Meszne (opłata)

Meszne – w dawnej Polsce nazwa podatku przysługującego parafii za odprawianie mszy w kościele uiszczanego głównie w zbożu^[1]^[2]. O prawo pobierania od wiernych mesznego parafie toczyły spory przed sądami, niekiedy sprzeciwiając się administracyjnym decyzjom biskupów^[a]. Przykładowo: w XV wieku obciążenie chłopa na rzecz kleru (oprócz dziesięciny) z racji mesznego wynosiło 6 groszy. Pojęcie to zachowało się m.in. w przysłowiu Bogu wola, chłopu rola, panu czynsz, a księdzu meszne^[3].

W niektórych okolicach opłata ta nosiła nazwę mszałki, a jeśli msze odprawiane były za dusze zmarłych – duchny.

Uwagi

↑ Taki spór z roku 1558 opisany jest – na podstawie zachowanych ksiąg sądowych – np. w opracowaniu Jarosława Wawrzyniaka^[4].

Przypisy

↑ Mayenowa 1981 ↓, 1. MESZNY, s. 282.
↑ Słownik polszczyzny XVI wieku, edycja internetowa, 1. MESZNY
↑ Leszczyński 2020 ↓, s. 88–89.
↑ Jarosław Wawrzyniak, 700 lat Pawłowic – dzieje wsi, parafii, majątku ziemskiego i pałacu Mielżyńskich, wyd. Urząd Gminy Krzemieniewo 2010, ISBN 97883908194-1-9, s. 5.

Bibliografia

Słownik języka polskiego pod red. Karłowicza, Kryńskiego, Niedźwiedzkiego, t. II (Warszawa 1900), s. 926.
S. Orgelbranda Encyklopedia Powszechna, t. X (Warszawa 1901), s. 110.
Adam Leszczyński: Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania. Wyd. 1. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o.o., 2020, s. 88–89. ISBN 978-83-280-8347-9.
Maria Renata Mayenowa (red.): Słownik polszczyzny XVI wieku. Wyd. I. T. 13: M – Miegotny. Wrocław: Ossolineum, 1981, s. 282. ISBN 83-04-00572-7.

[sp-3] Taki spór z roku 1558 opisany jest – na podstawie zachowanych ksiąg sądowych – np. w opracowaniu Jarosława Wawrzyniaka^[4].

[CITEREFMayenowa19811._MESZNY282-1] Mayenowa 1981 ↓, 1. MESZNY, s. 282.

[sp-2] Słownik polszczyzny XVI wieku, edycja internetowa, 1. MESZNY

[CITEREFLeszczyński202088–89-4] Leszczyński 2020 ↓, s. 88–89.

[JW-5] Jarosław Wawrzyniak, 700 lat Pawłowic – dzieje wsi, parafii, majątku ziemskiego i pałacu Mielżyńskich, wyd. Urząd Gminy Krzemieniewo 2010, ISBN 97883908194-1-9, s. 5.

[1]