Onyks
Właściwości chemiczne i fizyczne | |
Skład chemiczny |
SiO2 – ditlenek krzemu |
---|---|
Twardość w skali Mohsa |
7[1] |
Przełam |
brak |
Układ krystalograficzny | |
Gęstość minerału |
2,65 – 2,667 g/cm³ |
Właściwości optyczne | |
Barwa |
biało-czarny, w zależności od odmiany |
Rysa |
biała |
Połysk |
szklisty, jedwabisty |
Współczynnik załamania |
1,545 – 1,554 |
Inne |
dwójłomność (0.009), przezroczysty |
Onyks – minerał, odmiana chalcedonu o równoległym ułożeniu warstw, na przemian białej i czarnej. Nazwa pochodzi z greckiego όνυξ i oznacza pazur (paznokieć, racica): nawiązuje do twardości, wyglądu i ostrych krawędzi tego minerału. Biało-czarny onyks jest często nazywany zwyczajnym, arabskim lub czarnym. Onyks występuje również w kolorze zielonym i białym.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Naturalne onyksy należą do rzadkich skał. Spotykane na całym świecie; powstają w pogazowych pustkach w skałach wulkanicznych. Często uzyskuje się onyks sztuczny, produkowany na bazie agatów. Od czasów starożytnego Egiptu onyks przetwarzano, aby podkreślić jego barwę. Większość onyksów dawniej wytwarzano poprzez zanurzenie i gotowanie chalcedonu w roztworze cukru, a następnie zanurzenie go w kwasie siarkowym, aby zwęglić cząsteczki cukru zaabsorbowane w zewnętrznych warstwach chalcedonu[2].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Znany już w starożytności. To właśnie onyksu najczęściej używano do wyrobu kamei i pieczęci. Obecnie wykonuje się z niego miniaturowe rzeźby i intaglia, szlifuje w formie paciorków. Jest doskonałym materiałem do inkrustacji. Stanowi kamień kolekcjonerski, jubilerski i ozdobny.
Odmiany onyksu
[edytuj | edytuj kod]- Onyks arabski – inna zwyczajowa nazwa onyksu właściwego, znany też pod nazwą onyks czarny lub chalcedonowy.
Niekwarcowe skały nazywane onyksem
[edytuj | edytuj kod]W kamieniarstwie pod nazwą onyks rozumie się także laminowane skały wapienne zbudowane prawie wyłącznie z przezroczystego sparytu (aragonitu lub kalcytu), bez istotnych domieszek składników ziarnistych.
- Onyks aragonitowy – inaczej zwany kalcytowym lub marmurowym – pasiasta skała węglanowa w barwach brązowo-kremowych.
- Onyks egipski – odmiana onyksu marmurowego pochodząca z Egiptu.
- Onyks meksykański – odmiana meksykańskiego onyksu marmurowego. Występuje on w formach naciekowych (stalaktyty), wykazuje białą lub zielonkawą barwę. Znany też pod nazwą onyks padrara.
- Onyks pakistański – odmiana marmurowego pochodząca z Pakistanu.
- Onyks z Châtillon – przeświecająca odmiana ofikalcytu pochodzącej z Châtillon we Włoszech.
-
Onyks alabastrowy
-
Gemma Augusta wykonana z onyksu arabskiego
-
Wyroby z czerwonego onyksu
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ mindat.org -Onyx (ang.)
- ↑ Peter G. Read: Gemmology. Oxford: Butterworth-Heinemann, 1999, s. 160. ISBN 0-7506-4411-7. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7