Góra Przemysła

Góra Przemysła

Góra Przemysła i Zamek Królewski w Poznaniu
Państwo	Polska
Położenie	Poznań, Stare Miasto
Wysokość	ok 74[1] m n.p.m.
Położenie na mapie Poznania Góra Przemysła
Położenie na mapie Polski Góra Przemysła
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Góra Przemysła
52°24′33,0516″N 16°55′53,2992″E/52,409181 16,931472

Góra Przemysła (urzędowo Wzgórze Przemysława, dawniej Góra Zamkowa, Góra Przemysława) – nieznacznie wyniesiona część Starego Miasta w Poznaniu (ostaniec erozyjny wyższego poziomu terasowego Warty^[2]), znajdująca się na zachód od Starego Rynku. Za Górę Przemysła uważa się teren pomiędzy ulicami: 23 Lutego, Ludgardy, Muzeum Narodowym i Alejami Marcinkowskiego. Na wzniesieniu tym znajduje się nowo odbudowany Zamek Królewski – dawna rezydencja króla Przemysła II.

Pod względem geologicznym góra składa się w przeważającej mierze z gliny^[3].

Nazwy Góra Zamkowa używano przynajmniej od XV w. jako mons castrensis^[4], czy też wzmiankowane w 1510 – in monte sub castro^[5].

Dawniej używano nazwy Góra Zamkowa. W użyciu jest także popularna, acz niepoprawna historycznie, nazwa Góra Przemysława^[6].

W 1982 r. ustalono urzędowo dla tej części miasta nazwę Wzgórze Przemysława^[7].

Nazwa Góra Przemysława powstała od imienia, będącym wtórną postacią słowiańskiego antroponimu Przemysł. Z powodu utraty przejrzystości słowotwórczej pierwowzoru, powstała typowa forma z końcówką -sław^[8]. Rada Miasta Poznania w 1998 uznała, że ta forma imienia w niczym nie upamiętnia postaci książąt zasłużonych dla Poznania i zmieniła nazwę ulicy na prawidłową formę imienia – Góra Przemysła^[9]. Ulicy Starego Miasta nadano nazwę Góra Przemysła.

W Wykazie urzędowych nazw miejscowości i ich części, państwowym rejestrze nazw geograficznych oraz Krajowym Rejestrze Urzędowym Podziału Terytorialnego Kraju pod pojęciem część miasta nadal widnieje nazwa Wzgórze Przemysława^[10][11].

W czasie lokacji Poznania (1253) wzgórze stanowiło dominujący element założenia nowego miasta, przeniesionego tutaj z Ostrowa Tumskiego. Wzgórze zostało wykorzystane na ulokowanie niewielkiego zamku, który wszedł w obręb zespołu fortyfikacyjnego. Zamek w XIV w. rozbudował Kazimierz III Wielki. Historia Wzgórza była odtąd nierozerwalnie związana z Zamkiem Królewskim w Poznaniu. W XVIII i XIX w. resztki zamku zostały zlikwidowane, a teren zabudowano innymi budynkami. Obecnie istnieją plany odbudowy zamku w formach historycznych. Tymczasem na Wzgórzu działa Muzeum Sztuk Użytkowych.

Góra Przemysła jest enklawą zieleni w tej części Starego Miasta – znajduje się tutaj sporo starych drzew (m.in. ogród na tyłach Pałacu Działyńskich). Najważniejsze obiekty w obrębie Wzgórza to, oprócz Zamku, pomnik 15. Pułku Ułanów Poznańskich i Kościół św. Antoniego Padewskiego – barokowy z XVII w., jak również ścieżki spacerowe wokół Zamku Królewskiego. Teren Wzgórza jest popularnym miejscem rekreacji mieszkańców Poznania i turystów oraz jedną z bardziej fotografowanych okolic Starego Miasta.

• Ulica Zamkowa
• Wzgórze Winiarskie
• Złota Góra – drugi (nieistniejący) ostaniec w obrębie miasta lokacyjnego (1253)

• WłodzimierzW. Łęcki WłodzimierzW., PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., Poznań od A do Z, Poznań: KAW, 1986, s. 165-167, ISBN 83-03-01260-6, OCLC 835895412 .
• Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 116-117, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .
• Poznań – plan miasta i okolic 1:20.000, Wydawnictwo Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2004, ISBN 83-87157-01-5