Krzysztof Dzikowski

Zobacz też: inne znaczenia.

Krzysztof Dzikowski

Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1938 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Krzysztof Wojciech Dzikowski, pseud. Krzysztof Borys^[1] (ur. 25 stycznia 1938 w Warszawie) – polski autor tekstów piosenek, literat, scenarzysta filmowy, poeta, satyryk, dramaturg, autor programów kabaretowych i musicali.

Współpracował z kompozytorami, takimi jak Ryszard Poznakowski, Seweryn Krajewski czy Wojciech Młynarski. Utwory muzyczne z jego tekstem śpiewali m.in. Katarzyna Sobczyk, Stan Borys, Irena Jarocka, Niebiesko-Czarni, Maryla Rodowicz, Alibabki, Ewa Bem, Tadeusz Chyła, Anna German, Katarzyna Groniec, Jerzy Grunwald, Krystyna Janda, Anna Maria Jopek, Stenia Kozłowska, Jacek Lech, Czesław Niemen, Jerzy Połomski, Ludwik Sempoliński i Beata Wyrąbkiewicz.

Pomysłodawca i juror cyklicznego konkursu Studencka Piosenka Miesiąca. W latach 2002–2006 przewodniczący Stowarzyszenia Autorów – Twórców Utworów Medialnych „STOTUM"^[2]. Członek Stowarzyszenia Autorów ZAIKS, Związku Polskich Autorów i Kompozytorów ZAKR, Forum Związków Zawodowych FZZ, Związku Zawodowego Twórców Kultury oraz Związku Literatów Polskich.

Urodził się i dorastał w Warszawie^[3], ale w czasie wojny tymczasowo mieszkał w Rudnie k. Lublina i w Białogonie k. Kielc^[4]. Jest jedynakiem^[5], synem Eugenii z d. Lipko herbu Nałęcz i Jerzego Dzikowskiego^[3]. Jego matka była Tatarką przesiedloną z Krymu^[3]. Jego ojciec był inżynierem elektrykiem i pełnił stanowisko kierownika Działu Studiów w Biurze Projektów Elektryfikacji Kolei^[3].

Ukończył naukę w żeńskiej Szkole Podstawowej im. Heleny Rzeszotarskiej oraz Liceum im. Króla Władysława IV w Warszawie^[6]. Studiował na Wydziale Mechaniczno-Konstrukcyjnym Politechniki Warszawskiej, następnie przeniósł się na Wydział Samochodów i Ciągników tejże uczelni, z której po czterech semestrach został usunięty ze względu na jawne solidaryzowanie się z ofiarami rewolucji węgierskiej m.in. poprzez napisanie wiersza o dramatycznym przebiegu wydarzenia – wiersz „Węgierskim Bohaterom”, który cieszył się popularnością wśród studentów^[7]. Potem zmieniał kilkakrotnie kierunki studiów^[5], ostatecznie ukończył filologię polską w dwuletnim Studium Nauczycielskim w Warszawie^[8] oraz – w latach 70. – scenopisarstwo na Wydziale Reżyserii PWSFTviT w Łodzi^[9]. Uzyskał także dyplom Warszawskiej Szkoły Fotograficznej i ukończył studia podyplomowe w Warszawskiej Wyższej Szkole Humanistycznej.

Na początku lat 60. zaczął startować w konkursach literackich, m.in. zdobył pierwszą nagrodę w konkursie Gaudeamus Warszawski w 1962, do którego zgłosił się z cyklem opowiadań pt. „Ulice i…”^[10], a za wiersze „Ślepcy”, „Pożegnanie z miastem” i „Moja wędrówka” zdobył drugą nagrodę w Turnieju Trzech Wierszy^[11]. Podczas nauki w Studium Nauczycielskim założył teatr studencki „Stawki 5”^[8], z którym wystawił autorski spektakl Tragedia Wydrwigroszów, w którym również zagrał^[11]. Jednocześnie przez dwa lata pracował jako nauczyciel w Szkole przy ul. Otwockiej 3 w Warszawie^[8]. Także podczas studiów został aktorem Teatru Dramatycznego Politechniki Warszawskiej, w którym zagrał niewielką rolę w przedstawieniu Wesele Pani Du Barry^[12]. Związał się także z kabaretem działającym przy klubie studenckim Stodoła, w którym zadebiutował parodią sztuki Ręce Eurydyki Steve’a Harrisa, a następnie wystąpił też m.in. jako Achilles w parodii Achillesa i panien^[12]. W latach 1961–1963 współpracował ze Stodołą jako kierownik literacki oraz autor scenariuszy programów (np. Prowokacja i Świniobicie w Dzwonach) i spektakli (Wszystko może się zdarzyć i W tym szaleństwie jest metoda)^[12]. Współpracował także w kabarecie Uniwersytetu Warszawskiego „Jamnik”.

