Przejdź do zawartości

Nizina Cisańska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nizina Cisańska
Megaregion

Region Karpacki

Prowincja

Kotlina Panońska

Podprowincja

Wielka Nizina Węgierska

Makroregion

Nizina Cisańska

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Węgry
Rumunia
Serbia (Wojwodina)

Nizina Cisańska (554.6; węg. Tisza-vidék, Tiszántul) – makroregion fizycznogeograficzny wyróżniany w uniwersalnej dziesiętnej regionalizacji fizycznogeograficznej Europy w ślad za podziałem tradycyjnie przyjętym w geografii węgierskiej. Obejmuje wschodnią część Wielkiej Niziny Węgierskiej, między międzyrzeczem Dunaju i Cisy a zachodnimi stokami Karpat Wschodnich, Gór Zachodniorumuńskich i Karpat Południowych, z wyłączeniem Niziny Zakarpackiej, Równiny Satmarskiej i wysoczyzny Nyírség.

Niziny Cisańskiej nie należy mylić z wyróżnianą w partykularnej rumuńskiej regionalizacji fizycznogeograficznej Niziną Cisy (rum. Câmpia Tisei, Câmpia de Vest).

Nizina Cisańska stanowi rozległą, płaską równinę zbudowaną z osadów rzecznych (madów) z udziałem utworów eolicznych – piasków i lessów. Klimat Niziny jest suchy i kontynentalny; jest to najsuchsza część dzisiejszych Węgier (na równinie Małej Kumanii przeciętne roczne opady nie sięgają 500 mm). Pierwotną formacją roślinną Niziny był step i lasostep, obecnie nizina jest w niemal w całości zajęta pod intensywne rolnictwo. Krajobraz Niziny jest monotonny, różnice wysokości względnej w zasięgu wzroku nie przekraczają kilku metrów. Z tego powodu podstawą podziału na pomniejsze regiony są liczne rzeki przecinające nizinę.

Geografia węgierska dzieli węgierską część Niziny na części odnoszące się do biegu Cisy: krainy górnej (Felső-Tisza-vidék), środkowej (Közép-Tisza-vidék) i dolnej Cisy (Alsó-Tisza-vidék), równinę Hajdúság, krainę Berettyó i Kereszu (Berettyó–Körös-vidék) oraz międzyrzecze Kereszu i Maruszy (Körös–Maros köze). Szczegółowy podział jest następujący:

kraina górnej Cisy (Felső-Tisza-vidék)

[edytuj | edytuj kod]
Felső-Tisza-vidék – kraina górnej Cisy (z węgierską częścią Równiny Satmarskiej)

kraina środkowej Cisy (Közép-Tisza-vidék)

[edytuj | edytuj kod]
Közép-Tisza-vidék – kraina środkowej Cisy

kraina dolnej Cisy (Alsó-Tisza-vidék)

[edytuj | edytuj kod]
Alsó-Tisza-vidék – kraina dolnej Cisy

kraina Hajdúság (Hajdúság)

[edytuj | edytuj kod]
Kraina Hajdúság
  • grzbiet Hajdú (Hajdúhát)
  • południowy Hajdúság (Dél-Hajdúság)

kraina Berettyó i Kereszu (Berettyó–Körös-vidék)

[edytuj | edytuj kod]
Berettyó–Körös-vidék – kraina Berettyó i Kereszu
  • równina Dévaványa (Dévaványai-sík)
  • bagna Wielki Sárrét (Nagy-Sárrét)
  • międzyrzecze Berettyó i Kálló (Berettyó-Kálló köze)
  • grzbiet lessowy Érmellék (Érmelléki löszös hát)
  • równina Bihar (Bihari-sík)
  • bagna Mały Sárrét (Kis-Sárrét)
  • równina nad Kereszem (Körös menti sík)
Körös–Maros köze – międzyrzecze Kereszu i Maruszy
  • grzbiet Csanád (Csanádi-hát)
  • grzbiet Békés (Békési-hát)
  • równina Békés (Békési-sík)
  • równina Csongrád (Csongrádi-sík)
  • ujście Kereszu (Körösszög)

Nizina Cisańska według regionalizacji uniwersalnej obejmuje również dwa regiony zaliczane w geografii węgierskiej do Średniogórza Północnowęgierskiego:

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Źródła

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, „Przegląd Geograficzny”, tom LXVIII, z 3-4, 1996, s. 457-466
  • Józef Szaflarski Rumunia, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
  • Józef Szaflarski Węgry, w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia Powszechna. Tom III. Europa (bez ZSRR), PWN Warszawa 1965
  • Márton Pécsi, Béla Sárfalvi Węgry, PWN 1971
  • Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Rumunia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1983/84.
  • Krystyna Jawecka, Teresa Zakrzewska (red.) Mapa przeglądowa Europy. Jugosławia. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1984/85.
  • Krystyna Jawecka (red.) Mapa przeglądowa Europy. Węgry. Skala 1:1 000 000, PPWK Warszawa-Wrocław 1985.
  • Przemysław Burchard Węgry, PW „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1988, ISBN 83-214-0554-1.
  • Jerzy Midzio, Krajobrazy węgierskie, Warszawa: WSiP, 1988, ISBN 83-02-03732-X, OCLC 749352013.
  • Wiesława Rusin, Węgry, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005, ISBN 83-7304-416-7, OCLC 69312478.