Przejdź do zawartości

Francis Gabreski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Francis Stanley Gabreski
Franciszek Gabryszewski
Gabby
34½ (28 – II wojna światowa,
6½ – wojna w Korei) zwycięstwa
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

28 stycznia 1919
Oil City (Pensylwania)

Data i miejsce śmierci

31 stycznia 2002
Nowy Jork

Przebieg służby
Lata służby

1940–1967

Siły zbrojne

United States Army Air Forces
 US Air Force

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
wojna koreańska

Późniejsza praca

Long Island Rail Road

Odznaczenia
Command Pilot Badge
Krzyż Wybitnej Służby (Stany Zjednoczone) Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę (Stany Zjednoczone)
Srebrna Gwiazda - dwukrotnie (Stany Zjednoczone)
Legionista Legii Zasługi (USA)
Zaszczytny Krzyż Lotniczy - trzykrotnie (Stany Zjednoczone)
Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone)
Medal Lotniczy - siedmiokrotnie (Stany Zjednoczone)
Medal Jeńca Wojennego (USA) Medal Amerykańskiej Służby Obronnej Medal Kampanii Amerykańskiej (USA) Medal Kampanii Azji-Pacyfiku (USA) Medal Kampanii Europy-Afryki-Bliskiego Wschodu (USA) Medal Zwycięstwa w II Wojnie Światowej (USA) Medal Służby Obrony Narodowej Medal Służby w Korei Air Force Longevity Service Award (sześciokrotnie) Air Force Outstanding Unit Award (USA) Krzyż Wojenny z brązową palmą (Belgia) (1940–1945) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Krzyż Wojenny 1939–1945 z brązową palmą (Francja)
Presidential Unit Citation (Korea) Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania) Medal ONZ za służbę w KOREI

Francis Stanley „Gabby” Gabreski, pol. Franciszek Gabryszewski (ur. 28 stycznia 1919 w Oil City w stanie Pensylwania, zm. 31 stycznia 2002 w Nowym Jorku) – amerykański oficer pochodzenia polskiego, as myśliwski, nazywany przez kolegów „Gabby”, pilot wojskowy II wojny światowej i wojny koreańskiej, trzeci na liście asów USAF. Kawaler Krzyża Walecznych.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 28 stycznia 1919 w miejscowości Oil City w stanie Pensylwania. Jego rodzice byli ubogimi polskimi imigrantami. Ojciec pracował na kolei, a następnie prowadził mały sklep spożywczy. Pomagała mu matka i kolejno wszystkie pięcioro dzieci. Francis wspominał, że jako nastolatek lepiej mówił po polsku niż po angielsku. Nawet w jego szkole niektóre przedmioty były prowadzone w języku polskim[1].

W 1938 roku został przyjęty na wydział lekarski Notre Dame University, ale nauki na uczelni nie ukończył. Sam przyznawał, że przeliczył się z siłami – szkoła średnia w polonijnym getcie Oil City nie dawała wystarczających podstaw. Z trudem ukończył pierwszy rok studiów[2]. Zainteresował się natomiast lotnictwem. Po powrocie z wakacji udał się na leżące nieopodal South Bend lotnisko i zaczął naukę pilotażu w szkółce Homera Stockerta. Spędził zaledwie 6 godzin w powietrzu, ale dało mu to pewne podstawy[3]. Gdy był na drugim roku studiów uczelnię odwiedziła grupa oficerów werbunkowych Army Air Corps. Francis wypełnił formularz podania, ale nie przywiązywał do tego większej wagi. Zdziwił się więc, gdy podczas kolejnych wakacji otrzymał list z War Department informujący, że został przyjęty na kurs pilotów wojskowych w East St. Louis w stanie Illinois[4].

Szkolenie w pilotażu

[edytuj | edytuj kod]

W 1940 roku wstąpił do Szkoły Pilotów Parks Air College, baza lotnictwa wojskowego Maxwell w Alabamie. Szkołę ukończył w roku 1941. Szkolił się na samolotach:

Promocję otrzymał 14 marca 1941 roku i przydział do jednostki myśliwskiej.

Służba na Hawajach

[edytuj | edytuj kod]

Po przeszkoleniu został wysłany do bazy Wheeler Field na wyspie Oʻahu na Hawajach. Tam przeszkolił się na myśliwcach P-36 i P-40. Szczególnie ten pierwszy typ przypadł mu do gustu. Był świadkiem ataku japońskich samolotów Aichi D3A na Pearl Harbor. W filmie Pearl Harbor znajduje się scena, gdzie kilku pilotów wsiada do maszyn, by podjąć walkę. Taka sytuacja miała miejsce w rzeczywistości, a jednym z jej uczestników był właśnie Francis Gabreski.

Został awansowany na stopień kapitana, po czym skierowany do Waszyngtonu, a potem, na własną prośbę, wysłany do Wielkiej Brytanii.

Walki nad Europą

[edytuj | edytuj kod]

W okresie od listopada 1942 do lutego 1943 latał bojowo z polskimi pilotami w dywizjonie 315, wykonując 20 lotów bojowych. Walczył na samolocie Spitfire Mk.IX. Nie uzyskał zestrzelenia, cenniejsze było jednak praktyczne doświadczenie bojowe. Potem powrócił na krótko do Stanów Zjednoczonych, gdzie został dowódcą 61 Dywizjonu „B” Group. Przeszkolił się na samolocie Republic P-47 Thunderbolt, będąc w służbie 61 dywizjonu myśliwskiego. Walczył nad Europą na samolocie P-47D w wersjach:

