Jan Habsburg

Jan Habsburg

Jan Baptysta Józef Fabian Sebastian Habsburg

Arcyksiążę Jan Habsburg, obraz Leopolda Kupelwiesera, z 1840 roku
austriacki arcyksiążę
Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data i miejsce urodzenia	20 stycznia 1782 Florencja
Data i miejsce śmierci	11 maja lub 10 maja 1859 Graz
Ojciec	Leopold II Habsburg
Matka	Maria Ludwika Hiszpańska (1745–1792)
Małżeństwo	Anna Maria Plochl
Dzieci	Franciszek Ludwik Jan Baptysta

Jan Baptysta Józef Fabian Sebastian^[1] Habsburg (ur. 20 stycznia 1782 we Florencji, Włochy, zm. 11 maja lub 10 maja^[2] 1859 w Grazu) – austriacki arcyksiążę, członek rodu Habsburgów, marszałek polny Armii Cesarstwa Austriackiego, modernizator przemysłu, rolnictwa i kolei, mecenas kultury i sztuki.

Był jednym z młodszych synów cesarza Leopolda II i Marii Ludwiki Burbon, infantki hiszpańskiej. Na chrzcie otrzymał raczej nietypowe dla Habsburgów imię, Jan, na cześć Jana Chrzciciela patrona Florencji. Pierwszymi językami, jakich się nauczył, były francuski i włoski. W dalszej kolejności opanował niemiecki i łacinę. Już jako nastolatek przejawiał zainteresowanie krajami alpejskimi. Był wówczas pod dużym wpływem historyka i swojego nauczyciela Jana Müllera. Historia, kwestie społeczne, wojskowe i nauka absorbowały go i fascynowały przez całe życie. Zbierał minerały. Był zapalonym alpinistą, myśliwym, znawcą win, przemysłowcem i filantropem.

Przeznaczony do kariery wojskowej uczestniczył w bardzo młodym wieku w kampanii przeciwko armii francuskiej Napoleona. Jako 18-latek dowodził armią austriacką w bitwie pod Hohenlinden. W bitwie tej został pokonany przez generała Jeana Moreau. 17 grudnia 1800 na stanowisku dowódcy zmienił go starszy brat arcyksiążę Karol. W 1809 roku na czele 75-tysięcznej armii odniósł sukces w północnych Włoszech. Pokonał kilkukrotnie wojska francuskie dowodzone przez pasierba Napoleona, generała Eugeniusza de Beauharnais. W 1815 oblegał fortecę Huningue.

W latach 1805–1849 był dyrektorem Terezjańskiej Akademii Wojskowej, utworzonej przez cesarzową Marię Teresę 14 grudnia 1751 w Wiener Neustadt.

Od 1795 do śmierci był szefem Pułku Dragonów Nr 9^[3].

Dnia 29 czerwca 1848 roku^[4] Frankfurckie Zgromadzenie Narodowe, w którym przewagę zdobyła orientacja wielkoniemiecka, dążąca do utworzenia zjednoczonej Rzeszy Niemieckiej ze wszystkich krajów niemieckich, w tym również i Cesarstwa Austrii, wybrała arcyksięcia Jana, zwolennika tej koncepcji, na regenta (Reichsverweser). Na arcyksięcia, w Kościele św. Pawła, gdzie obradował parlament głosowało 436 posłów. Ważnym czynnikiem decydującym o wyborze Jana był fakt jego opozycji wobec kanclerza Metternicha.

Arcyksiążę został tymczasową głową państwa. Utworzył on rząd pod przewodnictwem Antona von Schmerlinga. Nie miał jednak wystarczającego mandatu i poparcia politycznego, aby utrzymać się przy władzy. Po upadku rewolucji marcowej, zrezygnował ze stanowiska pod koniec 1849 roku.

Łamiąc zasady obowiązujące w rodzinie cesarskiej (małżonki arcyksiążąt musiały być odpowiednio wysoko urodzone), po wielu latach od poznania i latach starań o zgodę cesarza, ożenił się z miłości z córką poczmistrza, Anną Marią Plochl(inne języki) (1804–1885). Przydało to arcyksięciu ogromnej popularności. Dzięki staraniom arcyksięcia Anna w 1834 stała się baronową Brandhofen, a w 1850 roku otrzymała tytuł hrabiny von Meran. Para doczekała się jednego syna:

• Franciszek Ludwik Jan Baptysta(inne języki) (ur. 11 marca 1839, zm. 27 marca 1891) – hrabia von Meran, baron Brandhofen

∞ 1862 hrabianka Teresa von Lamberg (1836–1913)

Przez żonę jego szwagrem był bogaty ziemianin ormiański z Galicji baron Mikołaj Romaszkan, ożeniony z siostrą Anny Teresą.

• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
• Anton Schlossar, Erzherzog Johann von Österreich. Styria, Wien/Graz 1908.
• Andrew Wheatcroft, Habsburgowie, Kraków 2000.
• Brigitte Hamann, Die Habsburger in Wien, Wien 1988.
• Stanisław Grodziski, Franciszek Józef I, Wrocław 2006.