W latach 60. zaczął także karierę jako autor tekstów piosenek; w radiu zadebiutował piosenką „Nie rzucajcie kelnerki”, którą zaśpiewał Bogdan Czyżewski^[13]. W tym czasie współpracował jako specjalista do nagrań piosenki młodzieżowej w Programie III Polskiego Radia, na którego antenie przygotowywał także audycje Dziewiątka i Podwieczorek przy mikrofonie^[14]. Prowadził także własny program Piosenka faktu w Programie I PR^[14]. W 1963 był inspicjentem podczas 1. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu^[14]. Związał się z kabaretem działającym przy klubie studenckim Hybrydy, dla którego w latach 1963–1965 wraz z Wojciechem Młynarskim napisał scenariusze programów: Radosna gęba stabilizacji i Ludzie to kupią^[15]. Również w 1963 nawiązał współpracę z bigbitowym zespołem Czerwono-Czarni, w którym tworzył teksty do melodii Zbigniewa Bizonia i Ryszarda Poznakowskiego^[16]. W 1965 współtworzony przez niego utwór „Nie wiem, czy to warto” w wykonaniu Katarzyna Sobczyk otrzymał pierwszą nagrodę w kategorii „Piosenka rozrywkowa” na 3. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu^[17]. Po sukcesie innej piosenki współtworzonej dla Sobczyk – „Mały Książę” – planował napisać musical pod tym samym tytułem, jednak ostatecznie nie doszło do realizacji projektu^[18]. Zamiast tego w październiku 1965 w Praskim Teatrze Ludowym w Warszawie premierę miał musical bigbitowy Niedopasowani, czyli Goliath – Wielorybh…, do którego współtworzył piosenki wraz z Wojciechem Młynarskim^[19].

Nawiązał współpracę z Jerzym Kosselą z zespołu Czerwone Gitary^[20], dla którego wspólnie z innym członkiem grupy, kompozytorem Sewerynem Krajewskim, stworzył dlań wiele piosenek, m.in. przeboje „Dzień jeden w roku”, „Anna Maria”, „Dozwolone do lat osiemnastu”, „Słowo jedyne – ty” i „Ciągle pada”^[21]. Przez pewien czas współtworzył teksty dla Czerwonych Gitar z Kazimierzem Winklerem^[22]. Jako działacz Rady Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich napisał wraz z Krajewskim nieoficjalny hymn Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej^[23], a także zaczął organizować wymyślony przez siebie cykliczny konkurs Studencka Piosenka Miesiąca, którego był także jurorem^[24]. W lipcu 1969 w Teatrze Polskim w Poznaniu premierę miał musical Gwałtu, co się dzieje wg Gwałtu, co się dzieje! Aleksandra Fredry, do którego wraz z Krajewskim napisał libretto^[9]. W 1971 premierę miał film Jana Batorego Dancing w kwaterze Hitlera, przy którym trzy lata wcześniej pracował jako autor tekstów piosenek ze ścieżki dźwiękowej. W pracy nad tekstem piosenki nigdy nie skupiał się na nim samym, interesował się też tym, jak będzie brzmiała piosenka jako całość – z muzyką, rytmem, wykonaniem i interpretacją^[25].

Na początku stanu wojennego do Zespołu Filmowego „X” trafiły dwa scenariusze filmowe, które napisał w czasie studiów na PWSTiF w Łodzi. W 1981 za film Krzycz głośniej otrzymał nagrodę za scenariusz w konkursie Młodzi i Film w Koszalinie^[9]. W latach 80. pisał wyłącznie dla siebie. W tym czasie wyjechał na ponad dwa lata za granicę, gdzie dorabiał m.in. jako realizator światła podczas koncertów^[26]. Po powrocie do Polski założył wielobranżową firmę, w której zajmował się sprzedażą jachtów, motorówek i silników zaburtowych oraz wydawaniem albumów muzycznych^[27]. Zajmował się przekładami piosenek z języka francuskiego, głównie tekstów Georges'a Moustakiego^[28].

W 1998 nakładem wytwórni Marmit wydał trzy albumy kompilacyjne z serii pt. Dzikowski The Best, na których znalazły się przeboje różnych wykonawców z tekstami autorstwa Dzikowskiego^[29][30]. W maju 1999 z Sewerynem Krajewskim wydał limitowaną wersję singla z piosenką „Bądź wśród nas”; egzemplarz z numerem „1” wręczyli Janowi Pawłowi II podczas wizyty papieża w Polsce^[31]. W 2002 wydał książkę Józup, którą współtworzył z Urszulą Dutkiewicz. W 2013 premierę miała piosenka „Syberiada” ze słowami Dzikowskiego, nagrana przez Annę Wyszkoni i Piotra Cugowskiego na potrzeby promocji filmu Janusza Zaorskiego Syberiada polska^[32].

W 2014 powstała Fundacja im. Krzysztofa Dzikowskiego, wspierająca i promująca dorobek młodych wykonawców, którzy dopiero zaczynają karierę muzyczną^[33].

