Przejdź do zawartości

Marian Kruczek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marian Kruczek
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1927
Płowce

Data i miejsce śmierci

12 grudnia 1983
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Miejsce zamieszkania

Nowa Huta

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Uczelnia

ASP w Krakowie

Stanowisko

docent

Małżeństwo

Józefa

Dzieci

Paweł

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Galeria Mariana Kruczka w Muzeum Historycznym w Sanoku
„Zdobyta przestrzeń” (1974)
Kraków os. Tysiąclecia
Grób Mariana Kruczka na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Marian Kruczek (ur. 27 grudnia 1927 w Płowcach, zm. 12 grudnia 1983 w Krakowie) – polski artysta plastyk, malarz, grafik i rzeźbiarz.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Naukę rozpoczął w Płowcach, a następnie uczęszczał do Gimnazjum nr 2 im. Królowej Zofii w Sanoku. W 1946 przeniósł się do Krakowa, gdzie kontynuował naukę w Liceum Sztuk Plastycznych (pomocy udzielił mu wówczas Bronisław Naczas[1]), w 1948 uzyskał maturę. W 1954 ukończył studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie[2], był uczniem m.in. prof. Wojciecha Weissa i Zbigniewa Pronaszki. W 1955 uzyskał dyplom w pracowni prof. Tadeusza Łakomskiego.

W 1945 jego prace znalazły się na pierwszej powojennej wystawie wspólnej sanockich artystów zorganizowanej przez Muzeum Historyczne w Sanoku[3]. W listopadzie 1951 ożenił się z Józefą Sobór. W 1952 przyszedł na świat ich jedyny syn, Paweł Kruczek, obecnie grafik, rysownik, projektant wnętrz[2]. Został pracownikiem naukowym i wykładowcą krakowskiej ASP na stanowisku docenta. W 1956 zamieszkał w krakowskiej Nowej Hucie[2]. W latach 1956–1959 prowadził ognisko plastyczne w Zakładowym Domu Kultury. Pod swoim blokiem na os. Centrum D prowadził Galerię „Pod Chmurką”. Uprawiał malarstwo, rzeźbę, grafikę. Swoje prace prezentował na ponad 50 wystawach indywidualnych, oraz uczestniczył w przeszło 150 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Między innymi w Krakowie, Rzeszowie, Warszawie, Opolu, Gdańsku, Zielonej Górze, oraz za granicą w Szwecji (Uppsala[4]), Belgii (Galeria Maya w Brukseli), Stanach Zjednoczonych (Miami)[5], Norwegii, Niemczech, Jugosławii, Anglii, na Węgrzech.

Zmarł nagle 12 grudnia 1983 w szpitalu w Nowej Hucie[6][7]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 17 grudnia 1983 (kwatera FD, rząd 3, miejsce 12)[8][7].

Teatrzyk lalek Widzimisie

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1958 roku grupa nowohuckich plastyków założyła teatrzyk lalek w bloku przy dawnej ulicy Demakowa 10 (obecnie Ignacego Mościckiego 43) na osiedlu C-2 (obecnie Górali). W budynku tym po przebudowie od 1963 roku mieściło się Muzeum Czynu Zbrojnego w Krakowie. Pomieszczenia zajmowane przez teatr znajdowały się na parterze, a wchodziło się do nich z przełączki. Opiekunem teatru był ZDK HiL, który przekazał fundusze na wyposażenie teatru. Spektakle odbywały się w środę, sobotę i niedzielę o godzinie 17-tej[9]. Rozpoczął on działalność w listopadzie 1958 roku. Tworzył go 12 osobowy zespół w składzie: Kazimierz Adamczyk, Tadeusz Bernhard, Walenty Gabrysiak, Józefa Kruczek, Marian Kruczek, Danuta Urbanowicz. Za światło odpowiedzialny był Julian Jończyk. Kierownikiem zespołu był Jerzy Wroński[10]. Przygotował on kilka spektakli: Przygody Puncha (listopad 1958), Skoczek Toczek (luty 1959)[11], Zaklęty Rumak Bolesława Leśmiana w opracowaniu scenicznym Zbigniewa Kopalki (marzec 1960)[12]. Marian Kruczek, był jednym z aktorów[10]. W spektaklu rolę lalek grały przedmioty codziennego użytku np. szczotka – jeża, a konewka – armatę. Teatrzyk został zamknięty w maju 1960 roku[13].

Galeria pod Chmurką

[edytuj | edytuj kod]

Galeria “Pod Chmurką” powstała na skwerze pomiędzy blokami osiedla Centrum D. Pomysłodawcami  jej utworzenia według reporterów Głosu Nowej Huty mieli być członkowie miejscowego komitetu blokowego. Na skwerze z rur i dykty zamontowano “salon wystawowy” i umieszczono w nim prace Mariana Kruczka. Uroczyste otwarcie miało miejsce 27 maja 1973 roku. Wstęgę przecięła kierowniczka Wydziału Kultury Dzielnicowej Rady Narodowej Anna Siatkowska. Goście, którzy przybyli na wernisaż zostali zaprowadzeni do galerii przez pochód przebierańców. Niesiono w nim prywatny „cechowy” sztandar Mariana Kruczka, a przemarszowi towarzyszył  marsz grany na akordeonie. Wystawa prac Kruczka miała być czynna tylko dwa dni[14], potem przedłużono ją o tydzień[15]. Ostatecznie zamknięto po trzech tygodniach. Na zakończenie odbył się wieczór autorski podczas którego Marian Kruczek wręczył zasłużonym osobom i instytucjom specjalne medale, które dla nich przygotował. Kolejną wystawę przygotowała Krystyna Hryńkowska. Galeria była czynna całą dobę, a umieszczonych w niej prac przez całą dobę społecznie pilnowali mieszkańcy osiedla[16].

