Józef Szumski (wojskowy)

Ten artykuł dotyczy rotmistrza. Zobacz też: inne postaci noszące imię i nazwisko Józef Szumski.

Józef Szumski

rotmistrz
Data i miejsce urodzenia	26 marca 1889 Woronowo
Data i miejsce śmierci	20–22 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1910–1935, 1939–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Łuków”
Stanowiska	oficer materiałowy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Szumski (ur. 26 marca 1889 w Woronowie, zm. 20–22 kwietnia 1940 w Katyniu) – rotmistrz Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 26 marca 1889 w majątku Woronowo, w gminie Dziewieniszki powiatu lidzkiego, w rodzinie Aleksandra i Julii z Czekanowskich^[1][2][3]. Ukończył sześć klas w gimnazjum filologicznym w Omsku (1905)^[4][2]. Od 10 listopada 1910 do 10 listopada 1913 odbył służbę w armii rosyjskiej^[5]. Po zwolnieniu do rezerwy pracował jako rolnik^[1].

19 lipca 1914 został zmobilizowany do 105 orenburgskiego pułku piechoty należącego do 27 Dywizji Piechoty^[5]. W szeregach tego oddziału pozostawał do 20 września 1917^[5]. Pełnił w nim także funkcję wiceprezesa Związku Wojskowych Polaków^[6]. 27 września 1917 zgłosił się do I Korpusu Polskiego w Rosji i został przydzielony do kompanii gospodarczej 10 pułku strzelców^[5][7]. W kwietniu 1918 został mianowany podchorążym^[6]. W czerwcu 1918, po rozwiązaniu korpusu, wrócił do Wilna^[6]. 12 maja 1919 jako ochotnik, w randze szeregowego, wstąpił do Wojska Polskiego^[6]. W szeregach 1. szwadronu 1 pułku szwoleżerów walczył na wojnie z bolszewikami^[6]. 11 września 1920 został mianowany podchorążym^[6].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, w 1 pszwol.^[8] 9 marca 1922 został mianowany z dniem 1 lutego 1922 podporucznikiem w korpusie oficerów jazdy z równoczesnym wcieleniem do 1 pszwol.^[9] 16 listopada 1923 został przemianowany z dniem 1 listopada 1923 na oficera zawodowego w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1920 i 29. lokatą w korpusie oficerów jazdy^[10]. 12 maja 1926 w Warszawie, w czasie zamachu stanu, został ranny^[11]. W listopadzie 1928 został przeniesiony do 26 pułku ułanów w Baranowiczach^[12][13] na stanowisko dowódcy szwadronu^[2]. 2 kwietnia 1929 został mianowany rotmistrzem ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 i 9. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[14]. Od 18 marca do 14 lipca 1931 był słuchaczem kursu doskonalenia dowódców szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu^[15]. Z dniem 6 maja 1932 został przesunięty na stanowisko oficera materiałowego^[15][16]. Z dniem 31 sierpnia 1935 został przeniesiony w stan spoczynku^[17]. Mieszkał w Baranowiczach przy ul. Rejtana 29^[18]. W latach 1938–1939 był członkiem Polskiego Związku Łowieckiego i pełnił funkcję podłowczego powiatowego w powiecie baranowickim^[19][20].

W 1939 zmobilizowany i przydzielony do Ośrodka Zapasowego Kawalerii „Łuków” na stanowisko oficera materiałowego^[15][21]. Dostał się do niewoli sowieckiej^[15]. W grudniu 1939 był już w obozie w Kozielsku^[22]. Między 19 a 21 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego (lista nr 036/4 z 16 kwietnia 1940)^[22]. Między 20 a 22 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu i tam pogrzebany^[22].

W 1924 ożenił się z Sabiną z Zacharzewskich, z którą miał syna Tadeusza Józefa, ps. „Wilk” (ur. 19 marca 1927), strzelca Dywizjonu AK Jeleń, poległego 29 września 1944 w bitwie pod Jaktorowem^{[4][2][23][24]}.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora^[25]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Józef Szumski w czasie służby w 1 pułku szwoleżerów zaprzyjaźnił się z Feliksem Olbryszem (1891–1940), oficerem kasowym pułku, a później kapitanem intendentem, zamordowanym w Katyniu. 25 kwietnia 2010 na prośbę Zofii Biernackiej, ps. „Teresa”, córki kapitana Olbrysza i sanitariuszki batalionu AK „Krawiec”, major Józef Szumski został uhonorowany Dębem Pamięci, posadzonym w Alei Polskiej Golgoty Wschodu w Starych Babicach^[26][27][28].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3072 – 30 czerwca 1921^{[29][30][31][32]}
• Krzyż Walecznych trzykrotnie nr 27415^[33][34] (po raz pierwszy w zamian za amarantową wstążkę^[6][35])
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1938 „za całokształt zasług w służbie wojskowej”^[36][3]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[37]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[37]
• Medal Zwycięstwa^[37]

17 stycznia 1933 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”^[38].

• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• Ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
• Zbrodnia katyńska

• Szumski Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.33-2485 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-05-24].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Kalendarz Myśliwski na 1938 rok. Walenty Garczyński (red.). Warszawa: Nakładem Polskiego Związku Łowieckiego, 1938.
• Kalendarz Myśliwski na 1939 rok. Walenty Garczyński (red.). Warszawa: Nakładem Polskiego Związku Łowieckiego, 1939.
• Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
• Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Jan Kiński. Pro memoria. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1-2 (131-132), 1990. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. 
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.