Kazimierz Nowakowski (1898–1977)

Kazimierz Nowakowski
	starszy sierżant
Data i miejsce urodzenia	23 sierpnia 1898 ; Sokołów
Data i miejsce śmierci	1 czerwca 1977 ; Sanok
	Przebieg służby
Lata służby	1915–1939
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	II Korpus Polski w Rosji; Korpus Ochrony Pogranicza
Jednostki	4 Dywizja Strzelców Polskich; 30 Pułk Strzelców Kaniowskich; Batalion KOP „Budsław”
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa (Bitwa pod Kaniowem); wojna polsko-ukraińska; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kazimierz Nowakowski (ur. 23 sierpnia 1898 we Sokołowie, zm. 1 czerwca 1977 w Sanoku) – podoficer Korpusu Ochrony Pogranicza, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Jego rodzicami byli Stanisław i Maria, z domu Olejnicka. Po dwóch latach nauki decyzją władz rosyjskich został usunięty ze szkoły elementarnej ze względu na działalność ojca w Polskiej Partii Socjalistycznej. Edukację tego stopnia dokończył w Kutnie. Aktywnie włączył się w działalność niepodległościową po wybuchu I wojny światowej, w maju 1915 r. przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, a we wrześniu tego roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w Prusach Wschodnich, skąd uciekł w 1917. Następnie dołączył do formowanego II Korpusu Polskiego w Rosji, a w jego ramach służył w 4 Dywizji Strzelców Polskich (13 pułk, 6 kompania). 11 maja 1918 r. brał udział w bitwie pod Kaniowem przeciwko Niemcom. Wówczas odznaczył się bohaterskim czynem bojowym, gdy powstrzymywał tymczasowo wojska wroga zbliżające się do wsi Jemczychy. Mimo tego bitwa została przegrana. Następnie Nowakowski powrócił w rodzinne strony, działał ponownie w POW oraz w zakresie rozbrajania wojsk niemieckich pod koniec I wojny światowej. Tuż po tym, 11 listopada 1918 r. wszedł w szeregi 30 pułku piechoty, który przyjął nazwę 30 pułku Strzelców Kaniowskich i rozpoczął swój udział w wojnie polsko-ukraińskiej 1918–1919. 15 kwietnia 1919 r. awansowano go do stopnia starszego strzelca, a w czerwcu 1919 do kaprala. Później brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, 10 lipca 1920 r. został wzięty do niewoli, z której odzyskał wolność 8 maja 1921 i powrócił do Polski. Otrzymał kolejny awans do stopnia plutonowego.

W 1923 r. rozpoczął naukę w Centralnej Szkole Podoficerów Zawodowych nr 1 w Chełmie, a po jej ukończeniu wnioskował o przeniesienie na Wileńszczyznę. Zgodnie z prośbą otrzymał przydział do 1 batalionu „Budsław” pułku „Wilejka” Korpusu Ochrony Pogranicza z siedzibą w Budsławiu. Pełnił służbę jako dowódca strażnicy w Wardomiczach i wówczas wiele razy był nagradzany i otrzymywał wysokie oceny (w tym awanse do stopnia sierżanta i starszego sierżanta i odznaczenie Brązowego Krzyża Zasługi w 1931). W tym czasie ukończył jednocześnie edukację, szkołę powszechną w Oszmianie oraz 12 sierpnia 1930 r. wziął ślub. Jego żoną została Maria, z domu Jarzec. Do 1939 r. mieli troje dzieci, z których jedno zmarło wcześnie. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. został ranny podczas walk oddziałów KOP z wkraczającymi sowietami. Przebywał w szpitalu w miejscowości Sarny, skąd w styczniu 1940 r. uciekł i dotarł do miejscowości Karwowo, gdzie przebywała żona i dwoje dzieci. Następnie rodzina przeniosła się do Sanoka, skąd pochodziła Maria Nowakowska i gdzie w dzielnicy Dąbrówka małżonkowie przed wojną zakupili dom. W mieście podczas wojny ojciec rodziny pracował w różnym charakterze, a po 1945 został zatrudniony na stanowisku strażnika (oddziałowego) więziennego w więzieniu w Sanoku^[1], a podczas wykonywania obowiązków udzielał pomocy osobom osadzonym i aresztowanym, w tym ofiarom represji stalinowskich. W wyniku donosu został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, przez pół roku więziony i brutalnie przesłuchiwany. Po odzyskaniu wolności aż do emerytury w 1966 r. pracował w charakterze magazyniera w PGR na terenie Posady Leskiej.

Z żoną Marią mieli czworo dzieci: Mariana (ur. 1932, zmarły w wieku dziecięcym), Eleonorę (ur. 1937), Adama (ur. 1939) oraz Zenona (ur. 1941).

Zmarł 1 czerwca 1977^[2]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku.

Odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari V klasy (nr 6761, za bohaterskie czyny bojowe w bitwie pod Kaniowem 25 października 1921)^[3]^[4]
Krzyż Walecznych – dwukrotnie
Brązowy Krzyż Zasługi
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[5]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[5]

Przypisy

↑ Marcin Drozd: Wspomnienia. Sanok: 2014, s. 209, 211.
↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. N 1977 (str. 54).
↑ Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari]. stankiewicze.com. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
↑ Polish Order of the Virtuti Militari Recipients 1792-1992 – N. feefhs.org. [dostęp 2013-08-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Na podstawie fotografii

Bibliografia

Andrzej Romaniak. Sanoccy kawalerowie Virtuti Militari. Bohater spod Kaniowa. Kazimierz Nowakowski (1898-1977). „Tygodnik Sanocki”, s. 10, Nr 34 (1032) z 26 sierpnia 2011.

[1] Marcin Drozd: Wspomnienia. Sanok: 2014, s. 209, 211.

[2] Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. N 1977 (str. 54).

[3] Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari]. stankiewicze.com. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).

[4] Polish Order of the Virtuti Militari Recipients 1792-1992 – N. feefhs.org. [dostęp 2013-08-12]. (ang.).

[:0-5] Na podstawie fotografii

[1]