Dziennikarze Głosu Nowej Huty apelowali do osób prywatnych i instytucji o wsparcie funkcjonowania galerii poprzez pożyczenie lub podarowanie płyt z eternitu na dach. Do tej pory bowiem galeria miała dach z płótna[16]. Wznowiła działalność w czerwcu 1974 roku. Swoje prace prezentowali w niej: malarz Andrzej Wilk oraz Bogna Perz, Eugeniusz Mucha i Antoni Kawałko[13]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • Poeta Janusz Szuber napisał wiersz pt. In memoriam Marian Kruczek (1927-1983)[17], wydany w tomikach poezji pt. Glina, ogień, popiół z 2003[18], Pianie kogutów z 2008[19].
  • Reprodukcje prac Mariana Kruczka drukowano w tomiku poezji tego poety pt. 7 Gedichte / Wierszy z 1999, a jeden z nich trafił na okładkę tomiku poezji pt. Z żółtego metalu z 2000[20].
  • W 2009 roku z okazji 60-lecia Nowej Huty zaprezentowano w Nowohuckim Centrum Kultury monograficzną wystawę prac artysty. Kilkadziesiąt jego dzieł posiada Muzeum Historyczne w Sanoku.
  • W 2021 roku z inicjatywy mieszkańców dla upamiętnienia Mariana Kruczka i Galerii pod Chmurką na skwerze ustawiono rzeźbę, którą nazwano Robaczek[21].

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Romuald Biskupski. Marian Kruczek – artysta sercem z Sanokiem związany. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 14, Nr 8-9 (299-300) z 20-31 marca 1984. Sanocka Fabryka Autobusów. 
  2. ↑ a b c Tablica informacyjna w Muzeum Historycznym w Sanoku
  3. ↑ Józef Ząbkiewicz, W latach powojennych. Życie kulturalne. Muzeum Historyczne, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 911.
  4. ↑ Sanocki plastyk eksponuje swój artystyczny dorobek w Uppsali. „Nowiny”, s. 6, Nr 279 z 24 listopada 1966. 
  5. ↑ Rozsławia Sanok. „Nowiny”, s. 4, Nr 111 z 12 maja 1964. 
  6. ↑ Zmarł Marian Kruczek. „Dziennik Polski”, s. 2, Nr 261 z 16 grudnia 1983. 
  7. ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Marian Kruczek. rakowice.eu. [dostęp 2016-12-31].
  8. ↑ Marian Kruczek. Nekrologi. „Dziennik Polski”, s. 9, Nr 261 z 16 grudnia 1983. 
  9. ↑ Czesław Tarnogórski, Widzi mi się, że to dobry teatr, „Głos Nowej Huty” (57), 11 października 1958, s. 6.
  10. ↑ a b Wielkie brawa dla "Skoczka Toczka", „Głos Nowej Huty” (10), 1959, s. 5.
  11. ↑ We wrześniu.., „Życie Literackie” (29 (391)), 1959, s. 8.
  12. ↑ W Domu Kultury kabarety studenckie: AGH, "Rudy kot" i "Piwnica", „Głos Nowej Huty” (11), 12 marca 1960, s. 7.
  13. ↑ a b Mariana Kruczka Gadzia Menażeria. Z Pawłem Kruczkiem malarzem, grafikiem i konserwatorem dzieł sztuki o działalności artystycznej ojca rozmawia Małgorzata Szymczyk-Karnasiewicz, „Głos : tygodnik nowohucki” (50), 12 grudnia 2003, s. 8 [dostęp 2024-03-22].
  14. ↑ Święto plastyki w osiedlu, „Głos Nowej Huty” (22), 2 czerwca 1973, s. 7.
  15. ↑ "Salon Pod Chmurką" szuka przyjaciół, „Głos Nowej Huty” (23), 1973, s. 7.
  16. ↑ a b Oktawian Hutnicki, Kolejne święto plastyki w osiedlu, „Głos Nowej Huty” (23), 1973, s. 7.
  17. ↑ Twoja mojość, nicość i coś jeszcze [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] (pol.).
  18. ↑ Janusz Szuber: Glina, ogień, popiół. Sanok: 2003, s. 16-17.
  19. ↑ Janusz Szuber: Pianie kogutów. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2008, s. 97. ISBN 978-83-240-0941-1.
  20. ↑ Wiesław Banach. Pozostanie w pamięci. Urodziny Poety. „Tygodnik Sanocki”. Nr 50 (1505), s. 8, 11 grudnia 2020. 
  21. ↑ Renata Radłowska, Mieszkańcy nowohuckiego osiedla zamówili plenerową rzeźbę. Ozdobiła ich podwórko [online], krakow.wyborcza.pl, 12 stycznia 2021 [dostęp 2024-03-22].
  22. ↑ W plebiscycie publiczności zwyciężyła rzeźba Mariana Kruczka, „Echo Krakowa” (61), 14 marca 1975, s. 4.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Kruczek&oldid=74966822”