Liszna (powiat sanocki)

Liszna

wieś
Główna arteria wsi
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Sanok
Wysokość	564 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	384[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-500[3]
Tablice rejestracyjne	RSA
SIMC	0359310[4]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok Liszna
Położenie na mapie Polski Liszna
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Liszna
Położenie na mapie powiatu sanockiego Liszna
49°35′15″N 22°14′33″E/49,587500 22,242500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Liszna (pierwotnie Leszna, później Lisznia) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok^[4][5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

Wieś lokowana przed rokiem 1423. Do 2 poł. XVII wieku właścicielami wsi byli Wasyl i Iwan Maniowicz, protoplaści rodu Leszczyńskich^[6]. Na przełomie XVII i XVIII we wsi funkcjonował dwór szlachecki. Wieś należał do dóbr królewskich.

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Lisznej byli spadkobiercy Medyńskiego i Rapfa^[7]. W tym czasie właścicielką została również Józefa Rapf, żona Jerzego^[8]. W 1873 wieś liczyła 429 mieszkańców. Pod koniec XIX większość areału wsi należała do Fryderyka Adamowicza i Eugeniusza Grohmanna. Parafia rzymskokatolicka dla tej wsi znajdowała się w Mrzygłodzie. W 1905 Jędrzej Biega posiadał we wsi obszar 74 ha^[9]. Właścicielem terenów w Lisznej był też Stanisław Nowak^[10].

We wsi znajduje się rzymskokatolicki kościół św. Antoniego wzniesiony w latach 1936–39. Jest położony pośród lasu na wzgórzu w południowej części wsi. Wcześniej mieszkańcy wsi uczęszczali do parafii Rozesłania Apostołów w Mrzygłodzie. Obecnie świątynia stanowi filię parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Sanoku^[11].

W okresie II Rzeczypospolitej w Lisznej znajdował się ośrodek sanatoryjny, istniały dwa sanatoria, w tym jedno fundacji Michaliny Mościckiej, pierwszej damy Polski, małżonki Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego^[12] (umożliwiało kąpiele wodne, wykorzystywano mikroklimat gór)^[13]. We wsi istniał Ośrodek Zdrowia im. Prezydentowej Mościckiej^[14][15]. Sanatorium zostało zniszczone przez Niemców w 1941^[16].

Po 17 września 1939 wieś znalazła się w części powiatu okupowanego przez Sowietów. Była odgrodzona od Sanoka – Linią Mołotowa. W lutym 1940 roku polscy mieszkańcy tej wsi zostali deportowani przez Rosjan w okolice Ostroga na Wołyniu do wsi Lachów. Lachów był do 17 września 1939 polską wsią, której mieszkańcy zostali następnie wysiedleni w głąb ZSRR. Latem 1943 w okresie tzw. rzezi wołyńskiej polscy wysiedleńcy z Lisznej zostali w okrutny sposób wymordowani przez UPA. Ci którzy ocaleli uzyskali od władz niemieckich zgodę na powrót do rodzinnej wsi. Pamiątką po tych wydarzeniach jest pomnik znajdujący się na cmentarzu przy kościele w Lisznej, upamiętniający polskie ofiary rzezi wołyńskiej z Lisznej^[17].

Latem 1994 w Lisznej przeprowadzano ekshumację rozstrzelanych tu członków Ukraińskiej Powstańczej Armii, którzy zginęli po spaleniu Ochowiec w 1946. Ich szczątki przewieziono następnie na cmentarz w Pikulicach^[18][19].

W Lisznej ustanowiono kilka kapliczek przydrożnych: jedna z nich, położona przy szkole podstawowej wraz z tablicą upamiętniającą ofiary reżimów totalitarnych w Lisznej 1939-1989, druga pochodzi z 1901 roku ufundowana przez Marię i Wojciecha Wojnarowskich, trzecia pochodząca z XIX wieku pierwotnie umiejscowiona pomiędzy dwoma drzewami, czwarta z XIX wieku pierwotnie powstała na posesji Franciszka Rycyka^[20].

Od 2000 społecznie działa zespół folklorystyczny „Lisznianie”.

• Liszna

• Lisznia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 326 .