Morze

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty źródłowe w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Morze – naturalny zbiornik wodny, część oceanu, mniej lub bardziej wyraźnie oddzielona od pozostałych jego części brzegami kontynentu, wyspami lub wzniesieniem dna^[1]. Ze względu na utrudnioną wymianę wód morza charakteryzują się indywidualnymi cechami, zbiór tych cech nazywa się ustrojem hydrologicznym^[2].

Ogólna powierzchnia mórz na Ziemi wynosi ok. 40 mln km² (co stanowi ok. 11% powierzchni oceanu światowego), liczba mórz na świecie wynosi 71 (nie licząc Morza Kaspijskiego i Morza Martwego, które są jeziorami słonymi)^{[potrzebny przypis]}.

Tradycyjnie nazywane morzami duże słone jeziora, takie jak Morze Kaspijskie lub Morze Martwe faktycznie nie są morzami, ponieważ nie posiadają połączenia ze światowym wszechoceanem^[3].

Podział mórz

Podział ze względu na położenie

Wyróżnia się morza przybrzeżne, które oddzielone są od oceanu łańcuchem wysp lub progiem podmorskim, a wymiana wód jest łatwa, oraz morza śródziemne, otoczone lądami, w których wymiana wód z oceanem następuje przez wąskie cieśniny. Bardziej szczegółowo morza dzielimy na:

otwarte – mające szerokie połączenie z oceanem, np. Morze Arabskie, Morze Norweskie, Morze Północne
przybrzeżne – oddzielone od oceanu przez wyspy lub półwyspy, np. Morze Karskie, Morze Japońskie, Morze Południowochińskie
międzywyspowe – położone wyłącznie między wyspami lub ich archipelagami, np. Morze Irlandzkie, Morze Celebes, Morze Jawajskie
międzykontynentalne – leżące między kontynentami, np. Morze Śródziemne, Morze Czerwone, Morze Karaibskie
wewnątrzkontynentalne – leżące wewnątrz jednego kontynentu, np. Morze Bałtyckie, Morze Białe, Morze Azowskie.

Podział według układów oceanicznych

Według układów oceanicznych morza dzieli się następująco:

Morza według układów oceanicznych^[4]^[5]
Ocean Spokojny	Ocean Atlantycki	Ocean Indyjski	Ocean Arktyczny	Ocean Południowy
Arafura Balijskie Beringa Bismarcka Celebes Fidżi Filipińskie Flores Halmahera Japońskie Jawajskie Koralowe Moluckie Ochockie Południowochińskie Salomona Sawu Seram Sulu Tasmana Wewnętrzne Wschodniochińskie Żółte	Adriatyckie^[a] Alandzkie^[b] Alborańskie^[a] Archipelagowe^[b] Azowskie^[c] Balearskie^[a] Bałtyckie Celtyckie Czarne Egejskie^[a] Hebrydzkie Irlandzkie Jońskie^[a] Karaibskie Kreteńskie^[d] Labradorskie Liguryjskie^[a] Marmara^[a] Mirtejskie^[d] Norweskie Północne Sargassowe Scotia Szkockie Śródziemne Trackie^[d] Tyrreńskie^[a] Wattowe^[e]	Andamańskie Arabskie Czerwone Lakkadiwskie Timor	Baffina Barentsa Beauforta Białe Czukockie Grenlandzkie Karskie Lincolna Łaptiewów Peczorskie Wandela Wschodniosyberyjskie	Amundsena Bellingshausena Davisa Dumont d’Urville’a Kosmonautów Króla Haakona VII Łazariewa Mawsona Riiser-Larsena Rossa Scotia Somowa Weddella Wspólnoty

Morza świata alfabetycznie

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.

Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Sekcja zawiera morza tylko z nazwy (w wielu przypadkach, które morzami nie są):

Zobacz też

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Część Morza Śródziemnego.
↑ ^a ^b Część Morza Bałtyckiego.
↑ Część Morza Czarnego.
↑ ^a ^b ^c Część Morza Egejskiego.
↑ Bywa także określane jako południowo-wschodnia część Morza Północnego.
↑ Bywa także określane jako ocean.
↑ ^a ^b Bywa także określane jako jezioro.
↑ Bywa także określane jako Zatoka Mackenzie.
↑ Bywa także określane jako zatoka Morza Żółtego.

Przypisy

↑ morze, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-31] .
↑ Trzeciak Stefan: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 176. ISBN 978-83-01-14160-8.
↑ FX, FXI, FVII. W: Jerzy Desperak, Jarosław Balon: Tablice Geograficzne. Warszawa: Świat Książki, 2003.
↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP: Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2008. ISBN 978-83-254-0462-8.
↑ Trzeciak Stefan: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175-179. ISBN 978-83-01-14160-8.
↑ Kontynenty i państwa: Australazja, Antarktyka. Kraków: Fogra, 2000, s. 239-240, seria: Popularna encyklopedia powszechna. ISBN 83-7227-737-0.
↑ ^a ^b Wymienione w: Trzeciak Stefan: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175-179. ISBN 978-83-01-14160-8., brak w publikacjach Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych.
↑ Popularny Atlas Świata. Warszawa: PPWK, 1991, s. 119. ISBN 83-7000-069-X.

Linki zewnętrzne

Oceany i Morza (Open Directory Project). dmoz.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.)
Amerykańska Narodowa Służba Oceaniczna i Meteorologiczna (NOAA). noaa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-24)]. (ang.)
Strona edukacyjna – wirtualny podręcznik do oceanografii. Źródło informacji o środowisku mórz i oceanów (ang.)

[MS-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Część Morza Śródziemnego.

[MB-7] Część Morza Bałtyckiego.

[8] Część Morza Czarnego.

[ME-9] Część Morza Egejskiego.

[10] Bywa także określane jako południowo-wschodnia część Morza Północnego.

[OC-11] Bywa także określane jako ocean.

[JEZ-12] Bywa także określane jako jezioro.

[14] Bywa także określane jako Zatoka Mackenzie.

[16] Bywa także określane jako zatoka Morza Żółtego.

[1] morze, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-31] .

[2] Trzeciak Stefan: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 176. ISBN 978-83-01-14160-8.

[3] FX, FXI, FVII. W: Jerzy Desperak, Jarosław Balon: Tablice Geograficzne. Warszawa: Świat Książki, 2003.

[4] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP: Nazewnictwo Geograficzne Świata. T. Zeszyt 10: Morza i oceany. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2008. ISBN 978-83-254-0462-8.

[5] Trzeciak Stefan: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175-179. ISBN 978-83-01-14160-8.

[13] Kontynenty i państwa: Australazja, Antarktyka. Kraków: Fogra, 2000, s. 239-240, seria: Popularna encyklopedia powszechna. ISBN 83-7227-737-0.

[autonazwa1-15] Wymienione w: Trzeciak Stefan: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 175-179. ISBN 978-83-01-14160-8., brak w publikacjach Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych.

[17] Popularny Atlas Świata. Warszawa: PPWK, 1991, s. 119. ISBN 83-7000-069-X.

[1]