Komitet Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk

Komitet Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk – jednostka organizacyjna Polskiej Akademii Nauk. Działalnością Komitetu kieruje 6-osobowe prezydium. Działalność Komitetu obejmuje etnologię i antropologię kulturową, antropologię społeczną oraz folklorystykę, etnomuzykologię, etnoreligioznawstwo, etnomuzealnictwo, studia nad sztuką ludową i sztuką nieprofesjonalną^[1], etnochoreologię, etnomedycynę i etnobotanikę^[2]. Komitet został powołany w 1975 roku z inicjatywy prof. dra Józefa Burszty^[3].

Powołanie Komitetu poprzedzone zostało powstaniem Sekcji Etnograficznej utworzonej w ramach Komitetu Nauk Socjologicznych PAN w maju 1972 roku. Przewodniczącym Sekcji został prof. dr Józef Burszta, jego zastępczyniami prof. dr hab. Maria Frankowska i prof. dr hab. Anna Kutrzeba-Pojnarowa, sekretarze, dr hab. Zbigniew Jasiewicz^[4].

Oficjalnie komitet został powołany 27 marca 1975 roku pod nazwą Komitet Nauk Etnograficznych, a pierwsze posiedzenie odbyło się 19 kwietnia 10975 roku w Warszawie. Przewodniczącym został prof. dr Józef Burszta, zastępczyniami prof. dr hab. Bronisława Kopczyńska-Jaworska i prof. dr hab. Zofia Sokolewicz, sekretarzem prof. dr hab. Zbigniew Jasiewicz^[5]. Pierwszymi zadaniami Komitetu były: ekspertyzy dotyczące sytuacji kadrowej w środowisku polskich etnologów i kierunków prowadzonych badań; prace dokumentacyjne i bibliograficzne (we współpracy z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym); opieka nad programami studiów etnologicznych^[6].

Liczba wybieranych i powoływanych członków Komitetu jest, w całym okresie jego działalności, stała i wynosi ok. 30 osób. Zwiększała się natomiast, w związku ze wzrastająca grupą profesorów i doktorów habilitowanych, liczba elektorów biorących udział w wyborach do Komitetu^[5].

Struktura Komitetu składała się z komisji i zespołów, zmieniających się wraz ze zmianami problematyki badawczej nauk etnologicznych. W pierwszym okresie działalności Komitetu w latach 70. XX wieku były to Komisja Badań Współczesności, Komisja do Badania Kultury Ludowej w Karpatach, Komisja Etnologii Religioznawczej i Komisja Amerykanistyczna, Zespół do Badania Rybołówstwa Tradycyjnego i Zespół Naukowej Dokumentacji Etnograficznej, Zespół Naukowej Dokumentacji Etnograficznej w Łodzi^[5].

Integracja przedstawicieli nauk etnologicznych w trzech ważnych obszarach: personalnym, instytucjonalnym i interdyscyplinarnym. Wyrazem integracji jest m.in. przekształcenie czasopisma „Lud” w 1992 roku^[7] w organ wspólny Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu^[8].

Współtworzenie warunków rozwoju nauk etnologicznych poprzez inicjowanie dyskusji dotyczących wszystkich aspektów działalności naukowej: poznawczego (zdobywanie kompetencji metodologicznych, doskonalenie metod pracy terenowej i analitycznej, opracowanie zasad dokumentacji i informacji, wskazywanie na nowe pola badawcze), dydaktycznego (modernizowanie programów nauczania uniwersyteckiego) i upowszechniania wiedzy (dbałość o wydawnictwa, podejmowanie problematyki muzealnictwa etnograficznego)^[8].

Reprezentowanie nauk etnologicznych wobec nauki polskiej i światowej. Zadanie to Komitet realizował m.in. będąc zbiorowym członkiem International Union of Anthropological and Ethnological Sciences oraz wspomaganie członków w uczestnictwie konferencji krajowych i zagranicznych^[9].

