Mikołaj Wolski (1553–1630)

Ten artykuł dotyczy Mikołaja Wolskiego (1553–1630), Marszałka Wielkiego Koronnego . Zobacz też: inne osoby noszące nazwisko Mikołaj Wolski.

Mikołaj Wolski

Portret z ok. 1624
Półkozic
Rodzina	Wolscy herbu Półkozic
Data i miejsce urodzenia	1553 Podhajce
Data śmierci	9 marca 1630
Multimedia w Wikimedia Commons

Mikołaj Wolski z Podhajec herbu Półkozic^[1] (ur. 1553 w Podhajcach, zm. 9 marca 1630) – marszałek wielki koronny w latach 1616–1630, marszałek nadworny koronny w latach 1600–1617, miecznik koronny i miecznik krakowski w latach 1574–1599^[2], komandor komandorii poznańskiej zakonu maltańskiego w latach 1589–1600^[3], kanonik kapituły katedralnej poznańskiej w latach 1589–1601^[4], dyplomata, starosta olsztyński w 1613 roku^[5], starosta krzepicki, rabsztyński^[6], czorsztyński od 1599, starosta inowłodzki w 1612 roku^[7], starosta babimojski i odolanowski w 1629 roku, starosta wołpeński i dubieński^[8], starosta warszawski, skarbnik rawski, faworyt i przyjaciel Zygmunta III Wazy.

Jako senator wziął udział w sejmach: 1601, 1603, 1605, 1609, 1611, 1613 (I), 1613 (II), 1615, 1616, 1618 1619, 1620, 1621, 1623, 1624, 1625, 1626 (I), 1626 (II), 1627, 1628, 1629 (I), 1629 (II)^[9].

Ojcem jego był Stanisław Wolski (1523–1566) kasztelan sandomierski, marszałek nadworny warszawski, starosta krzepicki^[10].

Zwiedził wszystkie prawie kraje Europy. Wychowany na dworze Maksymiliana – księcia Austrii. Następnie po pobycie przez 10 lat na dworze cesarza Rudolfa, powrócił do ojczyzny^[11]. Wysyłany był w różnych poselstwach. W kraju dla biegłości wielkiej w prawie, i zasług, sprawował znakomite godności.

Poseł mazowiecki na sejm konwokacyjny 1574 roku^[12].

W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga^[13].

Sprowadził z zagranicy do Polski wielu rzemieślników. Przebywając w Rzymie, jako poseł Zygmunta III Wazy, do papieża Klemensa VIII, bardzo upodobał sobie zakon Kamedułów, którzy zobowiązali się przysłać do Polski paru zakonników, jednak pod warunkiem, że wystawi im klasztor i zapewni odpowiednie fundusze na ich utrzymanie. W rynku w Kłobucku wybudował murowany pałac, połączony nadziemnym przejściem z kościołem św. Marcina i Małgorzaty. Budynek nie przetrwał jednak do czasów obecnych, nie wiadomo dokładnie kiedy został zburzony^[14].

W 1578 roku po otrzymaniu zgody króla Stefana Batorego wykupuje kuźnice w swoich starostwach. Po 1588 roku przebudował w stylu renesansowym Zamek w Krzepicach. W 1607 roku wykupuje kuźnicę w Łojkach, w 1620 roku kuźnicę w Łaźcu i Wąsoszy. Dwie ostatnie wykupuje od wdowy po ostatnim kuźniku z rodu Konopków. W Łaźcu wystawia piec do odlewania dział, w Łojkach zakłada druciarnię i blacharnię, w Pankach odlewnię dział, moździerzy i kul. Zakłada kuźnice w Poczesnej (Poczesna Druga lub Klepaczka) oraz w 1620 roku w Nieradzie (działała 10 lat, po śmierci Mikołaja Wolskiego zamieniona na folwark). W kuźnicach Wolskiego odlewano ciężkie działa forteczne, panwie do warzenia solanki w żupach solnych, kotły, garnce i garnki. Z żelaza kutego wyrabiano w ogromnych ilościach sprzęt rolniczy i rzemieślniczy, blachy, druty, łopaty, siekiery. Po śmierci Mikołaja Wolskiego, wskutek braku spadkobiercy, kuźnice w Łaźcu, Nieradzie, Poczesnej, Sierakowie, Własnej i Zawadzie uległy dewastacji i zatrzymaniu.

Odbył legację do cesarza Macieja Habsburga, co zaowocowało podpisaniem przymierza polsko-austriackiego w 1613 roku^[15].

W 1613 roku^[16], 1618 i 1620 roku był deputatem Senatu na Trybunał Skarbowy Koronny^[17].

Przyjął prawo miejskie w Krakowie^[18].

Według legendy przez długie lata zajmował się czarną magią i alchemią, jednak pod koniec życia, gdy uznał, że jego życie jest niegodziwe i bezbożne, ufundował klasztor kamedułów na Bielanach w Krakowie. Został pochowany przy wejściu do kościoła, a na jego płycie nagrobnej umieszczono, zamiast nazwiska, łacińskie sentencje o strachu przed potępieniem i Sądem Ostatecznym. Zgodnie ze swoim życzeniem został pochowany w białym habicie kamedułów.

Portret epitafijny Mikołaja Wolskiego, którego autorem jest ojciec Wenanty Subiaco, malarz zakonny, umieszczony jest przy wejściu do kościoła.

• Barbara Herba, Dzieje Konopisk i okolic. Konopiska, 2004
• Kasper Niesiecki: Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami... T. IV. Lwów, 1743, 822 s., s. 589–590.