Jørgen Stubberud

Jørgen Stubberud
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1883 ; Bekkenstein
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1980 ; Oslo
Zawód, zajęcie	polarnik, stolarz
Narodowość	Norweg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jørgen Stubberud (ur. 17 kwietnia 1883 roku w Bekkenstein, zm. 12 lutego 1980 roku w Oslo) – norweski stolarz i polarnik, uczestnik ekspedycji Roalda Amundsena na biegun południowy z lat 1910–1912, jeden z pierwszych ludzi, którzy postawili stopy na Półwyspie Edwarda VII^[1].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 17 kwietnia 1883 roku w Bekkenstein nad fiordem Oslofjorden. Od najmłodszych lat pracował w gospodarstwie rolnym swego ojca, a także uczył się stolarstwa^[1]. Ponadto, uczestniczył w przewożeniu drogą morską piasku i cegieł oraz sprzedawał produkty rolne na targu w Kristianii (dzisiejszym Oslo)^[1]. W 1908 roku pracował nad renowacją zakupionej przez Roalda Amundsena posiadłości w Uranienborg^[2]. Poprosił wówczas polarnika o możliwość uczestnictwa w projektowanej przez niego wyprawie na biegun północny^[1].

Podróż na biegun południowy

W 1910 roku wyruszył z Norwegii na statku "Fram" wraz z pozostałymi uczestnikami ekspedycji Amundsena. Na krótko przed opuszczeniem Madery został poinformowany o rzeczywistym celu podróży, jakim był biegun południowy^[a]^[3]. Gdy został zapytany, czy nadal chce uczestniczyć w wyprawie, odparł twierdząco. Po dotarciu na Antarktydę uczestniczył w budowie bazy Framheim. W sierpniu 1911 roku wyruszył na biegun południowy wraz z siedmioma towarzyszami. Z powodu złych warunków pogodowych wspólnie z nimi musiał zawrócić do bazy^[3]. Po powrocie, w wyniku kłótni jaka wywiązała się pomiędzy Amundsenem a Hjalmarem Johansenem, został odsunięty od uczestnictwa w wyprawie na biegun południowy^[3]. Miał natomiast wspólnie z Johansenem i Kristianem Prestrudem przeprowadzić eksplorację Półwyspu Edwarda VII^[3].

Z bazy Framheim wyruszył wraz z dwoma towarzyszami 8 listopada 1911 roku. Pod koniec listopada dotarł na Półwysep Edwarda VII^[4]. W dniach 1-7 grudnia prowadził badania nunataków, wzmiankowanych już kilka lat wcześniej przez Roberta Falcona Scotta. 9 grudnia rozpoczął powrót do Framheimu, który osiągnął 16 grudnia^[4]. Później razem z Prestrudem i Johansenem uczestniczył w badaniach wybrzeża Zatoki Wielorybiej. 30 stycznia 1912 roku, po przybyciu do bazy powracającej z bieguna południowego grupy Amundsena, został ponownie zabrany na pokład "Frama" i rozpoczął powrót do Europy^[4]. Podobnie jak większość spośród pozostałych członków ekspedycji, do Norwegii dotarł przez Hobart na Tasmanii i Buenos Aires^[3].

Dalsza działalność

W 1916 roku uczestniczył w budowie statku "Maud", na którym Amundsen wypłynął w 1918 roku w podróż na Archipelag Arktyczny. Początkowo miał wziąć udział w tej ekspedycji, lecz ostatecznie zrezygnował z niej z powodu złego samopoczucia^[1]. Następnie pracował w tartakach, a w latach 1920-1921 – w elektrowni wodnej w Askim. Jego zadaniem było tam nadzorowanie wznoszenia tamy na rzece Glomma. Później pracował przez 23 lata jako stolarz, a po przejściu na emeryturę w 1953 roku dorabiał jeszcze przez 8 lat jako dozorca^[1]. Potem osiadł w swoim domu w Oslo, gdzie zmarł 12 lutego 1980 jako ostatni z uczestników wyprawy Amundsena na biegun południowy^[1].

Odznaczenia i upamiętnienie

Po powrocie z wyprawy na biegun południowy został odznaczony Złotym Medalem Bieguna Południowego (norw. nynorsk Sydpolsmedaljen), ustanowionym przez króla Haakona VII z okazji sukcesu wyprawy Amundsena^[5].

Jego imieniem została nazwana znajdująca się na Antarktydzie Góra Stubberuda^[2].

Uwagi

↑ Amundsen zmienił plany podróży na kilka miesięcy przed wypłynięciem z Norwegii, lecz początkowo poinformował o tym wyłącznie swego brata, Leona, i pierwszego oficera, Thorvalda Nilsena.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jørgen Stubberud (1883-1980). The Fram Museum. [dostęp 2016-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)]. (ang.).
↑ ^a ^b Jorgen Stubberud - Biographical Notes. Cool Antarctica. [dostęp 2016-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Roland Huntford: Scott and Amundsen. Hodder and Stroughton, 1979. ISBN 978-0-340-19565-9.
↑ ^a ^b ^c Roald Amundsen: The South Pole: An Account of the Norwegian Antarctic Expedition in the „Fram”, 1910-1912, Tom 1. C. Hurst, Limited, 1912, s. 215-269. ISBN 978-0-903983-47-1.
↑ Sydpolsmedaljen. Store Norske Leksikon. [dostęp 2016-05-19]. (norw. nynorsk).

[3] Amundsen zmienił plany podróży na kilka miesięcy przed wypłynięciem z Norwegii, lecz początkowo poinformował o tym wyłącznie swego brata, Leona, i pierwszego oficera, Thorvalda Nilsena.

[a-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jørgen Stubberud (1883-1980). The Fram Museum. [dostęp 2016-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)]. (ang.).

[b-2] Jorgen Stubberud - Biographical Notes. Cool Antarctica. [dostęp 2016-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)]. (ang.).

[d-4] Roland Huntford: Scott and Amundsen. Hodder and Stroughton, 1979. ISBN 978-0-340-19565-9.

[e-5] Roald Amundsen: The South Pole: An Account of the Norwegian Antarctic Expedition in the „Fram”, 1910-1912, Tom 1. C. Hurst, Limited, 1912, s. 215-269. ISBN 978-0-903983-47-1.

[c-6] Sydpolsmedaljen. Store Norske Leksikon. [dostęp 2016-05-19]. (norw. nynorsk).

[1]