Osjan (zespół muzyczny)

Osjan

Jacek Ostaszewski – współzałożyciel grupy
Rok założenia	1971
Pochodzenie	Polska, Kraków
Gatunek	world music, folk
Powiązania	Jazz Darings Anawa Maanam Voo Voo
Skład
Jacek Ostaszewski Wojciech Waglewski Radosław Nowakowski
Multimedia w Wikimedia Commons

Osjan (Ossian lub Ossjan) – polski zespół muzyczny grający muzykę z pogranicza muzyki improwizowanej, folku i world music.

Nazwę grupy zaczerpnięto z tytułu utworu Bolesława Leśmiana „Jam – nie Osjan”. Według muzyków słowo „Osjan” brzmiało egzotycznie i aby zapobiec skojarzeniom z utworem Leśmiana zapisywali je w różnych wariantach: początkowo Ossian, później Ossjan – po latach powrócono do oryginalnej wersji Osjan^[1].

Osjan powstał jesienią 1971 roku, a utworzyli go Jacek Ostaszewski, Marek Jackowski (dwóch członków grupy Anawa) oraz Tomasz Hołuj, który był też odpowiedzialny za literacką i wizualną stronę koncertów grupy^[2]. Trio występowało regularnie w Piwnicy „Pod Baranami”, przez następne półtora roku używając nazwy „Teatr Naturalnego Dźwięku – Ossian”. W 1972 muzycy wzięli udział w „Musicoramie” zorganizowanej przez Polskie Stowarzyszenie Jazzowe oraz w Jazz Jamboree^[1]. W tym samym roku wystąpili na Festiwalu Artystycznym Młodzieży Akademickiej, gdzie zostali dostrzeżeni przez Ezio Marię Casertę, reżysera i dyrektora Teatro Laboratorio, na którego zaproszenie wystąpili z koncertami we Włoszech^[3][4]. Później zagrali również w Szwajcarii i Szwecji^[3].

W 1973 roku podczas kilku koncertów w Teatrze Żydowskim w epizodycznych rolach wystąpiły też Olga „Kora” Jackowska i Małgorzata Ostaszewska^[5]. Również w 1973 dali szereg występów w Polsce u boku amerykańskiego muzyka free jazzowego Dona Cherry’ego^[1]. W tym samym roku Poljazz opublikował pierwsze nagrania grupy – na winylowym splicie z brytyjską grupą Deep Purple^[1].

Gdy w 1975 wytwórnia Polskie Nagrania „Muza” wydała debiutancki album pt. Ossian, grupę opuścił Jackowski (który później założył Maanam) i Ossian stał się duetem Ostaszewski – Hołuj. Duet grywał wtedy liczne koncerty prywatne, np. dla pierwszej polskiej grupy buddystów zen w Górach Świętokrzyskich^[6]. W 1976 do grupy dołączyli muzyk greckiego pochodzenia Milo Kurtis, który już wcześniej okazjonalnie współpracował z Osjanem^[1], a następnie skrzypek Zygmunt Kaczmarski. Między wrześniem, a listopadem 1978 grupa we współpracy z Tomaszem Stańko, bez Kaczmarskiego nagrała drugą płytę pt. Ossian^[7][8].

W styczniu 1979 wraz z Zygmuntem Kaczmarskim i Radosławem Nowakowskim (bębny) dokonano nagrań na kolejny album Księga chmur^[9]. 31 maja 1980 muzycy wystąpili w ramach „V Festiwalu Muzyki Jazzowej”. Koncert ten został zarejestrowany i wydany na płycie po raz kolejny opatrzonej tytułem Ossian^[10]. W tym okresie do zespołu dołączyli Wojciech Waglewski i Jacek Wolski. W grudniu 1982 Osjan w składzie: Waglewski, Ostaszewski, Kurtis i Nowakowski nagrał album Roots.

W 1983 roku z Osjanem rozstał się uczestniczący do tego czasu w koncertach Tomasz Hołuj, który w 1984 wyemigrował do Szwecji^[11][1]. Po 1985 (wyjazd Kurtisa do USA) aktywność zespołu zaczęła spadać. Do muzyków Osjana dołączyli w tym okresie m.in. Karol Szymanowski (wibrafon), Antymos Apostolis, Sarandis Juvanidis (perkusista) oraz Jorgos Skolias^[1]. 2 i 3 sierpnia 1987 występ grupy zarejestrowano na żywo w Pałacu Prymasowskim w Warszawie. Materiał został wydany na płycie Rytuał dźwięku i ciszy^[12]. W listopadzie 1991 Ostaszewski, Waglewski i Nowakowski nagrali album Głową w dół, wydaną rok później przez Polton.

