Jurij Lewitan

Jurij Lewitan

Юрий Борисович Левитан

Data i miejsce urodzenia	2 lipca 1914 Włodzimierz
Data i miejsce śmierci	4 sierpnia 1983 Biessonowka, obwód biełgorodzki
Zawód, zajęcie	spiker radiowy
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jurij Borysowicz Lewitan (ros. Юрий Борисович Левитан, ur. 19 czerwca^?/2 lipca 1914 we Włodzimierzu, zm. 4 sierpnia 1983 we wsi Biessonowka w obwodzie biełgorodzkim) – główny radziecki spiker radiowy II wojny światowej i okresu powojennego. Ogłaszał w Radiu Moskwa wszystkie najważniejsze wydarzenia lat 40., 50. i 60., w tym niemiecki atak na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku, kapitulację Niemiec 9 maja 1945 roku, śmierć Józefa Stalina 5 marca 1953 roku oraz pierwszy lot kosmiczny Jura Gagarina 12 kwietnia 1961 roku^[1]. Jego charakterystyczny głos stał się ikoną rosyjskiej kultury XX wieku.

Urodzony w żydowskiej rodzinie we Włodzimierzu, jako syn krawca i gospodyni domowej, wyjechał do Moskwy na początku lat 30., mając nadzieję, że zostanie aktorem, ale został odrzucony z powodu prowincjonalnego akcentu. Jednak dzięki swojemu charakterystycznemu, głębokiemu głosowi zapewnił sobie pozycję w Radiu Moskwa. W styczniu 1934 roku, po wysłuchaniu audycji Lewitana, Józef Stalin zadzwonił do stacji radiowej i poprosił, aby odtąd Lewitan czytał jego ogłoszenia. W konsekwencji stał się on nie tylko osobistym spikerem Stalina, ale też wiodącą radziecką osobowością radiową^[1].

Po niemieckiej inwazji Lewitan został ewakuowany jesienią 1941 roku do Swierdłowska, kiedy moskiewskie radiostacje zostały przeniesione, aby uniknąć niemieckiego bombardowania. Zamieszkał w utajnionym miejscu ze względu na jego znaczenie jako czołowej osobowości radiowej. W marcu 1943 został potajemnie przetransportowany do Kujbyszewa, gdzie spotkał się radziecki komitet radiowy. Przez wszystkie lata spędzone poza Moskwą jego programy zaczynały się od charakterystycznego dla niego zawołania: „Uwaga, tu mówi Moskwa!” (ros. Внимание, говорит Москва!, trans. Wnimanije, goworit Moskwa!). Podczas wojny Lewitan wygłosił około 2000 komunikatów radiowych; wiele z nich nagrał ponownie w latach 50., kiedy odtwarzał je w studio dla celów archiwalnych^[1].

Po wojnie Lewitan donosił o paradach, ceremoniach i innych wydarzeniach na placu Czerwonym oraz odczytywał oficjalne komunikaty państwowe. W latach 1978–1983 prowadził doroczną minutę ciszy z okazji Dnia Zwycięstwa. W 1980 roku otrzymał tytuł Ludowego Artysty ZSRR. Zmarł na atak serca w 1983 roku i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie^[1].