Kuskusiec niedźwiedzi

Kuskusiec niedźwiedzi
	Ailurops ursinus
	(Temminck, 1824)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	workolotokształtne
Rodzina	pałankowate
Podrodzina	kuskuśce
Rodzaj	kuskusiec
Gatunek	kuskusiec niedźwiedzi
Synonimy
	Phalangista ursina Temminck, 1824; Phalanger ursinus togianus Tate, 1945; Phalanger ursinus intermedius Hooijer, 1952; Phalanger ursinus flavissimus Feiler, 1977;
	Phalangista ursina Temminck, 1824; Phalanger ursinus togianus Tate, 1945; Phalanger ursinus intermedius Hooijer, 1952; Phalanger ursinus flavissimus Feiler, 1977;
Podgatunki
	A. u. ursinus (Temminck, 1824); A. u. flavissimus (Feiler, 1977); A. u. togianus (Tate, 1945);
	A. u. ursinus (Temminck, 1824); A. u. flavissimus (Feiler, 1977); A. u. togianus (Tate, 1945);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kuskusiec niedźwiedzi^[6] (Ailurops ursinus) – gatunek ssaka z podrodziny kuskuśców (Ailuropinae) w obrębie rodziny pałankowatych (Phalangeridae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1824 roku francuski zoolog Coenraad Jacob Temminck nadając mu nazwę Phalangista ursina^[1]. Miejsce typowe to według oryginalnego opisu to „północna część wyspy Celebes” (fr. septentrionales de l'île Célèbes)^[1], tj. Manado, Minahasa, Celebes Północny, Celebes, Indonezja^[7]^[8]^[9]. Okazy typowe to: okaz „a” z Katalogu Jentinka, dorosły samiec; okaz „b” z katalogu Jentinka, młody dorosły; okaz „c” z katalogu Jentinka, młodociany odobnik; sygnatura BM 44.3.2.2, młoda dorosła samica (z czaszką, sygnatura BM 44.4.10.3) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; wszystkie okazy to oprawione skóry z wydobytymi i oczyszczonymi czaszkami, zebrane przez niemieckich przyrodników Salomona Müllera i Heinricha Christiana Macklota na Celebes^[10].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[8]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek	Oryginalna nazwa	Autor i rok opisu	Miejsce typowe	Holotyp
A. u. flavissimus	Phalanger ursinus flavissimus	Feiler, 1977	Peleng, Wyspy Banggai, Indonezja^[4].	Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygn. SMT 11479, Museum für Tierkunde Dresden)^[4].
A. u. togianus	Phalanger ursinus togianus	Tate, 1945	Malenge, Wyspy Togian, Celebes, Indonezja^[11].	Skóra i czaszka na wpół dorosłego samca (sygn. AMNH 153377, Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej)^[11].

Etymologia

Ailurops: gr. αιλουρος ailouros „kot”; ωψ ōps, ωπος ōpos „twarz, oblicze”^[12].
ursinus: łac. ursinus „jak niedźwiedź”, od ursus „niedźwiedź”^[13].
flavissimus: łac. flavissimus „bardzo żółty”, forma wyższa od flavus „żółty, złoto-żółty”^[14].
togianus: Wyspy Togian, środkowe Celebes^[2].

Zasięg występowania

Kuskusiec niedźwiedzi występuje w zależności od podgatunku^[15]^[16]:

A. u. ursinus – niziny Celebes i przyległych wysp Lembeh, Muna i Buton.
A. u. flavissimus – Peleng i prawdopodobnie sąsiednie Wyspy Banggai, u zachodniego Celebes.
A. u. togianus – Wyspy Togian, u środkowego Celebes.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 47–57 cm, długość ogona 52–58 cm; masa ciała 5–8 kg^[15]^[16].

Status

Zwierzę słabo poznane, zagrożone wyginięciem. W niewoli znajduje się (rok 2018) jedynie 13 przedstawicieli tego gatunku w czterech ogrodach zoologicznych (m.in. we Wrocławiu).

