Makaronizm

Makaronizm – jednostka językowa (wyraz, wyrażenie, forma gramatyczna) o pochodzeniu obcym wpleciona do wypowiedzi w języku rodzimym; w innym znaczeniu również tekst literacki pisany w stylu makaronicznym, tj. obfitujący w takie elementy^[1]^[2].

Pierwotnie termin „makaronizm” był odnoszony do wtrąceń łacińskich, charakterystycznych m.in. dla stylu wypowiedzi sarmatów w XVIII wieku^[3]. W renesansowych Włoszech ukształtowało się pojęcie poezji makaronicznej, której styl obfitował w wyrazy łączące włoskie tematy leksykalne z łacińskimi końcówkami^[4]. Współcześnie wyrazowi temu, choć kojarzonemu z konkretną grupą języków, przypisuje się szerszy zakres semantyczny, określając nim ogólną tendencję do mieszania środków językowych o odmiennym pochodzeniu, obserwowaną na przestrzeni różnych epok i na gruncie różnych języków^[3].

Pod koniec XX wieku rozpowszechniły się w wielu językach (także w języku polskim) kalki z języka angielskiego, który we współczesnym świecie zastąpił łacinę i francuski w roli lingua franca.

Przykładem użycia makaronizmów może być cytat z Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza:

Twardowski ku drzwiom się kwapił
Na takie dictum acerbum,
Diabeł za kontusz ułapił:
„A gdzie jest nobile verbum?”

Przykład makaronizmów niemieckich na gruncie słowackim^[2]:

Povedz mi, má milá,
wer hat kemacht,
že nemôžem spat
die kantze nacht?

Zobacz też

Przypisy

↑ makaronizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-06-10] .
↑ ^a ^b JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 269, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
↑ ^a ^b MartaM. Łosiak MartaM., Polski bez błędów: poradnik językowy dla każdego, wyd. 3, Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Park”, 2009, ISBN 978-83-7446-784-1, OCLC 432295222 .
↑ KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 568, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .

[1] makaronizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-06-10] .

[jm-2] JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 269, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).

[l-3] MartaM. Łosiak MartaM., Polski bez błędów: poradnik językowy dla każdego, wyd. 3, Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Park”, 2009, ISBN 978-83-7446-784-1, OCLC 432295222 .

[4] KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 568, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .

[1]