Larry McMurtry
Imię i nazwisko |
Larry Jeff McMurtry |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
3 czerwca 1936 |
Data i miejsce śmierci |
25 marca 2021 |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka |
Larry Jeff McMurtry (ur. 3 czerwca 1936 w Wichita Falls[1][2] w Teksasie, zm. 25 marca 2021 w Archer City[3]) – amerykański powieściopisarz, eseista, księgarz, scenarzysta. Akcja utworów jego autorstwa rozgrywa się zwykle na dawnym Dzikim Zachodzie albo w dzisiejszym Teksasie. Napisał kilkadziesiąt powieści i kilkanaście książek non-fiction.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Dorastał na ranczu w okolicach Archer City (Teksas). W 1958 ukończył North Texas State University, a w 1960 – Rice University w Houston, gdzie później wykładał literaturę angielską, zanim całkowicie poświęcił się pisarstwu. W 1962 zdobył nagrodę Teksaskiego Instytutu Literackiego Jesse M. Jonesa, a w 1964 został stypendystą fundacji Guggenheima. Kształcił się także na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii, gdzie zawiązała się jego bliska przyjaźń Kenem Keseyem (w 2011 ożenił się z wdową po nim).
Największą popularność przyniosła mu westernowa epopeja Na południe od Brazos (Lonesome Dove) – drugi w historii western uhonorowany Nagrodą Pulitzera. Powieść stała się podstawą wybitnego miniserialu w reż. Simona Wincera (wystąpili w nim m.in. Robert Duvall, Tommy Lee Jones, Robert Urich, Diane Lane, Anjelica Huston, Frederic Forrest i Chris Cooper, a muzykę skomponował Basil Poledouris)[4].
McMurtry prowadził wielki antykwariat Booked Up w Archer City, jednak w 2012 z powodu konkurencji w Internecie wyprzedał większość książek[5]. Jest współautorem scenariuszy m.in. filmów Ostatni seans filmowy (na podstawie własnej powieści) i Tajemnica Brokeback Mountain (na podstawie opowiadania E. Annie Proulx). Za ten drugi otrzymał Złoty Glob i Oscara. Ponadto zekranizowano powieści: Leaving Cheyenne (film Lovin' Molly), Horseman, Pass By (film Hud, syn farmera), Czułe słówka (zdobył 5 Oscarów), Dziewczęta z prerii, i Na południe od Brazos (miniserial, zdobył 2 Złote Globy i 7 nagród Emmy) wraz z kontynuacjami: Streets of Laredo, Dead Man’s Walk i Comanche Moon[6].
Powieści[7]
[edytuj | edytuj kod]- 1966 – Ostatni seans filmowy (The Last Picture Show) – wyd. pol. 1995, 2006 i 2019
- 1975 – Czułe słówka (Terms of Endearment) – wyd. pol. 1993, 2004 i 2015
- 1985 – Na południe od Brazos (Lonesome Dove) – wyd. pol.: tłum. M. Kłobukowski, T. 1-2, Warszawa: PIW, 1991; Czerwonak : Vesper, 2017
- 1987 – Teksasówek (Texasville) – wyd. pol. 1996
- 1988 – Wszystko dla Billy’ego (Anything For Billy) – wyd. pol. 1993
- 1989 – ...a życie płynie... (Some Can Whistle) – wyd. pol. 1994
- 1990 – Dziewczęta z prerii (Buffalo Girls) – wyd. pol. 1995
- 1992 – Gwiazda wieczorna (The Evening Star) – 1997
- inne
Scenariusze
[edytuj | edytuj kod]- Ostatni seans filmowy
- Tajemnica Brokeback Mountain
Ekranizacje
[edytuj | edytuj kod]- 1963: Hud, syn farmera, na podst. Horseman, Pass By
- 1971: Ostatni seans filmowy
- 1974: Lovin' Molly, na podst. Leaving Cheyenne
- 1983: Czułe słówka
- 1985: Na południe od Brazos[8]
- 1990: Texasville
- 1992: Złudne szczęście
- 1995: Dziewczęta z prerii
- 1996: Czułe słówka: ciąg dalszy
- 2005: Tajemnica Brokeback Mountain
- 2020: Joe Bell
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Strona pisarza w serwisie Onet.pl. [dostęp 2014-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-24)].
- ↑ Larry McMurtry Biography – life, family, children, name, story, school, mother, young, son – Newsmakers Cumulation [online], notablebiographies.com [dostęp 2021-03-26] .
- ↑ Dwight Garner , Larry McMurtry, Novelist of the American West, Dies at 84, „The New York Times”, 26 marca 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Na południe od Brazos / Lonesome Dove. [dostęp 2021-03-26].
- ↑ John Williams , Wanted, Dead or Alive: Used Books, „The New York Times”, 12 sierpnia 2012, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ „Na południe od Brazos” („Lonesome Dove”) – powieść i miniserial: Larry McMurtry [online], "Na południe od Brazos” („Lonesome Dove”) – powieść i miniserial [dostęp 2017-10-26] .
- ↑ NUKAT | Prosto do informacji – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2017-10-26] . wydane w Polsce
- ↑ Ekranizacja nagrodzonej Pulitzerem powieści Larry'ego McMurtry'ego
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Larry McMurtry w bazie IMDb (ang.)
- Larry McMurtry w bazie Filmweb
- ISNI: 0000000081152700
- VIAF: 36935272
- LCCN: n79027185
- GND: 118992171
- LIBRIS: khwz09b31j3gvf1
- BnF: 12039208j
- SUDOC: 028585895
- SBN: CFIV018322
- NKC: mzk2003182685
- BNE: XX900003
- NTA: 069704619
- BIBSYS: 90150197
- CiNii: DA02696700
- Open Library: OL22012A
- PLWABN: 9810627899305606
- NUKAT: n97009515
- J9U: 987007515077305171
- PTBNP: 61838
- LNB: 000232351
- NSK: 000002879
- BLBNB: 000292592
- Amerykańscy prozaicy XX wieku
- Amerykańscy prozaicy XXI wieku
- Amerykańscy scenarzyści XX wieku
- Amerykańscy scenarzyści XXI wieku
- Eseiści anglojęzyczni
- Eseiści XX wieku
- Eseiści XXI wieku
- Historycy wojskowości
- Laureaci PEN/Faulkner Award
- Laureaci Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany
- Pracownicy książki
- Prozaicy anglojęzyczni
- Urodzeni w 1936
- Zmarli w 2021