lisiecki): Męczeństwo św. Polikarpa [w: Historja kościelna; O męczennikach palestyńskich IV, 15]. Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, 1924, s. 170, seria: Pisma Ojców Kościoła w Polskim Tłumaczeniu.

Bibliografia

Rzymskie martyrologium, Towarzystwo Jezusowe, 1910 r.
Święty Polikarp, biskup i męczennik brewiarz.katolik.pl Jarosław Charkiewicz [12.01.2010]
męcz. Polikarp, biskup Smyrny na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)

Linki zewnętrzne

List Polikarpa do Filipian

[uwaga1-1] Brak pierwotnego źródła do tej informacji. Być może to spekulacja nowożytnych autorów, którzy od prawdopodobnego roku śmierci (155) odejmują 86, sugerując się, że Polikarp podczas męczeństwa mówił o swoim wieku, a nie o okresie służby, np. liturgicznej: „Osiemdziesiąt sześć lat Mu służę, a nic złego mi nie uczynił. Jakże mógłbym lżyć mojego Króla, który mnie zbawił?”.
„Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku: Podług najwiarogodniejszych źródeł wyjętych z dzieł ojców i doktorów Kościoła św” podają, że w czasie męczeństwa Polikarp „liczył wonczas może więcej, niż 100 lat”, a śmierć poniósł w 166^[1]. F. Drączkowski podaje, że urodził się „ok. 70 roku”^[2].

[uwaga2-2] Rok męczeństwa jest dyskutowany; proponuje się lata: 155, 156, 167 i 177^[2].

[3] turgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego

[4] rawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

[10] wójne datowanie.

[żywot-5] Piotr Skarga, Prokop Leszczyński, Otto Bitschnau: Żywot świętego Polikarpa, Biskupa i Męczennika [w: Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku: Podług najwiarogodniejszych źródeł wyjętych z dzieł ojców i doktorów Kościoła św.]. Mikołów – Warszawa: Karol Miarka, 1910.

[Drączkowski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Franciszek Drączkowski: Patrologia. Pelplin – Lublin: Bernardinum, 2007, s. 445. ISBN 978-83-7380-462-3.

[Pisma-7] Ignacy Antiocheński: „Do Polikarpa” w: „Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich”. Anna Świderkówna (przekł.), Marek Starowieyski (oprac.). Kraków: Wydawnictwo „M”, 1998, s. 140–142, seria: Biblioteka Ojców Kościoła 10. ISBN 83-87243-21-3.

[Michalski-8] Marian Michalski: Antologia literatury patrystycznej (t. 1). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975, s. 133–137.

[Euzebiusz-9] Euzebjusz z Cezarei (tłum. Arkadiusz Lisiecki): Męczeństwo św. Polikarpa [w: Historja kościelna; O męczennikach palestyńskich IV, 15]. Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, 1924, s. 170, seria: Pisma Ojców Kościoła w Polskim Tłumaczeniu.

[a]