Przejdź do zawartości

Mikołaj I Petrowić-Niegosz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mikołaj
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Książę Czarnogóry
Okres

od 13 sierpnia 1860
do 28 sierpnia 1910

Poprzednik

Daniel I

Król Czarnogóry
Okres

od 26 sierpnia 1910
do 26 listopada 1918

Pretendent do tronu Czarnogóry
Okres

od 26 listopada 1918
do 1 marca 1921

Następca

Daniel II

Dane biograficzne
Dynastia

Petrovicie Njegoše

Data i miejsce urodzenia

19 października 1841
Njeguši

Data i miejsce śmierci

1 marca 1921
Antibes

Ojciec

Mirosław Petrović-Njegoš

Matka

Anastasija Martinović

Rodzeństwo

Anastasija
Maria

Żona

Milena Vukotić
od
do 1 marca 1921

Dzieci

Zorka, Anastazja, Milica, Marica, Helena, Maria, Anna, Zofia, Daniel, Mirko Dymitr, Ksenia, Wiera, Piotr

Odznaczenia
Order Świętego Piotra (Czarnogóra) Krzyż Wielki Orderu Daniły I (Czarnogóra) Order Petrowiciów-Niegoszów (Czarnogóra) Order Świętych Cyryla i Metodego (Bułgaria) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Palm Akademickich (Francja) Order Imperium Osmańskiego I klasy Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego II klasy (Imperium Rosyjskie) Kawaler Orderu Wieży i Miecza (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Karola I (Rumunia) Krzyż Wielki Orderu San Marino Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Serbia) Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (Serbia) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Wielki Oficer Orderu Korony Włoch Order Sabaudzki Wojskowy III Klasy Wstęga Trzech Orderów (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Waleczności (Bułgaria)
Mikołaj I w stroju marszałka Armii Czarnogórskiej
Mikołaj I w stroju koronacyjnym

Mikołaj[1], właśc. Nikola Mirkov Petrović-Njegoš[2], serb. Никола, (I) Мирков Петровић-Његош (ur. 25 września?/7 października 1841[2] w Njeguši, zm. 1 marca 1921[3] w Antibes) – książę Czarnogóry w 18601910, następnie król w 19101918, z dynastii Petrowiciów-Niegoszów[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Mikołaj urodził się we wsi nieopodal miasteczka Nieguszi. Pochodził ze starej, czarnogórskiej rodziny szlacheckiej – Petroviciów. Rodzina ta mieszkała w tych okolicach już od czasów średniowiecza oraz sprawowała władzę w Czarnogórze w okresie teokracji, gdy krajem kierował prawosławny metropolita Czarnogóry i Przymorza. Jego ojciec Mirko Petrowić-Niegosz (1820-1867) był oficerem armii czarnogórskiej i weteranem wojen Czarnogóry przeciwko Imperium Osmańskiemu. Młodszym bratem ojca był Daniel, który w 1851 r. uzyskał od Austro-Węgier i Rosji uznanie państwowości czarnogórskiej oraz jawne poparcie dla sprawy zjednoczenia jej ziem.

Mikołaj był wychowywany w duchu zaleceń brata stryjecznego jego dziadka Stanka (zm. 1851), ostatniego władyki (księcia i biskupa) czarnogórskiego Piotra II. Zaowocowało to u niego wysokim poczuciem odrębności kulturowej Słowian południowych. Mikołaj był przygotowywany do roli wojskowego. Wychowywał się z dala od ojczyzny. We wczesnym dzieciństwie został posłany do Istrii, aby księżna Darinka, żona Daniela I przysposobiła chłopca do zasad etykiety i nauczyła manier dworskich. Mieszkał wtedy w posiadłości ziemskiej Kustic k. Triestu. Księżna była zwolenniczką kultury francuskiej jako właściwej dla przyszłego władcy. Za jej aprobatą został posłany do szkoły w Paryżu. Mikołaj uczył się w Lycée Louis le Grand. W przeciwieństwie do współczesnych mu następców tronów, zwłaszcza włoskich i bałkańskich, kultura francuska nie zdominowała u niego kultury ojczystej. Dzięki paryskiej edukacji zyskał jednak miano księcia obytego na europejskich salonach, wykształconego i nowoczesnego.

Już w młodości Mikołaj wykazywał zagorzały patriotyzm, co wyrażał m.in. pisząc wiersze. Reprezentowały one wysoki poziom artystyczny i miały umocnić poczucie odrębności kulturowej Czarnogórców.

Panowanie

[edytuj | edytuj kod]

13 sierpnia 1860, wraz ze śmiercią swojego stryja Daniela i rezygnacją ojca, objął rządy książęce. Natychmiast podjął przygotowania wojenne przeciwko Turcji, wspierając powstanie hercegowińskie (1860–1862). Mikołaj wystosował ultimatum do sułtana, aby ten uznał suwerenność Czarnogóry i dokonał korekcji granic, włączając do księstwa portowe miasto Bar[5]. Jednak klęska militarna Bośniaków, zmusiła Mikołaja do podjęcia rokowań pokojowych w 1862. Niepodległość kraju utrzymał wyłącznie dzięki interwencji dyplomacji Francji i Rosji[5].