W lutym 1996 Milo Kurtis zorganizował koncert poświęcony Donowi Cherry’emu (zmarłemu kilka miesięcy wcześniej), po którym grupa wznowiła działalność^[1] (dwa utwory Cherry’ego Osjan umieścił na nagranym w Teatrze Małym albumie Tribute to Don Cherry). W 1998 ukazała się kolejna płyta – Muzyka fruwającej ryby – nagrana w warszawskim Teatrze Buffo. W 2005 wydawnictwo Ferment wypuściło na rynek dwupłytowy album Księga liści / Drzewo Osjan, na który składają się nagrania z koncertów zespołu z 2004 i 1980 oraz nagrania grup Monodrum, Freak Drums i Voo Voo (w których udzielają się Nowakowski, Kurtis i Waglewski). W 2008 Ostaszewski, Nowakowski i Waglewski przy pomocy harfistki Anny Sikorzak-Olek nagrali album Po prostu. 30 września 2018 roku w ramach Muzycznego Klubu TVP3 Kielce, zarejestrowany został koncert zespołu „Memorial to Miles”.

Osjan tworzy muzykę intuicyjną, głównie instrumentalną, zdradzającą wpływy muzyki etnicznej. Improwizacje inspirowane jazzem i folkiem grane przez Jacka Ostaszewskiego i Marka Jackowskiego wzięły swój początek jeszcze ze współpracy z Grechutą i Pawluśkiewiczem w czasie powstawania płyty Korowód. W muzyce Osjana zyskały już swój autonomiczny przebieg. Od początku istnienia zespołu muzycy wykorzystują bogate instrumentarium z różnych kultur (flety proste, ligawa, sitar, gayageum, tabla, gongi, bongosy, garnki z Olkusza^[13], ksylofon i wiele innych). Określani są mianem prekursorów world music w Polsce, w grze zespołu obecna jest niemalże cała światowa kultura muzyczna. Muzyka zespołu ciągle ewoluuje z koncertu na koncert, a kolejne płyty odzwierciedlają tylko wycinek muzycznej drogi. W muzyce Osjana centralne miejsce zajmuje rytm, ważnym elementem jest też cisza pomiędzy dźwiękami^[14].

Komentując w 1997 kolejne odsłony Osjana Bolesław Rok określił je jako odradzanie „jakby feniks z popiołów”, dzięki którym zespół dociera wciąż do nowego pokolenia^[6].

W ciągu ponad 30 lat istnienia grupy przewinęli się przez nią m.in.:

• Jacek Ostaszewski – flety proste, instr. perkusyjne, gayageum, kontrabas, głosy – jedyny stały członek grupy od początku
• Marek Jackowski – gitara, bęben, głosy
• Tomasz Hołuj – tabla, gongi, instr. perkusyjne
• Milo Kurtis – trombita, instr. perkusyjne, głosy
• Tomasz Stańko – trąbka
• Zygmunt Kaczmarski – skrzypce, instr. perkusyjne, głosy
• Radosław Nowakowski – bongosy, conga, instr. perkusyjne, głosy
• Jacek Wolski – tabla, pakhawaj, bandura
• Wojciech Waglewski – gitara, sanza, głosy
• Karol Szymanowski – wibrafon, instr. perkusyjne
• Apostolis Anthimos – gitara, głosy
• Sarandis Juvanidis – instr. perkusyjne
• Jorgos Skolias – głosy, instr. perkusyjne
• Anna Sikorzak-Olek – harfa
• Jerzy Słomiński – perkusja

• Ossian (1975)
• Ossian (1978)
• Księga chmur (1979)
• Ossian (1980)
• Roots (1983)
• Rytuał dźwięku i ciszy (1988)
• Głową w dół (1992)
• Muzyka fruwającej ryby (1998)
• Księga liści / Drzewo Osjan (2005)
• Po prostu (2008)

• Ossian / Deep Purple (1973) (tylko strona A płyty) – utwory: „Wprowadzenie” i „Księga deszczu (fragmenty)”

• Tribute to Don Cherry (1997) – utwór: „Malinye”

• Dyskografia grupy
• Osjan [online], serpent.pl [dostęp 2006-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2006-02-16] .