We wrocławskim ZOO w marcu 2018 roku udało się doprowadzić do pierwszych w świecie narodzin w niewoli kuskuśca niedźwiedziego^[17]^[18]^[19]. Rok później urodził się kolejny młody, o czym – z fotografią młodego – 7 marca 2019 roku poinformował prezes wrocławskiego ZOO. Kolejny przyszedł na świat w tym samym ZOO w lipcu 2020^[20].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Temminck: Monographie de mammalogie. T. 1. Paris: 1824, s. 10. (fr.).
↑ ^a ^b ^c G.H.H. Tate. The marsupial genus Phalanger. „American Museum Novitates”. 1283, s. 4, 1945. (ang.).
↑ D.A. Hooijer. Some remarks on the subspecies of Phalanger ursinus (Temminck) and of Lenomys meyeri (Jentink) from Celebes. „Zoologische Mededelingen”. 31 (21), s. 241, 1952. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d A. Feiler. Über die intraspezifische Variation des Phalanger ursinus (Mammalia, Marsupialia). „Zoologische Abhandlungen – Staatliches Museum für Tierkunde in Dresden”. 34, s. 193, 1977. (niem.).
↑ ^a ^b L.L. Salas L.L. i inni, Ailurops ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-09] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Ailurops ursinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-08-02].
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Ailurops ursinus (Temminck, 1824). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).
↑ G.H.H. Tate. Notes on the types of certain early described species of monotremes, marsupials, Muridae and bats from the Indo-Australian region. „American Museum novitates”. 1061, s. 4, 1940. (ang.).
↑ ^a ^b M.A. Lawrence. Catalog of Recent mammal types in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 217, s. 16, 1993. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 86, 1904. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 247, OCLC 637083062 (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ ^a ^b K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 485. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 54. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Bartosz Moch: Sensacyjne narodziny we wrocławskim zoo. ARAW SA, Gmina Wrocław, 2018-05-17. [dostęp 2018-05-18]. (pol.).
↑ nat: Sensacja we wrocławskim ZOO. Urodził się rzadko spotykany ssak. „To sukces na skalę światową”. TOK FM, 2018-05-18. [dostęp 2018-05-18]. (pol.).
↑ (m): Sensacja we wrocławskim zoo. Urodził się tam kuskus niedźwiedzi!. RMF24, 2018-05-18. [dostęp 2018-05-18].
↑ Bartosz Moch: We wrocławskim Zoo urodził się kuskus niedźwiedzi. wroc.pl, 2021-02-19. [dostęp 2021-02-20]. (pol.).

[Temminck-1] C.J. Temminck: Monographie de mammalogie. T. 1. Paris: 1824, s. 10. (fr.).

[Tate-2] G.H.H. Tate. The marsupial genus Phalanger. „American Museum Novitates”. 1283, s. 4, 1945. (ang.).

[hoo-3] D.A. Hooijer. Some remarks on the subspecies of Phalanger ursinus (Temminck) and of Lenomys meyeri (Jentink) from Celebes. „Zoologische Mededelingen”. 31 (21), s. 241, 1952. (ang.).

[Feiler-4] A. Feiler. Über die intraspezifische Variation des Phalanger ursinus (Mammalia, Marsupialia). „Zoologische Abhandlungen – Staatliches Museum für Tierkunde in Dresden”. 34, s. 193, 1977. (niem.).

[iucn-5] L.L. Salas L.L. i inni, Ailurops ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-09] (ang.).

[Cichocki&inni-6] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Ailurops ursinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-08-02].

[icmw-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-9] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Ailurops ursinus (Temminck, 1824). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).

[tate-10] G.H.H. Tate. Notes on the types of certain early described species of monotremes, marsupials, Muridae and bats from the Indo-Australian region. „American Museum novitates”. 1061, s. 4, 1940. (ang.).

[law-11] M.A. Lawrence. Catalog of Recent mammal types in the American Museum of Natural History. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 217, s. 16, 1993. (ang.).

[Palmer-12] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 86, 1904. (ang.).

[Jaeger-13] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 247, OCLC 637083062 (ang.).

[Jobling-14] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Helgen&Jackson-15] K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 485. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-16] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 54. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[wr18-17] Bartosz Moch: Sensacyjne narodziny we wrocławskim zoo. ARAW SA, Gmina Wrocław, 2018-05-17. [dostęp 2018-05-18]. (pol.).

[tok-18] t: Sensacja we wrocławskim ZOO. Urodził się rzadko spotykany ssak. „To sukces na skalę światową”. TOK FM, 2018-05-18. [dostęp 2018-05-18]. (pol.).

[rmf-19] (m): Sensacja we wrocławskim zoo. Urodził się tam kuskus niedźwiedzi!. RMF24, 2018-05-18. [dostęp 2018-05-18].

[wr20-20] Bartosz Moch: We wrocławskim Zoo urodził się kuskus niedźwiedzi. wroc.pl, 2021-02-19. [dostęp 2021-02-20]. (pol.).

[1]