Naparstniczka stożkowata

Naparstniczka stożkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	workowce właściwe
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	smardzowate
Rodzaj	naparstniczka
Gatunek	naparstniczka stożkowata
	Nazwa systematyczna
	Verpa conica (O.F. Müll.) Sw.; K. svenska Vetensk-Akad. Handl.: 129 (1815)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Naparstniczka stożkowata (Verpa conica (O.F. Müll.) Sw.) – gatunek grzybów z rodziny smardzowatych (Morchellaceae) z klasy workowców^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Verpa, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Niektóre synonimy naukowe:

Helvella relhanii Sowerby 1797
Leotia conica var. relhanii (Sowerby) Pers. 1801
Monka conica (O.F. Müll.) Kuntze, 1898
Phallus conicus O.F. Müll. 1775
Relhanum conicum Gray 1821^[2].

Nazwa polska według M.A. Chmiel^[3]. Nazwa anglojęzyczna naparstniczki stożkowatej to thimble morel, gdzie słowo thimble oznacza właśnie naparstek, natomiast słowo morel – smardz. Analogicznie jest w języku niemieckim, gdzie Fingerhut w Fingerhutverpel także oznacza naparstek.

Morfologia

Owocnik

Zbudowany z główki i trzonka. Osiąga wysokość do 10–20 cm.

Główka

Dzwonkowata, szeroko stożkowana. Gładka lub nieregularnie jamkowata, wysokość 2–4 cm, szerokość 1–1,5 cm. Barwa ochrowobrązowa do brązowej. Główka przyrośnięta do trzonu w górnej części^[4].

Trzon

5–10 cm długi. Bladożółty z poprzecznymi zmarszczkami i brązowymi ziarenkami. Wewnątrz pusty^[4].

Miąższ

Kruchy, woskowaty, cienki. Smak łagodny, zapach przyjemny^[4].

Zarodniki

Gładkie, elipsoidalne, bezbarwne^[4].

Gatunki podobne

Naparstniczka czeska (Verpa bohemica), która ma większe owocniki, a powierzchnia główki jest pofałdowana^[4].

Występowanie i siedlisko

Naparstniczka stożkowata jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej, Europie i Azji, występuje także na Nowej Zelandii^[5]. W Polsce do 2020 r. podano 60 jej stanowisk w piśmiennictwie naukowym^[6]. Aktualne jej stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów^[7]. W latach 1983–2014 objęta ochroną ścisłą, a od 2014 r. – częściową. W opracowaniu Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest zaliczona do kategorii grzybów rzadkich (R)^[8].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie pojedynczo lub w grupach od kwietnia do maja na brzegach lasów i zarośli, w miejscach trawiastych^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ Maria AlicjaM.A. Chmiel Maria AlicjaM.A., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CzesławC. Narkiewicz CzesławC., Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005, ISBN 83-89863-20-0 .
↑ Mapa występowania na świecie Verpa conica na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-06-08] .
↑ AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
↑ IAktualne stanowiska naparstniczki stożkowatej w Polsce [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .

[chm-3] Maria AlicjaM.A. Chmiel Maria AlicjaM.A., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4 .

[nar-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CzesławC. Narkiewicz CzesławC., Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005, ISBN 83-89863-20-0 .

[gbif-5] Mapa występowania na świecie Verpa conica na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-06-08] .

[och-6] AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .

[atlas-7] IAktualne stanowiska naparstniczki stożkowatej w Polsce [online] [dostęp 2013-11-12] .

[mirek-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]