Gola (powiat grodziski)

Zobacz też: Gola.

Gola

wieś
Gola z lotu ptaka
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	grodziski
Gmina	Rakoniewice
Liczba ludności (2022)	143[2]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	62-067[3]
Tablice rejestracyjne	PGO
SIMC	0593632
Położenie na mapie gminy Rakoniewice Gola
Położenie na mapie Polski Gola
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Gola
Położenie na mapie powiatu grodziskiego Gola
52°09′53″N 16°13′14″E/52,164722 16,220556[1]

Gola – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Rakoniewice.

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną. Istnieje co najmniej od drugiej połowy XIII wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie datowanym na 1287 pod nazwą „Golya’’, w 1401 pod obecną nazwą „Gola”, a w 1482 błędnie „Vola”^[4].

Miejscowość była początkowo własnością kościelną i należała do opactwa cystersów w Obrze, a później stała się wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej Rzeszotarzewskich, Trzebawskich oraz Śmigielskich. W 1440 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1401 należała do parafii Rzeszotarzewo (obecnie Rostarzewo)^[4].

Wieś odnotowana została po raz pierwszy w dokumencie z 1287, w którym książę wielkopolski Przemysł II jako uposażenie nadał klasztorowi cystersów w Obrze okoliczne wsie w tym m.in. Golę ze wszelkimi prawami. Dokument ten w 1431 potwierdził król polski Władysław Jagiełło potwierdzając wszystkie przywileje klasztoru w Obrze^[4].

W 1401 Wojciech Rzeszotarzewski zapowiedział przed sądem ziemskim zastawione mu przez cystersów z Obry dziedziny, a w tym m.in. wsie Golę oraz Guździno. Tego roku Wojciech ten wraz ze Stefanem uposażyli kościół w Rzeszotarzewie, a na ich prośbę biskup poznański Wojciech transumował ich dokument erekcyjny erygując kościół parafialny w Rzeszotarzewie przydzielając do niego okoliczne wsie w tym m.in. wieś Gola. W 1434 cystersi oberscy zapowiedzieli swe dziedziny w tym m.in. Golę i Guździno. W latach 1440–1482 jako właściciel we wsi odnotowany został Sędziwój Korzbok Trzebawski, który w 1440 za zgodą Władysława Jagiełły dał Hermanowi opatowi cystersów z Obry połowę Chwalimia oraz 150 grzywien półgroszy, a w zamian otrzymał dziedziny Gola i Guździno^[4].

Wieś wspomniano także w archiwach sądowych. W 1408 Mikołaj Wata z Nądni miał zapłacić 14 grzywien kary sądowi za to, że bezprawnie naganił szlachectwo Zygmunta z Goli, któremu z kolei nakazano zapłatę 3 grzywien szer. groszy. W 1420 odnotowano zbrodnię we wsi. Kmiecie z Goli zabili Janusza Rzeczycę z Gnina, a sąd zwolnił od odpowiedzialności opata cystersów w Obrze, dla którego kmiecie ci pracowali, ponieważ po dokonaniu morderstwa zbiegli oni ze wsi. W 1429 imiennie odnotowano Stefana sołtysa z Goli. W 1430 Adam służebnik szlachcica Henryka z Niałka toczył proces z Małgorzatą córką sołtysa z Goli o rozwód. Zeznał przed sądem, że został uwięziony i przymuszony do małżeństwa, czemu strona przeciwna zaprzeczyła^[4].

W 1482 Jan Śmigielski zakupił od Sędziwoja Trzebawskiego wsie Ruchocice, Guździno i Golę za 2000 złotych węgierskich. W 1483 Sędziwój Trzebawski zeznał przed sądem, że otrzymał od Jana Śmigielskiego 400 złotych węgierskich i 100 grzywien półgroszy na poczet sumy 900 grzywien długu, zaś Jan Śmigielski zeznał, że tytułem zapłaty za wspomniane wsie wpłacił na jego rzecz 666 grzywien oraz 32 grosze szer. półgroszy^[4].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793 wieś przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Gola należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim rejencji poznańskiej^[5]. Gola należała do rakoniewickiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła część majątku Gościeszyn, który należał wówczas do Macieja Mielżyńskiego^[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Gola liczyła 174 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 31 dymów (domostw)^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), zeszyt 3, hasło „Gola”. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 517-518.

• Gola w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”