Pod wpływem nastrojów społecznych, powodowanych przez kolejne powstanie w Hercegowinie (1875–1878), Mikołaj zainicjował rozmowy z księciem Serbii Milanem, w wyniku których kierowane przez nich państwa zawarły w czerwcu 1876 sojusz antyturecki. Traktat ustalił, że państwa będą dystansowały Austro-Węgry od spodziewanego konfliktu i wystąpią w nim wspólnie oraz, że po wygranej Bośnia przypadnie Serbii, a Hercegowina Czarnogórze. 30 czerwca 1876 Serbia wypowiedziała wojnę Turcji, ogłaszając że „ruch sprzymierzonych państw słowiańskich jest czysto narodowy”[6]. Konflikt, który przeszedł do historii jako wojna o niepodległość Serbii, zakończył się rozejmem 15 stycznia 1877. Pomimo militarnej porażki doprowadził on do ujęcia sprawy serbskiej na konferencji w San-Stefano z 3 marca 1878, gdzie Mikołaj uzyskał dla Czarnogóry część południowej Hercegowiny, Bar i Podgoricę[7].

Wkrótce jednak kraj ponownie popadł w ciągłe wojny z Turkami, które trwały, z krótkimi przerwami, od 1862 do 1878 r. W 1867 r., nieopodal Paryża, Mikołaj spotkał się z cesarzem FrancjiNapoleonem III. Rok później książę nawiązał kontakty dyplomatyczne z Rosją, a dobre stosunki z Petersburgiem potwierdziło niezwykle ciepłe przyjęcie Mikołaja przez cara Aleksandra II Romanowa. Następnie, dzięki życzliwości ministrów sprawiedliwości Niemiec i Austro-Węgier, przestudiował systemy sądownicze państw germańskich. Pozwoliło to Mikołajowi na przeprowadzenie gruntownej reformy sądownictwa Czarnogóry.

Jego wysiłki znalazły szczerą aprobatę rosyjskiej rodziny panującej, co z kolei zaowocowało silnymi więzami politycznymi Czarnogóry z Rosją. Z Rosji płynęły pieniądze przekazywane na cele oświatowe i zaopatrzenie armii w broń i amunicję.

Praca nad konstytucją

[edytuj | edytuj kod]

Mikołaj I rozpoczął pracę nad stworzeniem pierwszej czarnogórskiej konstytucji, którą nadał w 1905 r. pod naciskiem społeczeństwa, domagającego się większych swobód obywatelskich i praw socjalnych. Sam król widział potrzebę wprowadzenia konstytucji, jednak uważał, że należy się z tym wstrzymać. W 1906 r. przeprowadził reformę finansową, wprowadzając banknoty i opanowując galopującą inflację.

Starania o koronę

[edytuj | edytuj kod]

W 1883 r. Mikołaj odwiedził sułtana, z którym utrzymywał dobre stosunki, zarówno prywatne, jak i dyplomatyczne. W 1896 r. książę świętował dwóchsetlecie dynastii Petroviciów. W tym samym roku uczestniczył w koronacji cara Mikołaja II. W maju 1898 r. odwiedził królową Wiktorię w Windsorze. Dobre stosunki z państwami zachodnimi i Rosją pozwoliły Mikołajowi na aprobatę jego starań o koronę dla Czarnogóry. 28 sierpnia 1910 r. podczas obchodów jubileuszu 50-lecia panowania, władca przyjął tytuł króla, zgodnie z petycją od Skupsztiny (parlamentu). W tym samym czasie został mianowany marszałkiem polowym armii rosyjskiej. Ten tytuł nigdy wcześniej nie przypadł żadnemu z cudzoziemców poza ks. Wellingtonem.

Wojna i emigracja

[edytuj | edytuj kod]

Kiedy w 1912 r. wybuchły wojny bałkańskie, król Mikołaj był jednym z najbardziej entuzjastycznych zwolenników ataku na Turcję. Pragnął zupełnie wypchnąć Portę z Europy. Zdobył Szkodrę, mimo że Turcy zablokowali całe wybrzeże Czarnogóry. Dzięki Mikołajowi Czarnogóra stała się najwierniejszym sojusznikiem Serbii (serbski król Piotr I był jego zięciem). W czasie I wojny światowej zobowiązał się do pomocy Serbii w odebraniu Austriakom Bałkanów. Czarnogóra miała nadzieję na zdobycie zachodniej części Hercegowiny. Po tym jak Skupsztina doszła w 1918 r. do porozumienia z Piotrem I Karadziordzieviciem, Czarnogóra stała się w 1918 r. częścią Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Mikołaj I pozostał na emigracji we Włoszech aż do swojej śmierci w 1921 r.

W 1989 r. trumny ze zwłokami Mikołaja I i jego żony Mileny zostały przywiezione z San Remo, gdzie uprzednio para królewska była pochowana i złożono je w marmurowych sarkofagach w kaplicy Cipur w Cetyni niedaleko pałacu królewskiego, który kiedyś zamieszkiwali.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]