József C. Dobos

József C. Dobos

József Carl Dobos

Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1847 Peszt
Data i miejsce śmierci	10 października 1924 Budapeszt
Zawód, zajęcie	cukiernik, kucharz
Narodowość	węgierska
Multimedia w Wikimedia Commons

József C. Dobos (ur. 18 stycznia 1847 w Peszcie, zm. 10 października 1924 w Budapeszcie) – węgierski cukiernik, restaurator i autor książek kulinarnych.

Urodził się w Peszcie, w drobnomieszczańskiej, kucharskiej rodzinie. Jego ojcem był András Dobos, kucharz, a matką Rozália Gogola. Fachu uczył się u swojego ojca, a następnie u rodziny Andrássych. W 1878 r. otworzył w Budapeszcie delikatesy, w których sprzedawał również potrawy własnego wyrobu. W 1884 r. wymyślił, a w 1885 r. na wystawie zaprezentował tort, który później stał się znany na świecie jako tort Dobosa (Dobosza). Oprócz tego na tej samej wystawie prowadził ekskluzywną restaurację z bardzo wysokimi cenami. Wśród artykułów spożywczych zaprezentował również żywność konserwowaną: szparagi, groszek cukrowy, trufle, gęsią wątróbkę i balatońskiego sandacza oraz ocet tokajski i ocet do dziczyzny^[1].

Był również znakomitym pisarzem fachowym. Jednym z najbardziej znanych dzieł jest wydana w 1881 r. Magyar-francia szakácskönyv (Węgiersko-francuska książka kucharska), będąca wiernym odzwierciedleniem swoich czasów. Zaprezentował w niej prawdziwie francuskie metody: gotowanie na parze, używanie dużej ilości warzyw, sposoby przygotowania i podawania dań. Na początku autor podał nazwy potraw w obu językach, a następnie przeszedł do praktyki, dzięki której takie pojęcia jak rolady, antrykoty, frytki, sosy i wiele innych przeszły do powszechnego użytku na Węgrzech^[2].

Dobos miał swój pawilon na wystawie milenijnej w 1896 r. w Budapeszcie. Z działalności gospodarczej wycofał się w 1906 r. Większość swego majątku zainwestował w pożyczkę wojenną i zmarł w biedzie. Dzięki swojemu wykształceniu cieszył się powszechnym szacunkiem i miał wielu sławnych przyjaciół. Posiadał też bogatą bibliotekę^[3].

Słynny tort zaprezentowano na węgierskiej Wystawie Krajowej w 1885 r. wzbudzając entuzjazm budapeszteńskich smakoszy i cukierników. Zarówno czekoladowy krem jajeczny, jak i ciasto, były pomysłem Dobosa. Według tradycji, chłopiec zajmujący się zwykle wyrabianiem masła do kremu jajecznego, zamiast soli dodał do maselnicy cukier. Z tego "zepsutego" masła cukiernik stworzył swoje słynne dzieło^[2].

Wielu cukierników próbowało go naśladować, ale bez powodzenia, dopóki 1906 roku nie przekazał oryginalnego przepisu Branżowemu Stowarzyszeniu Cukierników i Piernikarzy (Fővárosi Cukrász és Mézeskalácsos Ipartestület)^[4].

• Magyar–franczia szakácskönyv (Budapest, 1881)^[5]
• Die Phantasie auf der Reise (Budapest, 1904)
• Curiosa der Küche (Budapest, 1909)
• Geheimnis für Frauen (Budapest, 1912)
• Die Frau als irdischer Engel (Budapest, 1914)^[3]