Przejdź do zawartości

Nikołaj Pawliszczew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nikołaj Iwanowicz Pawliszczew
Николай Иванович Павлищев
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 maja 1802
Spiczyńce

Data i miejsce śmierci

8 grudnia 1879
Petersburg

Zawód, zajęcie

historyk

Nikołaj Iwanowicz Pawliszczew (ros. Николай Иванович Павлищев; ur. 28 maja 1802 w Spiczyńcach na Podolu – zm. 8 grudnia 1879 w Petersburgu) – rosyjski historyk, podsekretarz stanu, członek Rady Stanu Królestwa Kongresowego w 1834 roku[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jego pierwszą żoną była siostra Puszkina Olga[2].

Od 1827 pracował w kolegium spraw zagranicznych w Petersburgu jako tłumacz z języków włoskiego, francuskiego i polskiego. Później oddelegowany do przełożenia polskich akt w komisji śledczej senatu. Mianowany kierownikiem biblioteki departamentu ds. Azji.

W czasie powstania listopadowego przybył w 1831 do Warszawy wraz z wojskami rosyjskimi pod dowództwem feldmarszałka Iwana Paskiewicza. Pełnił funkcję szefa kancelarii generalnego intendenta armii. Został pomocnikiem sekretarza Rady Stanu Królestwa Polskiego. Jednocześnie był od 1838 członkiem Rady Oświecenia Publicznego i wykładowcą historii, geografii i statystyki w warszawskim liceum gubernialnym. W 1848 przeprowadził lustrację 96 szkół guberni warszawskiej i radomskiej.

W 1843 napisał podręcznik historii Polski, obowiązujący we wszystkich szkołach średnich. W 1845 wydał Historyczny atlas Rosji, w którym uwzględnione zostały kolejne rozbiory Polski.

Równocześnie zatrudniony był na etacie policyjnym jako śledczy i brał udział w wymuszaniu zeznań oskarżonych o działalność spiskową. W 1849 w uznaniu zasług mianowany nadprokuratorem w Radzie Stanu, od 1858 jej członek z departamentu warszawskiego.

Był współautorem ustawy o szlachectwie, wprowadzenie której miało na celu pozbawienie szlachectwa jak największej liczby szlachty i strącenie jej do stanu włościaństwa. W 1854 wydał Herbarz rodzin Królestwa, będący podsumowaniem jego badań, w wyniku których jak sam twierdził "ponad sto tysięcy szlachty znalazło się wśród chłopów, a ponad dziesięciu magnatów utraciło tytuły hrabiowskie"[3].

Od 1861 był autorem cotygodniowych raportów wysyłanych do cara Aleksandra II, w których kreślił obraz sytuacji politycznej w Królestwie Polskim. Po wybuchu powstania styczniowego został mianowany kierownikiem Biura Cenzury. Na polecenie namiestnika Fiodora Berga został redaktorem naczelnym "Dziennika Powszechnego". W czerwcu 1864 stanął na czele nowo utworzonego "Dziennika Warszawskiego" w języku rosyjskim, na którego łamach sieć kontrolowanych przez niego korespondentów zagranicznych zamieszczała swoje korespondencje kompromitujące i szkalujące działaczy polskiej emigracji. Całkowicie kontrolował korespondencję emigrantów w Paryżu – wszystkie listy wysyłane do kraju przekazywane były najpierw do wglądu ambasadzie rosyjskiej. Powstańczy Rząd Narodowy wydał na niego wyrok śmierci, którego wprawdzie nie wykonał.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nowy kalendarzyk polityczny na rok 1834, Warszawa, s. 133.
  2. ru.rodovid.org
  3. Mikołaj Pawliszczew, Tygodnie polskiego buntu, Warszawa 2003, t. I s. 20.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Dzieła N. Pawliszczewa - wersja cyfrowa na Polona.pl