18 maja 2016 nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukazała się książka autobiograficzna Tekściarz, opracowana przez Rafała Podrazę, opowiadająca o życiu i twórczości Dzikowskiego^[34]. W 2018 wydał antologię swojej twórczości – Fruwam po ziemi.

• „Anna Maria” – wyk. Czerwone Gitary
• „Ballada o Lili Put”
• „Bądź poważny chociaż raz”
• „Bądź wśród nas” – wyk. Seweryn Krajewski
• „Byczek Fernando” – wyk. Czerwone Gitary
• „Był taki ktoś” – wyk. Katarzyna Sobczyk
• „Była to głupia miłość”
• „Chcę być kochaną” – wyk. Anna German
• „Chcę mieć syna” – wyk. Maryla Rodowicz
• „Ciągle pada” – wyk. Czerwone Gitary
• „Czekam na twój przyjazd” – wyk. Czerwone Gitary
• „Cztery maki” – wyk. Katarzyna Sobczyk
• „Czy krasnoludki są na świecie”
• „Dozwolone do lat osiemnastu” – wyk. Czerwone Gitary
• „Dzień jeden w roku” – wyk. Czerwone Gitary
• „Dzień, najwyżej dwa”
• „Dziewczyna z lustra” – wyk. Karin Stanek
• „Gondolierzy znad Wisły” – wyk. Irena Jarocka
• „Jak wędrowne ptaki” – wyk. Czerwone Gitary
• „Jestem malarzem nieszczęśliwym”
• „Mały książę” – wyk. Katarzyna Sobczyk
• „Mam kogoś w Zakopanem” – wyk. Karin Stanek
• „Mija rok” – wyk. oryg. Czerwone Gitary
• „Minuta ciszy” – wyk. Karin Stanek
• „Moja droga wiodła mnie do ciebie” – wyk. Czerwone Gitary
• „Nie płacz, szkoda oczu” – wyk. Anna German
• „Nie rzucajcie kelnerki” – wyk. Bogdan Czyżewski
• „Nie wiem, czy to warto” – oryg. wyk. Katarzyna Sobczyk
• „Niebo z moich stron”
• „Pechowy chłopiec”
• „Pochód świętych”
• „Pojedynki”
• „Przyjdź w taką noc” – wyk. Helena Majdaniec
• „Słowo jedyne – Ty” – wyk. oryg. Czerwone Gitary
• „Spotkanie starych żółwi” – wyk. Seweryn Krajewski
• „Syberiada” – wyk. Anna Wyszkoni i Piotr Cugowski
• „Szary kolor twoich oczu”
• „Śpiewam pod gołym niebem” – wyk. Irena Jarocka
• „Tak bardzo się starałem” – wyk. Czerwone Gitary
• „Ten los, zły los” – wyk. Czesław Niemen
• „Trochę dobrze, trochę źle”
• „Trzecia miłość – żagle”
• „Trzysta tysięcy gitar” – wyk. Karin Stanek
• „W moich myślach, Consuelo” – wyk. Czerwone Gitary
• „Wiatr od Klimczoka”
• „Wschód słońca w stadninie koni” – wyk. Czerwone Gitary
• „Zapach jesieni” – wyk. Wędrowne Gitary
• „Zapomniani… zapomnianym” – wyk. Danuta Błażejczyk
• „Znalazłam Go, Znalazłem Ją”
• „Zwykły żart”

Prawa do piosenki Ciągle pada wykupił Polkomtel i wykorzystał w reklamie taryfy telefonii komórkowej jako Ciągle gadam.

• 2018 – medal i nagroda stulecia Stowarzyszenia Autorów ZAIKS
• 2016 – odsłonięcie honorowej gwiazdy w Alei Gwiazd Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu^[35]
• 2012 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[36]
• 2013 – „Ikona Opola” – Nagroda Honorowa Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej S.A.
• 2013 – Złoty Krzyż Zasługi przyznawany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości
• 1981 – I nagroda w konkursie Młodzi i Film w Koszalinie za scenariusz filmu Krzycz głośniej
• 1965 – I nagroda na KFPP w Opolu za piosenkę Nie wiem, czy to warto
• 1963 – wyróżnienie na KFPP w Opolu za piosenkę Liliput
• 1962 – I nagroda w konkursie Uniwersytetu Warszawskiego Gaudeamus Warszawski za prozę
• 1961 – II nagroda w Ogólnopolskim Turnieju Trzech Wierszy

Jego drugą żoną była Krystyna Grochowska, wokalistka zespołu Alibabki, z którą doczekał się narodzin dwóch synów: Błażeja i Bartosza^[37], który zmarł w grudniu 2014^[38]. Kolejną żoną Dzikowskiego została Lidia, z wykształcenia filolog romanista^[39]. Ma czterech wnuków^[18].

Przeszedł operację wszczepienia stymulatora serca^[40].

• KrzysztofK. Dzikowski KrzysztofK., Tekściarz, RafałR. Podraza (oprac.), Państwowy Instytut Wydawniczy, 2016, ISBN 978-83-64822-53-7 .