Gołąbek płowiejący

Gołąbek płowiejący
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek płowiejący
	Nazwa systematyczna
	Russula decolorans Fr.; Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 361 (1838)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	; Zasięg w Europie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gołąbek płowiejący (Russula decolorans Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1838 r, i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna^[2]. Synonimy^[3]:

Agaricus decolorans Fr. 1821
Myxacium decolorans (Fr.) P. Kumm. 1871

Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.^[4]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–12 cm^[5]. Początkowo niemal kulisty, później spłaszczony, zwykle pomarańczowy lub ceglastoczerwony^[6]. Starsze kapelusze blakną i stają się ochrowe i czasami mają lekko prążkowane brzegi kapelusza. Powierzchnia kapelusza jest gładka, w czasie wilgotnej pogody lepka, w czasie suchej sucha^[7].

Blaszki

Wolne, gęsto ustawione, szerokie, brzuchate i nieco łamliwe. Początkowo białe, później żółte w odcieniu masła. Starsze czernieją na powierzchni, a po uszkodzeniu siwieją^[5].

Trzon

Cylindryczny, długości 2 do 8 cm i grubości od 1 do 3 cm, biały^[6]. Stare trzony stają się ciemnosiwe lub czarniawe. Po uszkodzeniu siwieją^[5].

Miąższ

Białawy, niekiedy pod skórką kapelusza nieco żółtawy. Przy nacięciach lub z wiekiem zabarwiający się na szaro lub czerniejący^[6]. Nie ma zapachu, smak łagodny^[7].

Wysyp zarodników

Jasnoochrowy^[8].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki zróżnicowane co do wielkości, przeważnie o rozmiarach 10–13 × 10–12 μm, szeroko elipsoidalne lub odwrotnie jajowate, silnie brodawkowate; brodawki duże, od stożkowych i tępych do ostrych, miejscami połączone łącznikami. Łysinka w odczynniku Melzera amyloidalna. Cystydy liczne, wrzecionowate, gładkie, o wymiarach 60–102 × 6–13 μm, w sulfowanilinie czerniejące. W skórce kapelusza dermatocystydy, również ciemniejące w sulfowanilinie^[7].

Gatunki podobne

gołąbek brudnożółty (Russula ochroleuca (Pers.) Fr.). Ma kapelusz barwy ochrowożółtej i po przełamaniu nie siwieje^[5].
gołąbek plamisty (Russula maculata). Posiada różowopurpurowe plamy na kapeluszu i trzonie, po przełamaniu również nie siwieje^[5],
gołąbek błotny (Russula paludosa Britz.). Kształt i barwa kapelusza podobne, ale miąższ po przełamaniu nie siwieje^[7].

Występowanie

Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, w Europie, Azji i Afryce^[9]. W Polsce jest pospolity^[4].

Grzyb naziemny. Dość pospolicie występuje na podmokłych i kwaśnych glebach, w lasach iglastych zwłaszcza na glebach piaszczystych^[5]. Owocniki pojawiają się od lipca do października.

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy^[4]. Smaczny grzyb jadalny^[6].

Przypisy

↑ Russula decolorans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 600, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 34, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d EdmundE. Garnweidner EdmundE., Grzyby: przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: Muza S.A., 2003, s. 265, ISBN 83-7200-389-0 .
↑ ^a ^b ^c ^d BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 407, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 161–163, ISBN 83-01-09137-1 .
↑ IWystępowanie Russula decoloprans na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-04-27] (pol.).

[iucn-1] Russula decolorans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[if-2] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).

[check-4] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 600, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 34, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[gar-6] EdmundE. Garnweidner EdmundE., Grzyby: przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: Muza S.A., 2003, s. 265, ISBN 83-7200-389-0 .

[gum-7] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 407, ISBN 83-09-00714-0 .

[rus-8] AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 161–163, ISBN 83-01-09137-1 .

[gbif-9] IWystępowanie Russula decoloprans na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-04-27] (pol.).

[1]