Gustaw Bolesław Baumfeld

Gustaw Bolesław Baumfeld

kapitan
Data i miejsce urodzenia	16 sierpnia 1879 Przemyśl
Data i miejsce śmierci	po 4 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 pułk artylerii LP Korpus Kadetów Nr 3
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia
Teksty w Wikiźródłach

Gustaw Bolesław Baumfeld (ur. 16 sierpnia 1879 w Przemyślu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski literat i publicysta^[1], tłumacz, działacz niepodległościowy, żołnierz Legionów, kapitan artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Był synem Jakuba i Tekli z Grynbergów. Początkowo uczył się w gimnazjum w Tarnowie. W 1899 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie (w jego klasie był m.in. Józef Zachara)^[2]. Absolwent Wydziału Prawno-Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1901. 17 września 1903 jako kandydat stanu nauczycielskiego został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum w Sanoku^[3], po czym został uwolniony od obowiązków szkolnych z końcem sierpnia 1904^[4].

W czasie I wojny światowej żołnierz 1 pułku piechoty Legionów Polskich i 1 pułku artylerii Legionów Polskich^[1]. Był wykładowcą języka polskiego i literatury polskiej w Oficerskiej Szkole dla Podoficerów w Bydgoszczy oraz Korpusie Kadetów nr 3 w Rawiczu. 1 grudnia 1924 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 14. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[5]. Z dniem 1 marca 1927 został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku^[6]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII. Był wówczas „w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII”^[7].

Po zakończeniu służby wojskowej został nauczycielem szkół gimnazjalnych w Poznaniu^[1]. Był autorem licznych publikacji i opracowań z zakresu literatury polskiej i zagranicznej, a także tłumaczem na język polski literatury zagranicznej w tym między innymi Antoniego Czechowa. W dorobku miał także publikacje związane z krzewieniem trzeźwości i zwalczaniem alkoholizmu w tym wydaną w 1906, broszurkę O jednym strasznym wrogu ludzi czyli o alkoholu oraz publikacje w organie prasowym Towarzystwa Eleuterya do Walki z Alkoholizmem pt. Wyzwolenie.

Po kampanii wrześniowej 1939 i agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku^[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu i tam pogrzebany w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[8][9]. W Lesie Katyńskim prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[10]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 3523^[11][1], a przy zwłokach znaleziono leg. ofic., kartę szczepień oraz 1 zaświadczenie^[12][13]. Figuruje na liście wywózkowej 014 z 4 kwietnia 1940^[1].

W swoich wspomnieniach Franciszek Bielak wymienił Gustawa Baumfelda w gronie doskonałych nauczycieli-filologów^[14].

• Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[15]

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora^[16][17][18]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[19][20][21].

• Kilka słów o dramacie historycznym Wyspiańskiego: „Bolesław Śmiały” (Sanok, 1904)^[22]
• Grażyna. Powieść litewska Adama Mickiewicza / w 3 ustępy dramatyczne ułożył Gustaw Baumfeld (F. West; Brody; 1905; wyd. I; "Odrodzenie"; Lwów; 1928; wyd. II)
• O jednym strasznym wrogu ludzi czyli o alkoholu (Księg. Ludowa K. Wojnara; Kraków; 1906)
• Irydyon Zygmunta Krasińskiego (S. Komoniewski; Tarnopol; 1906) objaśnił G. Baumfeld
• Maksym Gorkij (śladami człowieczeństwa) (A. Staudacher (M. Haskler) ; Warszawa : E. Wende; 1907)
• „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego (A. Brugger ; Warszawa : Gebethner i Wolff; 1907) objaśnił G. Baumfeld
• Adama Mickiewicza. „Oda do młodości” i „Farys” (A. Brugger; Tarnopol; 1908) objaśnił G. Baumfeld
• Mieczysław Romanowski. Studyum ideowe i literackie (Księgarnia Naukowa; Warszawa; 1908 i F. West ; Warszawa : E. Wende (A. Turkuł i T. Hiż); Brody; 1909)
• Artyleryi legionów pułk pierwszy (K. Wojnar (Wł. M. Skulska); Kraków; 1917)
• Metodyczne objaśnienie dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele (J. Lisowska; Warszawa; 1917; wyd. II)
• Klejnoty poezji staropolskiej. Nowa antologja / ułożył, wstępem i przypisami opatrzył Gustaw Bolesław Baumfeld (Towarzystwo Wydawnicze; 1919)
• Śluby sportowe. Komedja studencka w 3 odsłonach (B. Połoniecki; Lwów; ok. 1920)
• Szkice o Mickiewiczu. Cz. 1, O „Panu Tadeuszu” (K. Wojnar; Warszawa; 1924)
• O „Irydionie” Zygmunta Krasińskiego (Wydawnictwo Spółdzielni Szkoły Oficerskiej dla Podoficerów; Bydgoszcz; 1924)
• Tajemnica soboru na Placu Saskim (Skł. gł. "Dom Książki Polskiej"; Warszawa; 1926)
• Pieśń o wystawie (Poznań; 1929)
• Święta Cecylja czyli Cud muzyki. Słuchowisko radiowe według noweli Henryka Kleista (Księgarnia Szkolna; Poznań; 1930)
• Wojsko a społeczeństwo w dawnej Polsce: (na tle poezji ówczesnej). Cz. 1, Wieki XVI-XVII (Księgarnia Szkolna; Poznań; 1930)
• Odrodzenie wojskowe za Stanisława Augusta (na tle poezji ówczesnej) (Księgarnia Szkolna; Poznań; 1930)
• Najznakomitsi wodzowie polscy (Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy; Warszawa; 1935)

Tłumaczenia

• Lalki = („Der Puppenspieler”). Studyum w 1 akcie / Artur Schnitzler ; z upoważnienia aut. przetł. Gustaw Baumfeld (F. West ; Warszawa : E. Wende i Spółka; Brody 1904)
• Mewa. Dramat w 4 aktach / Antoni Czechow (W. Zukerkandel; Lwów; 1905; wyd. I; W. Zukerkandel; Lwów; 1911; wyd. II; W. Zukerkandel; 1924)
• Niedźwiedź. Komedyjka w 1 akcie / Antoni Czechow (H. Altenberg; Lwów; 1902 i "Odrodzenie"; Warszawa; 1921)

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Gustaw Baumfeld. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-03-22].
• Wirtualny Katalog Biblioteki Narodowej
• Wirtualny Katalog Biblioteki Narodowej
• Wirtualny Katalog Biblioteki Narodowej
• Utwory Gustawa Bolesława Baumfelda w bibliotece Polona