  • P-47D-1
  • P-47D-5
  • P-47D-11
  • P-47D-25

Otrzymał wkrótce awans na dowódcę 61 dywizjonu myśliwskiego. Przed inwazją na Normandię miał już na swoim „koncie” 27 zestrzeleń. 5 lipca 1944 wykonał kolejny lot i zestrzelił 28. maszynę wroga, co było rekordem w amerykańskim lotnictwie w Europie. Otrzymał za to tytuł America's Greatest Living Ace (pol. Największy z żyjących asów). Wszystkie zwycięstwa w Europie odniósł jako pilot 56. FG[5]. Dodatkową nagrodą był powrót do Stanów Zjednoczonych. Przed powrotem do domu postanowił wykonać jeszcze jeden lot. 20 lipca 1944 w czasie osłony wyprawy bombowej nad Niemcy, podczas atakowania z lotu koszącego celów naziemnych uderzył śmigłem w przeszkody i awaryjnie lądował, trafiając do niewoli[6]. W Stalagu Luft I w Barth przebywał do końca wojny. Po wyzwoleniu obozu przez Armię Czerwoną w kwietniu 1945 powrócił do USA i założył rodzinę.

Walka nad Koreą

[edytuj | edytuj kod]
Francis Gabreski wysiadający ze swojego F-86 Sabre.

W 1951 „Gabby” został skierowany do Korei. Był tam zastępcą dowódcy 4 Skrzydła Myśliwskiego, a później dowódcą 51 Skrzydła Myśliwskiego. Walczył na myśliwcu North American F-86 Sabre. Zestrzelił w wojnie koreańskiej 6,5 samolotu wroga. Po powrocie do USA pełnił odpowiedzialne funkcje w USAF, aż do 1967 r., gdy został przeniesiony w stan spoczynku. Uzyskał 34,5 zestrzeleń pewnych i 3 prawdopodobne.

Dwa razy odwiedzał Polskę – w 1992 i 1999. Zmarł 31 stycznia 2002 w szpitalu w Nowym Jorku. Został pochowany na Cmentarzu Narodowym w Calverton, z pełnymi honorami wojskowymi.

Zestrzelenia

[edytuj | edytuj kod]
Data Zestrzeleń Typ Miejsce Samolot własny Przydział
24 sierpnia 1943 1 Fw 190 Dreux, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
3 września 1943 1 Fw 190 St-Germain, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
11 listopada 1943 1 Fw 190 Rheine, Niemcy P-47D 61 Dyw., 56 FG
26 listopada 1943 2 Me 110 Oldenburg, Niemcy P-47D 61 Dyw., 56 FG
29 listopada 1943 2 Me 109 Brema, Niemcy P-47D 61 Dyw., 56 FG
11 grudnia 1943 1 Me 110 Emden, Niemcy P-47D 61 Dyw., 56 FG
29 stycznia 1944 1 Me 110 Emden, Niemcy P-47D Dow.56 FG
30 stycznia 1944 1 Me 410 Lingen, Niemcy P-47D Dow. 56 FG
30 stycznia 1944 1 Me 109 Lingen, Niemcy P-47D Dow. 56 FG
20 lutego 1944 2 Me 410 Koblencja, Niemcy P-47D Dow. 56 FG
22 lutego 1944 1 Fw 190 Paderborn, Niemcy P-47D Dow. 56 FG
16 marca 1944 2 Fw 190 Nancy, Francja P-47D Dow. 56 FG
27 marca 1944 2 Me 109 Nantes, Francja P-47D Dow. 56 FG
8 maja 1944 1 Me 109 Celle, Niemcy P-47D 61 Dyw., 56 FG
22 maja 1944 3 Fw 190 Höperhöfen, Niemcy P-47D 61 Dyw., 56 FG
7 czerwca 1944 1 Me 109 Dreux, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
7 czerwca 1944 1 Fw 190 Dreux, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
12 czerwca 1944 2 Me 109 Évreux, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
27 czerwca 1944 1 Me 109 Connantre, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
5 lipca 1944 1 Me 109 Évreux, Francja P-47D 61 Dyw., 56 FG
5 lipca 1951 1 MiG-15 Korea Północna F-86A 4 FIG
2 września 1951 1 MiG-15 Korea Północna F-86A 4 FIG
2 października 1951 1 MiG-15 Korea Północna F-86A 4 FIG
11 stycznia 1952 1 MiG-15 Dandong, Chiny F-86E 51 FIW
20 lutego 1952 ½ MiG-15 Korea Północna F-86E 51 FIW
1 kwietnia 1952 1 MiG-15 Korea Północna F-86E 51 FIW
13 kwietnia 1952 1 MiG-15 Korea Północna F-86E 51 FIW
ŹRÓDŁO: Air Force Historical Study 85: USAF Credits for the Destruction of Enemy Aircraft, World War II i Air Force Historical Study 81: USAF Credits for the Destruction of Enemy Aircraft, Korean War.

Odznaczenia[7]

[edytuj | edytuj kod]
Francis Stanley Gabreski, 1956
Odznaczenia amerykańskie
Odznaczenia zagraniczne

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s. 5.
  2. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s.8.
  3. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s.10-11.
  4. F. Gabreski, C. Molesworth, Gabby, s. 12.
  5. Mike Spick, Asy myśliwskie aliantów, Warszawa: Bellona, 2006, s. 257, ISBN 83-11-10272-4.
  6. Walter Boyne, „Gabreski”, Air Force Magazine, vol. 88, No. 11, s-74, listopad 2005; Mike Spick Asy myśliwskie aliantów. ISBN 831110272 – 4, wyd. Bellona 2006, s. 183
  7. Gabreski, Colonel Francis S.; Awards and decorations, Turner Publishing Company 1999 (ang.) [dostęp 21 lipca 2011]
  8. Francis Gabreski: Gabby, pilot myśliwski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Echo”, 2001. ISBN 83-87162-01-9.
  9. a b Kpt. Gabreski w 315 Dyonie

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]