Okrzyn szerokolistny

Okrzyn szerokolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	okrzyn
Gatunek	okrzyn szerokolistny
	Nazwa systematyczna
	Laserpitium latifolium L.; Sp. Pl.: 248 (1753)
Synonimy
	Daucus latifolius (L.) E.H.L.Krause
	Daucus latifolius (L.) E.H.L.Krause
	Multimedia w Wikimedia Commons

Okrzyn szerokolistny (Laserpitium latifolium L.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny selerowatych. Występuje na dużej części Europy – od Hiszpanii po zachodnią Rosję, na północy po Półwysep Skandynawski, a na południu po Bułgarię^[3]^[4]. W Polsce rośnie w Tatrach i Bieszczadach, w pasie wyżyn i na północy w pasie pojezierzy, w zachodniej i środkowej części kraju tylko na pojedynczych stanowiskach^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna z niemal pionowym, brunatnym kłączem w szyi korzeniowej z tuniką nasad dawnych liści. Osiąga od 50 do 150 cm wysokości. Łodyga naga, obła i pusta wewnątrz, rozgałęzia się słabo tylko w górnej części^[6].
Liście: Dolne okazałe, siedzące na długich i pochwiastych ogonkach. Górne mniejsze, z rozdętymi pochwami. Blaszki liściowe podwójnie trójdzielne lub pierzasto złożone z szeroko jajowatymi odcinkami z sercowatą nasadą, całobrzegie do grubo ząbkowanych^[6], długości 3–10 cm, szerokości 2–6 cm. Cały liść o długości nawet 100 cm^[7].
Kwiaty: Skupione w baldachach złożonych składających się z 15–50 baldaszków. Ich szypuły są od wewnątrz szorstkie. Pokrywy to 8–10 lancetowatych lub równowąskich listków, pokrywki są nieliczne i nitkowate. Kielich z szydłowatymi ząbkami. Odwrotnie jajowate płatki korony białe lub czerwonawe, nierówne – zewnętrzne osiągają do 2,5 mm długości, wewnętrzne są krótsze^[6].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na dwie rozłupki, ze słabo wystającymi, szczeciniastymi żebrami głównymi i czterema silnie oskrzydlonymi żebrami dodatkowymi^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit^[8]. Kwitnie od czerwca do sierpnia^[6]. Rośnie na łąkach, w ziołoroślach i zaroślach, w lasach, zwłaszcza w widnych i na ich skrajach^[6].

Systematyka i zmienność

Gatunek bardzo zmienny w zakresie owłosienia, kształtu liści i owoców. W przeszłości wyróżniano szereg odmian^[6], jednak współcześnie nie mają one rangi taksonomicznej^[3]. Obok podgatunku typowego wyróżniane są jeszcze dwa inne, oba występujące w Hiszpanii^[3]:

Laserpitium latifolium subsp. latifolium
Laserpitium latifolium subsp. merinoi P.Monts.
Laserpitium latifolium subsp. nevadensis Mart.Lirola, Molero Mesa & Blanca

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Laserpitium latifolium L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-05] .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 321, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 127 .
↑ Bertram Münker: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: Świat Książki, 1998, s. 100. ISBN 83-7129-756-4.
↑ LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, wyd. 2 popr. i unowocześnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 345, ISBN 978-83-01-14342-8 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Laserpitium latifolium L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-05] .

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 321, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[koczwara-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 127 .

[Bertram-7] Bertram Münker: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: Świat Książki, 1998, s. 100. ISBN 83-7129-756-4.

[klucz-8] LucjanL. Rutkowski LucjanL., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, wyd. 2 popr. i unowocześnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 345, ISBN 978-83-01-14342-8 .

[1]