Jerzy Aleksander Zawisza

Jerzy Aleksander Zawisza

Jerzy Aleksander Zawisza (przed 1934)
pułkownik
Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1895 Wilno
Data i miejsce śmierci	22 lutego 1995 Martín Coronado
Przebieg służby
Lata służby	1916–1949
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	2 Dywizjon Artylerii Konnej 30 Pułk Artylerii Lekkiej Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Armia „Baranowicze” Armia „Lublin”
Stanowiska	dowódca dywizjonu artylerii dowódca pułku artylerii I oficer sztabu inspektora armii szef sztabu armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Aleksander Zawisza (ur. 18 czerwca 1895 w Wilnie, zm. 22 lutego 1995 w Martín Coronado) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, w 1964 mianowany przez władze emigracyjne generałem brygady.

Jerzy Aleksander Zawisza przyszedł na świat w ziemiańskiej rodzinie Kazimierza, budowniczego kolei transsyberyjskiej, i Marii z d. Falewicz^[1]. Po wyborze ojca do Dumy Państwowej III kadencji (1907–1912) przeniósł się wraz z rodziną do Petersburga.

Jerzy Zawisza uczęszczał do Gimnazjum ks. Kiryła Nokołajewicza Teniszewa w Sankt Petersburgu, gdzie uzyskał maturę w 1914. Naukę kontynuował na Wydziale Rolniczym Politechniki Ryskiej^[2]. W trakcie studiów został przyjęty do korporacji akademickiej Arkonia. W 1916 rozpoczął kurs oficerów w Michajłowskiej Akademii Artylerii^[2].

Od 1916 brał udział w walkach na terenie wschodniej Polski i w Rumunii, odznaczony został Orderem św. Anny III i IV klasy za męstwo, w 1917 awansował na porucznika (ros. lejtnant)^[2].

Walczył w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego^[2] (III dywizja gen. Wacława Iwaszkiewicza), następnie czynny w Polskiej Samoobronie Krajowej Litwy i Białorusi, Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) w Wilnie, oddziale rotmistrza Jerzego Dąbrowskiego^[2].

Dowodził 3 baterią w 10 pułku artylerii polowej w Zgierzu, 8 baterią 2 pułku artylerii polowej w 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, później w 2 Dywizji Piechoty Legionów, brał udział w ofensywie 1919^[2]. W maju 1920 walczył w dziesięciodniowej bitwie pod wsią Murowa na linii Berezyny, otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz Krzyż Walecznych^[2]. Uczestniczył w walkach z 1. Armią Konną Siemiona Budionnego i w pościgu za cofającą się Armią Czerwoną oraz w bitwie nad Niemnem.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 216. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a jego oddziałem macierzystym był 2 pułk artylerii polowej Legionów^[3]. Ukończył studia w Wyższej Szkole Wojennej i Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. 1 grudnia 1924 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 88. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[4]. W latach 1925–1926 dowódca dywizjonu w 14 Wielkopolskim pułku artylerii polowej. Z dniem 24 października 1926 roku został przydzielony do składu osobowego generała do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Stanisława Burhardt-Bukackiego na stanowisko III oficera sztabu z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów artylerii^[5]. 26 kwietnia 1928 roku został przeniesiony z Inspektoratu Armii w Wilnie do 19 Dywizji Piechoty w Wilnie na stanowisko szefa sztabu^[6]. 2 grudnia 1930 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 24. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[7]. W styczniu 1931 roku został przeniesiony do 28 pułku artylerii polowej w Zajezierzu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[8]. W październiku 1934 roku objął dowództwo 2 dywizjonu artylerii konnej w Dubnie. W 1937 roku został mianowany dowódcą 30 pułku artylerii lekkiej w Brześciu. 19 marca 1938 roku awansował na pułkownika w korpusie oficerów artylerii. W tym samym roku odbył Kurs Wyższych Oficerów Artylerii w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu i został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych w Warszawie na stanowisko I oficera sztabu inspektora armii, generała dywizji Tadeusza Piskora. Na wypadek wojny z ZSRR był przewidziany na szefa sztabu Armii „Baranowicze”.

4 września 1939 mianowany szefem sztabu Armii „Lublin”. 20 września 1939 dostał się do niemieckiej niewoli. W kwietniu 1945 roku wyzwolony z oflagu VII A Murnau. Następnie służył w 2 Korpusie Polskim (5 Kresowa Dywizja Piechoty gen. Nikodema Sulika i 2 Warszawska Dywizja Pancerna) oraz w Komisji Studiów 2 Korpusu. W latach 1947–1949 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii^[9].

Po demobilizacji w 1949, wyjechał do Argentyny. Czynnie uczestniczył w pracy społecznej, stając się ważnym członkiem argentyńskiej Polonii. Prezes, a następnie prezes honorowy Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Argentynie i Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari w Argentynie, od 1955 prezes Polskiej Macierzy Szkolnej. Pięciokrotnie pełnił funkcję prezesa największej organizacji polonijnej Związku Polaków w Argentynie, organizował m.in. obchody 1000-lecia Chrztu Polski. Generał broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów^[9]. Od 1975 dożywotni, honorowy prezes Związku Polaków w Argentynie. W 1978 w Londynie został wyróżniony przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Polskich Kombatantów Złotą Odznaką Honorową.

Pośmiertnie upamiętniony specjalną uchwałą Senatu RP (12 maja 1995 r.) następującej treści: Senat Rzeczypospolitej Polskiej, pomny zasług generała brygady Jerzego Aleksandra Zawiszy, składa hołd Jego wysiłkom żołnierskim na rzecz wskrzeszenia Polski w 1918 r., obrony niezawisłości w 1920 r. i zachowania niepodległości w 1939 r. Na najwyższy szacunek zasługuje postawa obywatelska i praca społeczna Generała podczas pobytu na emigracji we Włoszech, Wielkiej Brytanii i Argentynie. Senat Rzeczypospolitej stwierdza, że generał Jerzy Aleksander Zawisza dobrze zasłużył się Ojczyźnie.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 348 (19 lutego 1922)^[10]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (15 sierpnia 1981)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1935)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (12 grudnia 1994)
• Krzyż Walecznych (1920)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[11][12]
• Medal Niepodległości (13 września 1933)^[13]
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
• Złota Odznaka Honorowa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[14]
• Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie)
• Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)

• Zawisza Jerzy. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.672 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-08].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.