Włączenie nauk etnologicznych do rozwiązywania ważnych problemów współczesnego życia (transformacja społeczna, migracja i adaptacja migrantów, rola dziedzictwa kulturowego, współczesne przejawy etniczności itp.) poprzez organizowane zespołów badawczych oraz wykonywanych przez nie memoriałów i ekspertyz^[8].

• seria monograficzna "Prace Komitetu Nauk Etnologicznych PAN" (19 tomów)^[10]
• czasopismo "Lud" – głównym wydawcą czasopisma od 1895 roku jest Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Komitet jest współwydawcą od 1992 roku^[7][11]

• Kamila Baraniecka-Olszewska
• Janusz Barański
• Zbigniew Benedyktowicz
• Anna Weronika Brzezińska
• Michał Buchowski
• Tarzycjusz Buliński
• Agnieszka Chwieduk
• Wojciech Dohnal
• Anna Engelking
• Róża Godula-Węcławowicz
• Janina Hajduk-Nijakowska
• Agnieszka Halemba
• Zbigniew Jasiewicz – honorowy przewodniczący Komitetu
• Katarzyna Maria Kaniowska
• Grażyna Ewa Karpińska
• Eugeniusz Kłosek
• Katarzyna Emilia Kość-Ryżko
• Maciej Kurcz
• Anna Malewska-Szałygin
• Lech Mróz
• Anna Nadolska-Styczyńska
• Anna Niedźwiedź
• Wojciech Olszewski
• Aleksander Posern-Zieliński – członek rzeczywisty PAN Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych
• Jacek Jan Pawlik
• Danuta Maria Penkala-Gawęcka
• Halina Rusek
• Teresa Smolińska
• Łukasz Smyrski
• Jerzy Sławomir Wasilewski
• Maciej Ząbek
• Hanna Magdalena Zowczak

• Jan Adamowski
• Janusz Barański
• Michał Buchowski
• Piotr Dahlig
• Wojciech Dohnal
• Mirosława Drozd-Piasecka
• Róża Godula-Węcławowicz
• Janina Hajduk-Nijakowska
• Grażyna E. Karpińska
• Zygmunt Kłodnicki
• Eugeniusz Kłosek
• Waldemar Kuligowski
• Jolanta Ługowska
• Janusz Mucha
• Anna Nadolska-Styczyńska
• Jan Jacek Pawlik
• Danuta Penkala-Gawęcka
• Adam Pomieciński
• Halina Rusek
• Jacek Schmidt
• Jan Święch
• Jerzy Sławomir Wasilewski
• Anna Wieczorkiewicz

• Kamila Baraniecka-Olszewska
• Zbigniew Benedyktowicz
• Arkadiusz Bentkowski
• Anna Weronika Brzezińska
• Hubert Czachowski
• Grażyna Kubica-Heller
• Katarzyna Emilia Kość-Ryżko

• Komisja do Badania Wschodu
• Komisja Antropologii Miasta
• Komisja Folklorystyczna

• Józef Burszta, Sekcja Etnografii Komitetu Nauk Socjologicznych Polskiej Akademii Nauk, "Lud", 1975, t. 59, s. 290-291.
• Józef Burszta, Etnografia polska w 25-leciu Polskiej Akademii Nauk, "Lud", 1978, t. 62, s. 3-11.
• Józef Burszta, Establishment of the Committe for Ethnological Sciences at the Polish Academy of Sciences, „Ethnologia Polona” 1978, vol. 4, s. 203-205
• Aleksander Posern-Zieliński, Działalność Komitetu nauk Etnologicznych PAN w latach 1987-1990, „Lud”, 1991, t. 74, s. 295-298
• Zbigniew Jasiewicz, Etnologia polska. Między etnografią a antropologią kulturową, „Nauka”, 2006, 2, s. 65-80.
• Zbigniew Jasiewicz, Aleksander Posern-Zieliński, Etnologia w Polskiej Akademii Nauk. Refleksje z okazji 40-lecia powołania Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, „Lud” 2016, t. 100, s. 39-46.